ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΦΙΠΠΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

ΠΕΡΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ ΙΠΠΩΝ
[Απάντηση σε δύο μηνύματα]

     Με αφορμή προηγούμενη ανάρτησή μας για την έναρξη κύκλου εκπαιδεύσεως νεολέκτου Ίππου στο Παράρτημα των "Ελλήνων Κενταύρων Καλαμάτας" δύο Ιππαγωγοί και αναγνώστες μας, από την Θεσσαλία ο πρώτος και την Κρήτη ο δεύτερος, μας απέστειλαν μηνύματα με τα οποία ο μεν πρώτος μας ρωτά εάν αναλαμβάνουμε την εκπαίδευση ξένων Ίππων ενώ και οι δύο μας ρωτούν πότε, με ποια μέσα  και με ποιον τρόπο ενδείκνυται να αρχίζει η εκπαίδευση ενός Ίππου.

     Αναφορικώς με το πρώτο ερώτημα η απάντησή μας είναι αρνητική ελλείψει χρόνου. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο, παρά την επιθυμία μας, δεν καταφέραμε στο παρελθόν να ανταποκριθούμε σε προσκλήσεις Μονών του Αγίου Όρους να αναλάβουμε, σε κάποιες από αυτές, την εκπαίδευση των Ίππων τους, όπως μας το ζήτησαν.

     Ως προς το δεύτερο ερώτημα η απάντησή μας έχει ως εξής:

     Όσο και εάν ακούγεται ως παραδοξολογία, η εκπαίδευση κάθε πλάσματος θα πρέπει να αρχίζει πριν αυτό ...γεννηθεί! Τούτο σημαίνει ότι η κυοφορούσα θα πρέπει να διάγει σε τέτοιο περιβάλλον ώστε να επιτυγχάνεται η απαραίτητη φυσική γαλήνη αλλά και να πληρούνται πολλές άλλες παράμετροι ώστε το πλαίσιο της κυοφορίας να είναι το ενδεδειγμένο για την προετοιμασία μιας αδιατάρακτης προσωπικότητος. Πέραν αυτών: 

     Κατά την δική μας τακτική, η εκπαίδευση ενός Ίππου αρχίζει από το στάδιο του νεογέννητου πώλου όταν αυτός δέχεται τις διακριτικές (και όχι "ασφυκτικές") ψαύσεις του Ανθρώπου με τον οποίον αναμένεται να συνεργασθεί στο μέλλον. Αντιθέτως, κατά την δυτική Ιππική, η εκπαίδευση ενός Ίππου αρχίζει πολύ μετά, αφού διέλθουν το όριο της ενηβώσεως η οποία αρχίζει όταν κλείσουν τα δύο έτη και ορίζει την εμφάνιση του οίστρου στα θηλυκά και την γεννητικήν ορμή στα αρσενικά. 

     Το όριο της ενηβώσεως δεν είναι κοινό για όλους τους Ίππους και διαφέρει κατά γένος, φυλή, σωματοδομή αλλά και διατροφικό πρόγραμμα, παράμετροι που επιταχύνουν ή επιβραδύνουν την ενήβωση. Επί παραδείγματι, παρατηρούμε πρόωρην ενήβωση στα θηλυκά κατά την ηλικία των 12 ή 18 μηνών κάτι που οφείλεται συνήθως σε προηγμένες συνθήκες διατροφής αλλά, πάντως, δεν επιτρέπεται η χρησιμοποίησή τους για αναπαραγωγική διαδικασία πριν γίνουν τριών ετών ώστε να γεννήσουν όταν θα είναι τεσσάρων ετών, με ιδανικήν ηλικία ενάρξεως της αναπαραγωγής τα έξι έως δέκα πέντε χρόνια. Φορβάδες θερμόαιμων φυλών ενδείκνυται να χρησιμοποιούνται για αναπαραγωγή μέχρι τα είκοσι δύο χρόνια τους και ψυχρόαιμων φυλών μέχρι τα δέκα οκτώ τους.

     Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως ηλικίας, εάν ένας Ίππος αναλαμβανόμενος από τον Ιππαγωγό, διαπιστωθεί ότι δεν είναι εκπαιδευμένος, τούτο δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αφεθεί όπως έχει αλλά πάντοτε υπάρχει η δυνατότητα δια της εκπαιδεύσεως να αποβάλει κακές συνήθειες και να βελτιώσει την σχέση συνεργασίας του με τον Άνθρωπο κάτι, βεβαίως, που θα απαιτήσει πολύ περισσότερο κόπο και χρόνο από πλευράς του Εκπαιδευτή. Για την περίπτωση αυτή, της καθυστερημένης ενάρξεως της εκπαιδεύσεως Ίππου, αλλά και για κάθε άλλη περίπτωση εκπαιδεύσεως νεολέκτου Ίππου, η Ομάδα των "Ελλήνων Κενταύρων" διαθέτει ειδικό εκπαιδευτικό εγχειρίδιο το οποίο, μάλιστα, περιέχει και ειδικό κεφάλαιο βελτιώσεως κακών συμπεριφορών του Ίππου με υλοποιήσιμες οδηγίες που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές.

     Μέχρι την ηλικία των τριών μηνών ο πώλος θα πρέπει να αφήνεται ελεύθερος πλάι στην μητέρα του αλλά ο Ιππαγωγός θα πρέπει συχνά να επισκέπτεται τα δύο ζώα διατηρώντας υψηλή την σχέση εμπιστοσύνης με την μητέρα και, ως εκ τούτου, εμμέσως και με τον πώλο. Η περίοδος αυτή είναι η κρισιμότερη για την διαμόρφωση στον πώλο θετικών συναισθημάτων για τον Άνθρωπο οποίος θα πρέπει να τον αγγίζει διακριτικώς, κυρίως σε όλο το μήκος των ποδών και στα ιερά, τους γλουτούς και τους μηρούς (καπούλια) με ευχάριστες ψαύσεις (αισθητές αλλά όχι έντονες) απομακρυνόμενος πριν δυσφορήσει ο πώλος, κάτι πολύ σημαντικό. Βαθμιαίως οι ψαύσεις θα εντείνονται και κατά την αφή και κατά την χρονική διάρκεια και κοντά στο τρίτο μήνα της ηλικίας του πώλου αυτός δεν θα παρουσιάζει καμίαν αντίσταση στους χειρισμούς (ευγενείς, πάντοτε) των ποδών του από τον Ιππαγωγό. Τέλος, από την στιγμή της γεννήσεώς του ο πώλος και μέχρι την ενήβωση, είναι πολύ χρήσιμο να δέχεται και στα τέσσερα πέλματά του απαλές ρυθμικές κρούσεις της παλάμης του Ιππαγωγού, διαδικασία η οποία θα πρέπει να ολοκληρώνεται με την γραμμική κίνηση της παλάμης του Ιππαγωγού, για τα μεν εμπρόσθια από το στέρνο μέχρι τα άκρα των ποδών με περιστροφική κίνηση και, για τα οπίσθια, από τον ειλεακό (λαγόνιο) λόφο, μέχρι τα άκρα των ποδών, επίσης, με περιστροφική ψαύση της παλάμης. 

     Όλη η παραπάνω προ-παιδευτική προετοιμασία ονομάζεται "imprinting", δηλαδή, "αποτύπωση" στον εγκέφαλο του πώλου της καλής σχέσεώς του με τον Ιππαγωγό ως διαμόρφωση  "πεδίου μνήμης" συνεργασίας με τον Άνθρωπο ("The touch that teaches"). Επίσης, μία τακτική των Ινδιάνων της φυλής Αrapaho είναι, όταν ο πώλος κλείσει διάρκεια ζωής δύο μηνών, οπότε διακρίνει την μητέρα του επαρκώς, τουλάχιστον μια φορά την ημέρα ο Ιππαγωγός να εκπνέει πολύ κοντά στα ρουθούνια του μερικές ζεστές εκπνοές (χνωτισιές) χαϊδεύοντάς τον, ταυτοχρόνως, απαλά με το χέρι, ώστε ο πώλος να ταυτοποιεί τον Ιππαγωγό και να τον αναγνωρίζει ως μέρος του περιβάλλοντός του. Σε αυτή την περίπτωση εμείς συνιστούμε την διακριτικήν επαφή της ανθρώπινης παρειάς και των χειλέων του εκπνέοντος με το ακρορρίνιο (ρινικό κάτοπτρο) του Ίππου, κάτι εξαιρετικώς αποτελεσματικό στην διαμόρφωση πολύ συνεκτικής σχέσεως με τον Ίππο. 

