ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΚΗΝΙΚΗΣ ΣΠΑΘΑΣΚΙΑΣ

  ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΚΗΝΙΚΗΣ ΣΠΑΘΑΣΚΙΑΣ

     

Η Σκηνική Σπαθασκία είναι, παραστατικώς, μία πολύ παρεξηγημένη υπόθεση διότι αποτελεί εφαρμογή μαχητικής τέχνης με αυστηρούς κανόνες σε συνδυασμό με την υποκειμενική θεαματικότητα. Περί της Σκηνικής Σπαθασκίας, ο αναγνώστης μας θα έχει ήδη γνώση πολλών δημοσιευμάτων μας και θα είναι, βεβαίως, ενήμερος για την σημασία που της αποδίδουμε στην καθόλου θεατρική μας διδασκαλία ως βασικής συνιστώσας του τελικού παραστατικού αποτελέσματος. Και σήμερα, για τις ανάγκες της ταινίας μας «Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης» ο Εκπαιδευτής των «Ελλήνων Κενταύρων» Μηνάς Τσομπανιάν, με αρκετήν εμπειρία Σπαθασκίας (Έφιππης όσο και Ιστορικής) εισήγαγε στην Σκηνική Σπαθασκία τον Σάκη Βαρδίκο και τον γιο του Αλκιβιάδη οι οποίοι μετέχουν βασικής σκηνής της ταινίας στην οποία, βεβαίως, συμμετέχει και ο Μηνάς ως τρίτο πρόσωπο. Η διδασκαλία έλαβε χώρα σε έναν ενεργειακότατο αρχαιολογικό χώρο, στο Γυμνάσιο της Ακαδημείας(sic) Πλάτωνος, τηρώντας πάντοτε την παγία τακτική μας να δρούμε σε χώρους των οποίων η ενέργεια στέκεται αρωγός των προσπαθειών μας και, εξ όσων και αυτή την φορά απεδείχθη, η επιλογή ήταν ωφελιμότατη. Eδώ υπό την σκέπη του ιερού "Παιδοτρίβη" Πλάτωνος και την, πράγματι, εμπνευσμένη καθοδήγηση του Μηνά, ο Σάκης και ο Αλκιβιάδης έκαναν το αποφασιστικό βήμα προς την κατανόηση των ρόλων τους στην, υπό προετοιμασία, σκηνή. 

     Με ήδη δημοσιοποιημένη την προσέγγισή μας αναφορικώς με την "Σκηνική Σπαθασκία ή Σκηνική Διδασκαλία και Χρήση Όπλων" και χωρίς να παρακάμπτουμε τον Σκηνοθέτη μας Γεώργιο Κλήμη - Καλλίμαχο, προσπαθήσαμε να προετοιμάσουμε σε ένα αρχικό στάδιο τα πρόσωπα συγκεκριμένης σκηνής της ταινίας μας ώστε αμέσως μετά, ο καθ΄ ύλην αρμόδιος, Σκηνοθέτης να τα διδάξει βαθύτερα και ουσιαστικότερα στην διεκπεραίωση των ρόλων τους. 

     Επιμελέστατος ο Μηνάς, ξεκίνησε με το "στήσιμο" των εμπλεκομένων και την μελέτη των διαλόγων ώστε όχι μόνον να "συνοδεύουν" αλλά και να "κατευθύνουν την σκηνική τους κίνηση. 

     Ενώ ο Σάκης, έμπειρος αρκετά προ του φακού, "έδεσε" αμέσως με την σκηνή, βασική μας δυσκολία ήταν η αρχική σεμνότητα και διστακτικότητα του Αλκιβιάδη ο οποίος στις πρώτες του ατάκες παρέμενε, όπως άλλωστε ήταν φυσικό, "ηπίων τόνων", μακράν του αιματώδους χαρακτήρος του νεαρού Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη που θέλει, εν προκειμένω, ο ρόλος του. 

