Η περίληψη μιας διαλέξεως:
Ο ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΣΠΙΔΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΩΣ
Οι "ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ" έχουν την Τιμή να περιλαμβάνουν στο δυναμικό τους ιδιαίτερους Έλληνες οι οποίοι, ως γνήσιοι Πολεμιστές δεν γνωρίζουν, απλώς, να ιππεύουν και να χειρίζονται τα όπλα τους αλλά και να αναδεικνύουν την σκέψη αλλά και την Ιστορία ως ατραπούς για την βελτιστοποίηση του ατομικού αλλά εθνικού μέλλοντός μας! Ένας από αυτούς τους ιδιαίτερους Έλληνες και ο Γεώργιος Μυλωνόπουλος, δέκα εννέα χρόνων, φοιτητής Πολιτικών Επιστημών και ικανότατος μαθητής της Σχολής μας, προσφάτως παρουσίασε την δική του ερμηνευτική και συλλογιστική προσέγγιση για την ασπίδα του Αχιλλέως, σε μία διάλεξη ενώπιον διακεκριμένου Κοινού, στην αίθουσα της Ελληνικής λατρευτικής κοινότητος της "Ιεράς Φιλενθέων Ιστίης". Δυστυχώς, η εν λόγω διάλεξη δεν βιντεοσκοπήθηκε με αποτέλεσμα να δεχθούμε έναν καταιγισμό αιτημάτων για την ανάρτηση, έστω, μιας περιλήψεως της πολύ ενδιαφέρουσας εκείνης διαλέξεως, κάτι το οποίο μας προσφέρει, εν συνεχεία, ο ίδιος ο ομιλητής.
Ο Γεώργιος Μυλωνόπουλος
Βρισκόμαστε στην Ραψωδία 'Π' της
Ιλιάδας όπου, παρά την επιμονή του να μην πολεμήσει τους Τρώες, ο Αχιλλέας
αποφασίζει να δώσει την πανοπλία του στον Πάτροκλο και να τον στείλει
επικεφαλής των Μυρμιδόνων στο πλευρό των Αχαιών. Παρά τον αρχικό τρόμο που προκαλεί
στους Τρώες η εμφάνιση του Πατρόκλου ο οποίος μέσα στην πανοπλία φαίνεται σαν
τον Αχιλλέα, μετά από σύγκρουση με τον Έκτορα ο Πάτροκλος σκοτώνεται και ο
Έκτορας παίρνει τα άρματα του. Η Ήρα κάνει τον ήλιο να δύσει νωρίτερα και η
μάχη λήγει. Ο πόνος του Αχιλλέα είναι απερίγραπτος. Η μητέρα του, Θέτις, του
λέει ότι για να εκδικηθεί το θάνατο του φίλου του θα χρειαστεί την καλύτερη
πανοπλία που φτιάχτηκε ποτέ, την οποία η ίδια θα φροντίσει να προμηθευτεί από
το Θεό Ήφαιστο. Στην Ραψωδία Σ (Οπλοποιία) ο Όμηρος αφιερώνει περίπου 130
στίχους στην ασπίδα του Αχιλλέα. Η συγγραφική δεινότητα και η λογοτεχνική
περιγραφή της ασπίδας απ’ τον Όμηρο επηρέασε μεταγενέστερα τον Ησίοδο στην
περιγραφή της Ασπίδας του Ηρακλή και τον Βιργίλιο στην περιγραφή της ασπίδας του
Αινεία. Πολλοί μελετητές μάλιστα αναφέρουν ότι για την κατασκευή της Ασπίδας
τόσο ο Ήφαιστος όσο και ο Όμηρος χρησιμοποίησαν όλη τους την τέχνη
(μεταλλουργία και ποίηση αντίστοιχα). Και το αποτέλεσμα ήταν η ποιητική
παρουσίαση του σπουδαιότερου έργου τέχνης της Ομηρικής εποχής.
Το εκπληκτικό αυτό δημιούργημα απετελείτο από
2 στρώσεις ορείχαλκου, 2 στρώσεις κασσίτερου και 1 στρώση χρυσού. Σύγχρονες
μελέτες του Πανεπιστημίου Πατρών απέδειξαν ότι κάθε άλλο παρά τυχαίος ήταν
αυτός ο συνδυασμός. Υπολογίζεται ότι με σημερινά δεδομένα η ασπίδα ήταν
αδιάτρητη από χτύπημα ακοντίου ανάλογο με εκείνο του παγκοσμίου ρεκόρ του 2000.