     Ουδεμία σκέψη για εφαρμογή επιφατνιδίας φορβειάς θα πρέπει να γίνει μέχρι την συμπλήρωση της ηλικίας των τριών μηνών! Κάθε περιορισμός μέχρι σ΄ αυτή την ηλικία γίνεται πρόξενος μελλοντικών δυστροπιών χαρακτήρος και θα πρέπει να αποφεύγεται. Όμως, όταν ο πώλος γίνει τριών μηνών είναι υποχρεωτικό να του εφαρμόσουμε την επιφατνιδία φορβειά κάτι που επισημοποιεί την έναρξη της κυρίως εκπαιδεύσεώς του αν και ακόμη δεν επιτρέπεται να στερεώσουμε επάνω της ρυτήρα για να ρυταγωγήσουμε, τυχόν, τον Ίππο. Η επιφατνιδία φορβειά θα παραμένει επί της κεφαλής του Ίππου δίκην προετοιμασίας του για την εκπαίδευσή του που θα ακολουθήσει, ενώ, διακριτικώς και μόνον με το χέρι του Ιππαγωγού η επιφατνιδία φορβειά μπορεί να χρησιμοποιείται προκειμένου ο πώλος να μετακινείται ελαχιστότατα, επί λίγων εκατοστών και μόνον, ώστε να τον βοηθήσουμε να αντιληφθεί την μηχανική της σημασία.

     Όταν ο πώλος απογαλακτίσει, σε ηλικία έξι έως εννέα μηνών, τότε μπορούμε να τον οδηγούμε, με την βοήθεια ρυτήρος, σε περιπάτους μακριά από την μητέρα του και επί αποστάσεων συνεχώς αυξανομένων, ξεκινώντας από μία απόσταση πέντε μέτρων. Ιδανικό θα είναι κατά την διάρκεια αυτών των περιπάτων,  το ένα χέρι του Ιππαγωγού να αφήνεται χαλαρό μεταξύ ακρωμίας και ραχιαίας περιοχής του Ίππου, όσο το άλλο χειρίζεται τον ρυτήρα. Η ανάλυση της σημασίας αυτού του σημείου είναι εκτενέστατη αλλά, συνοπτικώς θα λέγαμε ότι έτσι ο Ίππος προετοιμάζεται και για την αποδοχή του εφιππίου η οποία θα ακολουθήσει μετά από σύντομο χρόνο. Αυτές οι περιπατητικές ρυταγωγήσεις αλλά και οι μετέπειτα, χαλαροί, έφιπποι περίπατοι που θα ακολουθήσουν, όπως μας υπενθυμίζει ο σοφός Ιππιατρός και Ιππολόγος, καθηγητής Θεόδωρος Γ. Αντίκας ("Ίπποι και Ιππολογία", τ. Α', σ. 165) αποτελούν "παρακαταθήκη" του μεγάλου Ξενοφώντος: "Οι από των γυμνασίων περίπατοι, καθαρά τα σώματα παρασκευάζουσι και ισχυρά". Κατά τους περιπάτους και ειδικούς κατά τους αρχικούς, υποβοηθητική είναι και η παρουσία φορβάδος διότι οι πώλοι, ενστικτωδώς αντιλαμβανόμενοι την ιεραρχία της αγέλης, δείχνουν ιδιαίτερην εμπιστοσύνη στις φορβάδες, ειδικώς δε προς όσες εξ αυτών διαθέτουν ηγετική προσωπικότητα, όπως κατά κανόνα συμβαίνει.