     Το επόμενο βήμα ήταν η επίδειξη του στιγμιοτύπου της διδασκαλίας του σωστού κρατήματος του όπλου, από τον Οπλοδιδάκαλο προς τον μαθητή του κι ενώ κάτι τέτοιο φαίνεται απλό, εν τούτοις, παρουσιάζει πολλές τεχνικές δυσκολίες ώστε και η, αληθοφάνεια της επιδείξεως να είναι εμφανής στον θεατή και η κάμερα να μπορεί να την καταγράψει καθώς, εδώ, τα χέρια συμπλέκονται επάνω στην λαβή προκαλώντας την τεχνική του εικονολήπτη. Λεπτομέρειες έως και ασήμαντες, όμως, καμία πρόθεση σοβαρής ταινίας δεν υλοποιείται χωρίς την προσοχή τους.

     Με τις συνεχείς διορθωτικές παρεμβάσεις του Μηνά, σύντομα τα σκηνικά πρόσωπα συντονίσθηκαν και άρχισε η διδασκαλία της χορογραφίας όπως ο Μηνάς την είχε κατά νου.

     Η επιδιωκόμενη αληθοφάνεια της Σκηνικής Οπλομαχίας προϋποθέτει πηγαία  ε π ι θ ε τ ι κ ό τ η τ α  και όχι απλώς διάθεση συντηρητικών ζεύξεων των όπλων. Σε τέτοιες σκηνές ο Σπαθιστής θα πρέπει να αφορμάται από μιας ηφαιστειώδη εσωτερική "θύελλα" αυτοσυντηρήσεως και οργής, ώστε ο θεατής να μην ...χασμουρηθεί. Και σε αυτό το λεπτότατο σημείο ανέλαβε την πρωτοβουλία να παρέμβει ο Ιδρυτής των "Ελλήνων Κενταύρων",  ώστε τα σημερινά πρόσωπα να κατανοήσουν αυτή την κρίσιμη παράμετρο.

     Σε αυτό το, εξαιρετικώς ζωτικό, σημείο γενικώς της Οπλομαχίας και, ειδικώς, της Σκηνικής Οπλομαχίας ο Ιδρυτής των "Ελλήνων Κενταύρων" αποδίδει μεγάλη σημασία διότι το θεωρεί το πλέον καθοριστικό συνθέτον στοιχείο νίκης και ήταν αυτό ακριβώς που αποτελούσε και τον πυρήνα διδασκαλίας του, προ δεκαετίας(!), πρώτου εισαγωγικού μαθήματος Σπάθης το οποίο προσεφέρθη στους μαθητές μας, εισάγοντάς τους στο πνεύμα της Έφιππης Σπαθασκίας η οποία επηκολούθησε ως μέρος της καθόλου  εκπαιδεύσεως που παρέχεται στην Σχολή μας.

     Ευστοχότατα και ο Μηνάς ανέδειξε με "φωτογενή" αναπαραστατικότητα αυτό το λεπτότατο σημείο που επισφραγίζει την ζητούμενη αληθοφάνεια, πριν προχωρήσουμε. Και αυτό δεν ήταν απλώς επιβεβαίωση της κατανοήσεως της λεπτομερείας από τον Μηνά αλλά και δείγμα ότι, ως μέρος και της δικής του συμμετοχής στη σκηνή, παραμένει μέσα στο "πνεύμα" της διδασκαλίας Οπλομαχίας της Σχολής μας, όπως άλλωστε είναι φυσικό.

     Ακολούθησε μια διδασκαλία σκηνικών ζεύξεων μεταξύ Σάκη και Αλκιβιάδη που έγιναν επί περιορισμένου πεδίου ώστε να αναδείξουν ελαττώματα.  

     Ευτυχώς, το πλατωνικό Γυμνάσιο προσφέρει πολλά είδη εδάφους ευνοώντας, μεταξύ άλλων και την διδασκαλία της Οπλομαχίας κι εμείς, αυτό, το εκμεταλλευτήκαμε.

     Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι με την πρόοδο της εξασκήσεως ο βελτιωτικός "στόκος" άρχιζε να γεμίζει τα όποια κενά και η σκηνή να ολοκληρώνεται με έναν Σάκη και έναν Αλκιβιάδη να αποδίδουν ολοένα και πειστικότερα.

     Ασφαλώς δεν παραλείψαμε να αναδείξουμε και μία πτυχή της όλης σκηνής η οποία απαιτεί δεξιοτεχνία αλλά και πειστικότητα.

      Και η πτυχή αυτή, ολοκληρώθηκε αισίως με την διδασκαλία του Μηνά και την παρέμβαση και πάλι του Ιδρυτή των "Ελλήνων Κενταύρων" ο οποίος δεν κουράζεται διόλου να επιμένει σε ένα όσο το δυνατόν σωστό αποτέλεσμα, κάτι  που βεβαίως τον κάνει κουραστικό στους άλλους αλλά, κατά κανόνα, τον δικαιώνει ως επιλογή.

     Πράγματι, σε ανάλογες εκμαθήσεις, ίσως όπως και σε ολόκληρη την ζωή, η επιμονή σε μία αλληλουχία λεπτομερειών οδηγεί στο σωστό αποτέλεσμα. 

     Με τις εξαιρετικές παρεμβάσεις του Μηνά και ως προς την κατανόηση του πλαισίου των ρόλων και ως προς την σκηνική τους εκτέλεση, ο φακός κατέγραψε συναρπαστικά στιγμιότυπα συμπλοκών αλλά και σπαθιστικής γεωμετρίας, μεταφέροντας ακέραιο την παράμετρο του συντονισμού από την προστατευμένη Αίθουσα Όπλων στο φυσικό έδαφος του πλατωνικού Γυμνασίου.

     Τέλος, δε, με την ώθηση του Μηνά, ο Αλκιβιάδης ανέπτυξε πρωτοβουλίες που οδήγησαν τον πατέρα του "Οπλοδιδάσκαλο" ...επί του εδάφους κατόπιν ...ολισθήσεως στο νοτισμένο γρασίδι του Γυμνασίου! Ναι, σε τέτοιες καταστάσεις υπάρχουν και χαριτωμένα απρόοπτα τα οποία ευκόλως θα μπορούσαν να παρερμηνευθούν και να ενθαρρύνουν βίαιες ...φαντασιώσεις.

     Κάπως έτσι ο Μηνάς έβαλε "το νερό στο αυλάκι" γι αυτή την σκηνή της οποίας η διδασκαλία και οι πρόβες, όπως είναι φυσικό, θα συνεχισθούν.

     Απ΄ ό,τι φαίνεται κανείς στους "Έλληνες Κενταύρους" δεν ...κουράζεται να παράγει θετικό έργο μέρος του οποίου και η αγάπη προς τα αδέσποτα που με χαρά εμφανίστηκαν και χθες χωρίς ο Εκπαιδευτής μας να αφήσει την ευκαιρία να πάει χαμένη ακόμη και εν ώρα εργασίας, αφήνοντας τα σπαθιά προς χάρη μιας αδέσποτης γατούλας που τον ...προτίμησε. 

     Και, περιμένοντας τον Σκηνοθέτη μας να αναλάβει ...έργο. ορίσαμε την νέα μας συνάντηση προς συνέχιση της επεξεργασίας αυτής της σκηνής. Και, μπροστά μας υπάρχει πολύ δουλειά που μας περιμένει! 