Η ασπίδα ήταν μεγάλη σε μέγεθος και τα πέντε στρώματα μετάλλου που την
αποτελούσαν την καθιστούσαν αδιαπέραστη. Ωστόσο η επιμονή του Ηφαίστου με την
πολεμική αποτελεσματικότητα της Ασπίδας δε μείωσε καθόλου την επιθυμία του να
κατασκευάσει ένα όπλο που θα είναι ταυτόχρονα και έργο τέχνης, προκαλώντας τόσο
το φόβο όσο και τον θαυμασμό όσων την έβλεπαν.
Η περιγραφή της ασπίδας ξεκινάει
από το κέντρο και χωρίζεται σε 3 κύκλους.
- Αρχικά απεικονίζει το σύμπαν:
τη γη, τον ουρανό, τη θάλασσα, τον ήλιο και το φεγγάρι αλλά και τους βασικούς
αστερισμούς.
- Έπειτα απεικονίζονται δύο
πόλεις, μια σε καιρό ειρήνης και μια σε καιρό πολέμου. Εν καιρώ ειρήνης,
τελείται ένας γάμος και όλοι οι άνθρωποι ευτυχούν και διασκεδάζουν. Ταυτόχρονα
όμως πραγματοποιείται και μια δίκη για το φόνο ενός άντρα καθώς δύο πολίτες
διεκδικούν την αμοιβή για το θάνατο του.
- Εν καιρώ πολέμου η πόλη
πολιορκείται από δύο στρατούς και οι πολιορκητές χρησιμοποιούν όλα τα μέσα ώστε
να εισβάλλουν στην πόλη.
- Έπειτα βλέπουμε την εικόνα ενός
χωραφιού το οποίο ακούραστα οργώνουν οι αγρότες για τρίτη φορά.
- Ένα βασιλιά να παρακολουθεί τη
συγκομιδή όσο οι εργάτες δουλεύουν και οι γυναίκες ετοιμάζουν ψωμί. Όλοι τους
σε πλήρη αρμονία και ευημερία.
- Ένα αμπέλι στο οποίο μαζεύουν
και μεταφέρουν τα σταφύλια ενώ ένα αγόρι παίζει μελωδικούς σκοπούς.
- Μια φάρμα προβάτων.
- Ένα κοπάδι ταύρων που δέχεται
επίθεση από δύο πεινασμένα λιοντάρια.
- Μία σκηνή χορού, όπου νέοι άνδρες
και γυναίκες χορεύουν υπό τους ήχους της λύρας ενός αοιδού.
Γύρω γύρω από την ασπίδα
απεικονίζεται το ρεύμα του Ωκεανού ο οποίος περιβάλλει την ασπίδα όπως
περιβάλλει και τη γη στην οποία ζουν οι άνθρωποι.
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές
ερμηνείες για τη σημασία της ασπίδας στο έργο. Μία από αυτές είναι ότι η ασπίδα
αποτελεί μια απεικόνιση του κόσμου και της καθημερινότητας στις αρχαϊκές
κοινωνίες. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι λόγο του σημείου της περιγραφής
(ανάμεσα στο θάνατο του Πατρόκλου και στην επιστροφή του Αχιλλέα), ο ποιητής τη
χρησιμοποιεί για να αποφορτίσει την ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί στον
αναγνώστη και έχει ενταθεί από την έξαρση της βίας. Ωστόσο οι περισσότεροι
μελετητές συμφωνούν ότι η ασπίδα αποτελεί ένα έξοχο δείγμα της πρωτοπορίας του
Ομήρου. Γιατί μόνο ως πρωτοτυπία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η λεπτομερής
περιγραφή (ο Όμηρος αφιερώνει μια ολόκληρη ραψωδία) σε ένα όπλο που αποτελεί
ταυτόχρονα έργο τέχνης και δείγμα ανεπτυγμένου πρώιμου πολιτισμού. Ας σκεφτούμε
μόνο ότι μιλάμε για περίπου 3000 χρόνια πριν και οι πρόγονοι μας όχι μόνο είχαν
προάγει τη μεταλλουργία σε ύψιστο επίπεδο αλλά ήταν ικανοί να αναπαριστούν
σκηνές από την καθημερινή ζωή. Και αυτές οι σκηνές είναι που κάνουν τη διαφορά.