     Από την περίοδο ολοκληρώσεως απογαλακτισμού του πώλου, ήτοι, από έξι σχεδόν μηνών αρχίζει και η διαδικασία της ηπίας, κατ΄ αρχήν, συραγωγήσεως με όσον γίνεται και πιο περιορισμένη χρήση "δείκτη" (μάστιγος) ο οποίος, σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να έρθει σε επαφή με οποιοδήποτε σημείο του πώλου ή να του προξενήσει τρόμο. Η συραγώγηση του πώλου εκτελείται αποκλειστικώς στο Κυκλοτερές και μόνον σ΄ αυτό, με έμφαση στα φωνητικά παραγγέλματα και με την προοπτική της πλήρους καταργήσεως και του συραγωγέως με την συραγώγηση να εκτελείται δια της επαφής των κανθών των οφθαλμών συραγωγούντος και συραγωγουμένου. Η διάρκεια των συραγωγήσεων θα πρέπει να είναι βραχύτατη τις πρώτες φορές (ποτέ περισσότερο των δέκα λεπτών) φθάνοντας μετά τις δέκα συραγωγήσεις στη διάρκεια των είκοσι λεπτών, το πολύ.

     Εάν ο πώλος βρίσκεται σε σταυλικό περιβάλλον ομοσταύλων Ίππων ενθαρρύνεται να συναγελάζεται μαζύ τους εφ΄ όσον το έδαφος είναι ομαλό απηλλαγμένο επικινδύνων στοιχείων και υπάρχει ασφαλής περίφραξη. Αυτό θα βοηθήσει το νεαρό ζώο, με το παιγνίδι, να θέσει τις βάσεις μιας εύρωστης και στιβαρής σωματοδομής. 

     Από της ηλικίας των δώδεκα έως δέκα οκτώ μηνών, ο πώλος δύναται να δεχθεί την πρώτη χαλίνωσή του (βεβαίως,  ά ν ε υ  στομίδος), αλλά και ένα ελαφρύ εφίππιο (ελαφρά σέλλα) αρχικώς άνευ αναβολέων, αλλά μετά από ένα μήνα εφαρμογής με τους αναβολείς κρεμάμενους και με την βοήθεια ρυτήρος, από του εδάφους, να ρυταγωγηθεί από τον Ιππαγωγό κατά την εκτέλεση των, ως άνω, περιπάτων. Κατά την διαδικασία αυτή ο Ιππαγωγός θα πρέπει να χειρίζεται τόσο διακριτικά τον πώλο ώστε αυτός σε καμια περίπτωση να μην τρομάξει από αιφνιδιαστική κρούση επάνω του των αναβολέων.

     Μόλις η σωματική διάπλαση το επιτρέψει και ποτέ προ των δέκα έξι μηνών, στον επισεσαγμένο πώλο μπορούμε να επιτρέψουμε σε έναν πολύ ελαφρύ αναβάτη να εφιππεύσει πολύ προσεκτικά και, αρχικώς, με  ημιαναβάσεις, βραχείες (δευτερολέπτων έως λεπτών) επικαθήσεις και αφιππεύσεις προς επανάληψη μερικών φορών, ενώ, εν συνεχεία και μετά από μία βδομάδα ο ίδιος ελαφρύς αναβάτης (σωματοδομής παιδός) επιτρέπεται να οδηγεί έφιππος τον πώλο σε βαδιστικές εξόδους αρχικώς μήκους ολίγων μέτρων αυξανομένης της αποστάσεως συν τω χρόνω και, μετά πάροδο κάποιων εβδομάδων αναπτύσσουμε και την ταχύτητα σε τροχασμό, εν τέλει δε και σε καλπασμό.  

     Όπως είναι εμφανές, όλο το προηγηθέν κείμενο αποτελεί την  π ρ ο ε τ ο ι μ α σ ί α  της ενάρξεως της κυρίας εκπαιδεύσεως, παρά ταύτα, συνιστά το θεμέλιό της και η ακριβής τήρηση των επισημαινομένων σταδίων διευκολύνει πάρα πολύ τον Ιππαγωγόν-Εκπαιδευτή, συντομεύοντας τον χρόνον της κυρίας εκπαιδεύσεως. Αναφορικώς, δε, με την κυρίαν εκπαίδευση, αυτή είναι συνθετότατη και πολυπρισματικότατη σε έκταση απαγορευτική για την ανάπτυξή της από της σελίδος ενός Ιστολογίου, οπότε, για την κυρίως εκπαίδευση του Ίππου είναι επιβεβλημένο ο ενδιαφερόμενος να ανατρέχει στην υπάρχουσα βιβλιογραφία.