ΤΑΙΝΙΑ "ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΟΥΛΛΟΣ ΤΑΡΧΑΝΙΩΤΗΣ": ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑΣ

 ΤΑΙΝΙΑ "ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΟΥΛΛΟΣ ΤΑΡΧΑΝΙΩΤΗΣ":

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑΣ

     Για την Σχολή Ιππικού Θεάτρου των Βερσαλλιών του Bartabas (Clément Marty) η «Καλλιτεχνική Ξιφασκία» όπως την αποκαλεί η Sophie Nauleau (και "Σκηνική Ξιφασκία", όπως θα την αποκαλούσαμε εμείς) είναι μια εκλεπτυσμένη τέχνη η οποία δίνει περισσότερην έμφαση στην αισθητικήν αποδοχή της από το φιλοθεάμον κοινό παρά στο θανατηφόρο αποτέλεσμά της:

     «Η ξιφασκία συμπυκνώνει όλες τις αξίες της Aκαδημίας: σεβασμό για τον άλλον, αίσθηση τιμής, αυτοέλεγχο, αυτοπεποίθηση. ταχύτητα, ευελιξία, χάρη, συντονισμό. Από τον έφιππο χαιρετισμό μέχρι την έφοδο, αυτή η τέχνη “παίζει” με τη μονομαχία, με φώτα, με καθρέφτες, με πνοή, με λάμψη, με κανόνες, όσο και με την αισθητική που νιώθουμε  κατά την επίθεση.»

     Παρά ταύτα, αυτή η αισθητική έως ...αισθησιακή «εξιδανίκευση» του χειρισμού των όπλων ασφαλώς και δεν ισχύει στην περίπτωση ενός πραγματικού σεναρίου συγκρούσεως δι' αγχεμάχων όπου το θανατηφόρο αποτέλεσμα κρίνει την επιτυχία. Εν αντιθέσει προς αυτή την εξιδανικευμένη «καλλιτεχνική ξιφΑΣΚΙΑ» η δική μας «μαχητική ξιφοΜΑΧΙΑ» υπαγορεύει κανόνες καταλυτικής επικρατήσεως επί του αντιπάλουμέσα σε ένα πλαίσιο που δεν «παίζει» αλλά σκοτώνει, όπου το ζητούμενο δεν περιορίζεται, απλώς, στην χαριτόβρυτη επαφή των λεπίδων με κατάληξη μια κομψή ζεύξη, αλλά στον τερματισμό της διαδρομής τους βαθιά μέσα στην σάρκα του αντιπάλου, εκεί όπου, πιθανώς, ένα ...κόκκαλο μπορεί να τις σταματήσει.

     Όμως, ακόμη και η Ξιφομαχία επί πεδίου είναι δραματικώς ασθενής έναντι της Έφιππης Σπαθασκίας με την οποία καταγίνονται οι ασκούμενοι στην Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" και ο λόγος είναι εμφανής.

     Η Σπαθασκία όπως είναι, κοινώς, γνωστή, υπό τις "σταθερές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως" μιας Αίθουσας Όπλων μπορεί να ευεργετήσει τον ασκούμενο όμως, δεν μπορεί να του προσφέρει την οπλομαχητικήν ολοκλήρωση που προσφέρει η Έφιππη Σπαθασκία στην οποία η κίνηση του Ίππου πολλαπλασιάζει την σφοδρότητα του σπαθισμού και αναδεικνύει το αποτέλεσμα της καταφοράς σε πραγματική ηδονή, ενώ η διαρκής μετατόπιση του εφίππως ασκουμένου σε συνδυασμό με την ενδεχόμενη μετατόπιση του στόχου-αντιπάλου κορυφώνει την πρόκληση ευστοχίας!     

Σήμερα, ο Εφιπποτοξότης-Eκπαιδευτής Μηνάς Τσομπανιάν, προετοιμάζοντας την διδασκαλία μιας σκηνής της ταινίας "Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης" στους Συνασκουμένους Σάκη και Αλκιβιάδη Βαρδίκο, με εφόδιό του την εμπειρία του από την Έφιππη Σπαθασκία όσο και την Σπαθασκία Αίθουσας Όπλων, επεχείρησε μία σύζευξη των δύο διαφορετικών Σπαθασκιών σε ένα αποτέλεσμα το οποίο συνοψίζει κοινές παραμέτρους με παρονομαστή την αληθοφάνεια της Σκηνικής, πλέον, Σπαθασκίας, η οποία αποτελεί ξεχωριστό είδος Σπαθασκίας περί του οποίου ήδη έχουμε κάνει λόγο. 