Ο αναγνώστης ξεχνάει για λίγο τα γεγονότα του πολέμου και αναρωτιέται αν τελικά
αξίζει αυτός ο πόλεμος περισσότερο από την ειρηνική ζωή (το όργωμα των
χωραφιών, το γάμο, το χορό κλπ) Με τον τρόπο αυτό ο Όμηρος μετατρέπει ένα
κατεξοχήν πολεμικό έπος σε έναν ύμνο για τη ζωή στην οποία ο πόλεμος είναι μόνο
μια πτυχή. Επίσης θέλει να τονίσει τον αγώνα των Τρώων οι οποίοι μάχονται υπέρ
βωμών και εστιών δείχνοντας στον αναγνώστη τι πρόκειται να χαθεί αν πέσει το
Ίλιον.
Η σχέση μεταξύ ειρήνης και
πολέμου είναι κάτι για το οποίο αξίζει να προβληματιστούμε. Η ειρήνη είναι μια
λέξη θετικά φορτισμένη η οποία ωστόσο ορίζεται μόνο ως το αντίθετο του πολέμου.
Δύο έννοιες αντίθετες λοιπόν οι οποίες μοιάζουν να αλληλοσυμπληρώνονται και να
συνυπάρχουν με αρμονία τόσο στο Ομηρικό έπος όσο και πάνω στο μέταλλο της
ασπίδας. Ο άνθρωπος δεν είναι ποτέ απαλλαγμένος από το ένστικτο της σύγκρουσης
και ποτέ δεν πρέπει να θεωρεί δεδομένη την ευημερία του. Πρέπει όμως να την
απολαμβάνει όταν την έχει και να είναι πρόθυμος να την υπερασπιστεί με κάθε
κόστος. Αυτό είναι το μήνυμα του Ομήρου που φαίνεται πως είχε υψηλή θέση στις
πνευματικές αναζητήσεις των αρχαίων Ελλήνων.
O Άρνο Μπρέκερ φιλοτεχνεί τον Έλληνα Μαραθωνιονίκη Σπύρο Λούη
Πάνω στο ίδιο θέμα
προβληματίστηκε πολλούς αιώνες μετά κι ένας άλλος καλλιτέχνης, μακριά αυτή τη
φορά από τη χώρα μας και με διαφορετική μορφή τέχνης από τον Όμηρο. Ο λόγος για
τον Άρνο Μπρέκερ, τον σπουδαιότερο ίσως γλύπτη του 20ου αιώνα.
O μέγιστος καλλιτέχνης Άρνο Μπρέκερ
Γεννημένος το
1900 μεσουράνησε κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου αλλά και του Β’ παγκοσμίου
πολέμου στη Γερμανία.
Η αγάπη του Μπρέκερ για το Ελληνικό κάλλος είναι γνωστή. Ο
ίδιος θαύμαζε τον Φειδία και τον Πραξιτέλη και τα αγάλματα του διαπνέονται από
τη νεοκλασική αισθητική, συνδυάζοντας επιρροές από την αρχαία Ελλάδα και όσους
παρέπεμπαν σε αυτήν: Ρώμη, Αναγέννηση, γερμανικό Ρομαντισμό. Η σχέση μεταξύ
ειρήνης και πολέμου φαίνεται επίσης στο έργο του.
Ο Μπρέκερ εκφράζει το
πολεμικό ιδεώδες σφυρηλατώντας σώματα αθλητικά και ετοιμοπόλεμα τα οποία όμως,
ως επί το πλείστον παραμένουν γυμνά και εκτεθειμένα όπως μόνο σε καιρό ειρήνης
μπορούν να είναι. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο:
Είναι υποχρέωση όλων να ασκούνται
και να προετοιμάζονται για πόλεμο και να μη φοβούνται να πάρουν μέρος όταν οι
συνθήκες το απαιτήσουν. Δεν πρέπει όμως να τον επιδιώκουν ούτε να συμμετέχουν
χωρίς να είναι έτοιμοι γι αυτό.