Oι Μαίστορες του Ιταλικού seicento

     Για την προετοιμασία μιας τέτοιας σκηνής, δικό μας "υπόμνημα" υπήρξε η διαμόρφωση ακριβούς, κατά το δυνατόν, "εικόνος" της εποχής και των μαχητικών ειωθότων της. Ήταν απαραίτητη η γνώση του πνεύματος της χρήσεως των αγχεμάχων κατ΄ εκείνη την, φλωρεντινή, προ- και Αναγεννησιακή περίοδο, όταν κυριαρχούσαν οι οπλομαχητικές διδασκαλίες των Μαϊστόρων του Ιταλικού seicento.  

     Kαι δεν ήταν απαραίτητη μόνον η γνώση του γενικού τεχνικού πνεύματος της Οπλομαχητικής εκείνων των χρόνων αλλά, επίσης και του νομικού πλαισίου όπως και της εν γένει ετικέτας της Οπλομαχίας. Γι αυτό κρίναμε απαραίτητη και την επισταμένη μελέτη ενός βασικού συγγράμματος που μας έδωσε τις σοβαρότερες των απαντήσεων: Το "De duello, vel De re militari in singulari certamine" του Ιταλού νομικού Paride del Pozzo το οποίον πρωτο-εκδόθηκε το 1471. 

     Ο συγγραφέας του γνωστός και ως Paridis de Puteo, γεννημένος το 1410 στο Pimonte του Αμαλφιτανικού Δουκάτου και αποθανών στην Νεάπολη το 1493 μας μεταφέρει ακριβώς στην εποχή του Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη, "κοινωνώντας" μας επακριβώς με την εποχική αυθεντικότητα η οποία είναι και η επιδίωξή μας.

Paride del Pozzo: "Del Duello, vel De re militari in singulari certamine"

Kεφ. 4ο "Περί των όπλων".

     Aποτελούμενο από 11 βιβλία, αυτό το σύγγραμμα του Paride del Pozzo, εστιάζοντας κυρίως στην Μονομαχητική της εποχής, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες γενικώς για το, τότε, πνεύμα της Οπλομαχητικής με κεφάλαια που ξεκινούν από την επιλογή της τοποθεσίας της συγκρούσεως και, ασφαλώς, δεν παραλείπουν την περιγραφή του πλήρους πλαισίου της επιλογής των όπλων και της χρήσεώς τους. 

     Σήμερα, λοιπόν, ο Μηνάς "εξετάσθηκε" σε έναν ρόλο μακράν της κάμερας, κατά τον οποίο κρίθηκε ικανός να διδάξει την διδασκαλία ενός εισαγωγικού μαθήματος Οπλομαχίας στους δύο σκηνικούς ηθοποιούς μας (Σάκη και Αλκιβιάδη Βαρδίκο) οι οποίοι, αντιστοίχως, θα υποδυθούν τον Δάσκαλο της Οπλομαχίας και τον μαθητή (νεαρός Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης) σε σκηνή της ταινίας που προετοιμάζουμε. Κι έτσι, είμαστε έτοιμοι για την διδασκαλία μιας σκηνής που θα προσφέρει στον θεατή όχι μόνον σημαντική πτυχή σεναρίου αλλά κι ένα ευχάριστο "απρόοπτο".

ΚΟΙΤΑΖΟΝΤΑΣ ΚΑΤΑΜΑΤΑ ΤΟΝ ΗΛΙΟ...

     Μια Γραμμή Βολής της οποίας το "βάρος" ανέλαβε ο ευγενέστατος Μηνάς και πάλι στον γνωστό λόφο για να φανεί και πάλι ότι στην Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" η συμπαγής ομαδικότητα μπορεί, ταυτοχρόνως, να αναπτυχθεί σε μία διακριτήν ατομικότητα προκειμένου όλοι να προοδεύουν.

     Με δύο νεοείσακτους διαφορετικών ηλικιών στην ευθύνη του, ο Μηνάς και σήμερα απέδειξε ότι μπορεί ψυχραιμότατα να διαχειρισθεί κάθε δυσκολία και να καταλήξει σε ένα επιτυχέστατο αποτέλεσμα προτάσσοντας το Ήθος και την εργατικότητα που τον χαρακτηρίζουν.

     Η υψηλή αντιληπτικότητα του νεοείσακτου Αντώνη αλλά και η ικανότητα αυτοσυγκεντρώσεώς του επέτρεψαν στον Μηνά να τον μυήσει στην Τοξοβολία σε ελάχιστο χρόνο! Στην συγκεκριμένη περίπτωση ο Μηνάς επέδειξε ιδιαίτερην ικανότητα προσοχής των λεπτομερειών τεχνικής και διόρθωσε αμέσως κάθε απόκλιση στον Αντώνη με αποτέλεσμα έναν νέο Τοξότη σε ελάχιστο χρόνο.

     Απρόσμενο δείγμα υπερκεράσεως, φαινομενικώς, ανυπέρβλητων δυσκολιών όπως η ..."σμίκρυνση" ενός επινωτίου προοριζόμενου για ενήλικες ώστε να προσαρμοσθεί στο ...μέγεθος εξάχρονου παιδιού, από τον Μηνά ο οποίος, τηρώντας τους κανονισμούς, επεδίωξε ώστε η μικρή εκπαιδευόμενή του να συνάδει εμφανισιακώς με την "εικόνα" των "Ελλήνων Κενταύρων".

     Κι έτσι η εξάχρονη μαθήτρια του Μηνά άρχισε να εισάγεται στην μαγική τέχνη της Τοξοβολίας καταχαρούμενη για την νέα της ανακάλυψη ώσπου ήρθε η ώρα να αλλάξει Εκπαιδευτή διότι η ακεραίωση της διδασκαλίας αποτελεί την σταθερή προσδοκία της Σχολής των "Ελλήνων Κενταύρων". Άλλωστε,ο Μηνάς θα έπρεπε να επιστρέψει στη Γραμμή Βολής για να συνασκηθεί.

     Και αυτή την "ακεραίωση" την ανέλαβε η καλότατη Ναυσιστράτη μας με το ίδιο υψηλό Ήθος και ικανότητες του Μηνά, μεταφέροντας την γνώση στη μικρή εκπαιδευόμενή της,ενώ ο Μηνάς κατελάμβανε την θέση της στη Γραμμή Βολής. 

     Αλλά, ο ...παντεπόπτης παππούς, παρατηρώντας την μικρούλα να σαστίζει με την αστάθεια του βέλους της προς τόξευση, απεφάσισε, ως παππούς να της πει ένα σύντομο παραμυθάκι για την δύναμη του ανθρώπινου νου που μπορεί να καθηλώσει κάθε αντιξοότητα και να την μετατρέψει σε ένα παιγνιδάκι για μικρούς και ...μεγάλους.

     "Μια φορά κι έναν καιρό"... είχαμε ένα μυαλό μέσα σ΄ ένα τόσο δα κουτάκι, ένα μυαλό που ήταν τόσο όμορφο γιατί κανείς δεν μπορούσε να το δει αλλά όλοι ήξεραν ότι υπάρχει...κάτι σαν τον θεό που όλοι τον ψάχνουμε στον ουρανό αν και τον έχουμε μέσα μας...

     Κι αυτός ο θεός έχει τέτοια δύναμη που αν πει στον κόσμο "κάνε αυτό..." ο κόσμος θα το κάνει κι αν πει στο ..βέλος "κάτσε στη θέση σου" εκείνο υπακούει κι εμείς το τοξεύουμε...Και το τοξεύουμε με τόση σταθερότητα ακόμη κι αν ακυρώνουμε τον νόμο της βαρύτητος ...χορεύοντας, γιατί εκείνο υπακούει στο θεό όπως όλοι πρέπει να υπακούμε σ΄ αυτό τον θεό που κουβαλάμε μέσα μας...

     Η Γραμμή Βολής ασχολήθηκε σήμερα με ένα ιδιότυπο πρόγραμμα "θεραπείας" του πανικού στόχου. Κάποιοι θεώρησαν αδικαιολόγητο τον εαυτό τους για ανεξήγητη απώλεια βέλους αλλά "πίσω" από αυτό υπήρχε εξήγηση και μάλιστα πολύ συγκεκριμένη.

     Εξαιρετικός απεδείχθη στις τοξεύσεις του και ο μόλις ενταχθείς Αντώνης ο οποίος, μάλιστα, συνειδητοποίησε εγκαίρως και τις επιπτώσεις του πανικού στόχου αν και μόλις είχε αναλάβει Τόξο στα χέρια του.

     Η Τοξοβολία αποκαλύπτει πολλά για τον ανθρώπινο χαρακτήρα και οργανισμό και είναι ευχάριστη έκπληξη ότα ανακαλύπτουμε άτομα τα οποία έχουν ιδιαίτερες στοχαστικές ικανότητες αλλά, πολύ περισσότερο, γενικά αντιληπτικές ή και προσαρμοστικότητα, όπως ο Αντώνης τον οποίο σήμερα καλωσορίσαμε.

     Ο Μηνάς ως Εφιπποτοξότης και Εξκπαιδευτής υπό επίβλεψη είναι Στέλεχος μιας Ομάδος η οποία βραβεύθηκε ως η, διεθνώς, καλύτερα οργανωμένη Ομάδα Έφιππης Τοξοβολίας! Και όπως όλα τα Στελέχη αυτής της Ομάδος, έτσι και ο Μηνάς μας κοσμεί την Ομάδα με Ήθος και ικανότητες ανάλογες ενός τέτοιου Οργανισμού. Και...

     Οι "Έλληνες Κένταυροι" έχουμε κάθε λόγο να χαμογελάμε και το χαμόγελό μας δεν χάνεται  π ο τ έ  αφού τολμάμε να κοιτάζουμε τον Ήλιο κατάματα, καθοδηγούμενοι από τον δολοφονημένο Γάλλο διανοούμενο Robert Brasillach:«Λένε πως το θάνατο, όπως και τον Ήλιο, δεν μπορεί κανείς να τους αντικρίσει κατάματα. Παρά ταύτα προσπάθησα». Γι αυτό και ο "επίλογος" των προσπαθειών μας επικυρώνει το "άριστον τέλος" με ωφέλεια των ψυχών μας! Το προσπαθούμε και τα καταφέρνουμε!

ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΑΤΕΛΗ ΕΑΥΤΟΥ ΜΑΣ...

Ένας στοχασμός του Εφιπποτοξότη 

και Εκπαιδευτή υπό επίβλεψη 

των "Ελλήνων Κενταύρων", 

Μηνά Α. Τσομπανιάν.

     Μπορεί να ηττηθώ; Ρώτησε ένας εφιπποτοξότης.

     - Πάντοτε μπορεί κανείς να ηττηθεί, λέει ο παλαιός χρησμός. Όμως, στην διάρκεια προσεχούς μάχης σου, θα σκοτωθεί ο χειρότερος εχθρός σου.

     - Ο "χειρότερος εχθρός" μου είναι ο εαυτός μου…, ανταπάντησε ο νεαρός ιππέας.

     Το 376 ο Αυτοκράτορας Βάλης στην Κωνσταντινούπολη έλαβε μια ανησυχητική είδηση. Συναυτοκράτορας του ρωμαϊκού κράτους με τον αδελφό του, ο Βάλης είχε μεγάλη εμπειρία από προβλήματα στα σύνορα, αλλά αυτό που συνέβαινε τώρα δεν είχε προηγούμενο. Μακριά στο Βορρά, πέρα από τις όχθες του Δούναβη, χιλιάδες πανικόβλητοι πρόσφυγες εγκατέλειπαν φοβισμένοι τα αγροκτήματα και χωριά τους, για να γλιτώσουν από τι; Δεν γνώριζαν ακριβώς τι όπως λέει ο ιστορικός Αμμιανός. «Μια μέχρι τώρα άγνωστη φυλή ανθρώπων είχε εμφανιστεί από κάποια μακρινή γωνιά της Γης, ξεριζώνοντας και καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμα της σαν ανεμοστρόβιλος που κατεβαίνει από τα ψηλά βουνά». Ήταν μια εύστοχη περιγραφή. Οι ξένοι αυτοί ήταν έφιπποι τοξότες που ορμούσαν καλπάζοντας στη μάχη διέγραφαν κύκλους γύρω από τον εχθρό, έστελναν πάνω του μια βροχή από βέλη κι ύστερα υποχωρούσαν με ταχύτητα προς τις γραμμές τους. Κανένας δεν είχε ξαναδεί τόσο ικανούς ιππείς, ενωμένους με τα άλογα τους, καρφωμένους πάνω στις σέλες τους -οι συγγραφείς πάσχιζαν να βρουν την κατάλληλη περιγραφή- έτσι που ο άνθρωπος και άλογο έμοιαζαν ένα, λες και είχαν ζωντανέψει οι μυθικοί Κένταυροι.

     Κανένας δεν ήξερε από πού ερχόταν η φυλή του Αττίλα. Ο λαός έλεγε παλαιότερα ζούσαν πέρα από τα όρια του γνωστού κόσμου πολύ πιο πέρα από το τέλος του Εύξεινου Πόντου εκεί που ξεκινάει η αχανής στέπα. Γιατί και πότε έφτασαν εκεί; Γιατί ξεκινήσανε να κινούνται προς την Δύση; Απαντήσεις σε τούτα τα ερωτήματα είχαν να δώσουν μόνο οι λαϊκές παραδόσεις.

     Μια μέρα, μια δαμάλα των Ούννων που την είχε τσιμπήσει μια αλογόμυγα άρχισε να τρέχει στα βαλτώδη νερά και διέσχισε τον πορθμό. Ο βοσκός την ακολούθησε χιλιόμετρα μέσα στο έλος, ανακάλυψε ξηρά, γύρισε πίσω και το ανακοίνωσε στην φυλή, που έσπευσε να οργανώσει μια επιδρομή στα δυτικά. Η ιστορία αυτή δεν δίνει καμία ουσιαστική απάντηση, αφού πολλές φυλές και πολιτισμοί απέδιδαν τις ρίζες τους σε ένα ζώο-οδηγό. Έτσι οι ιστορίες αυτού του τύπου δεν ικανοποιούσαν κανέναν. Για να γεμίσουν το κενό, οι δυτικοί συγγραφείς πρότειναν πολλές ανυπόστατες θεωρίες. Οι Ούννοι είχαν σταλεί από τον θεό ως τιμωρία, είχαν πολεμήσει στο πλευρό του Αχιλλέα στον τρωικό πόλεμο και άλλα τόσα. Ωστόσο, μια πλευρά της θεωρίας τους ρίζωσε και άνθησε. Οι Ούννοι του Αττίλα, υποστήριζε ότι ήταν απόγονοι μιας φυλής που ήταν γνωστοί με το όνομα Χσιουνγκ Νου.

     Οι Χσιουνγκ Νου ήταν η πρώτη φυλή που ίδρυσε μια αυτοκρατορία πέρα από τα σύνορα της Κίνας, στην Κεντρική Ασία, στην σημερινή Μογγολία που εκμεταλλεύθηκε έναν τρόπο ζωής πού ήταν νέος στην ανθρώπινη ιστορία, τον ποιμενικό νομαδισμό, όπως ονομάζεται. Ένας νέος κόσμος έγνεφε σε αυτούς τους βοσκούς: Ένας ωκεανός από χορτάρι, η στέπα, που εκτείνεται κατά μήκος της Ευρασίας, από την Ματζουρία, μέχρι της Ουγγαρία, σε μήκος 6.000 χιλιομέτρων. Οι βοσκοί έπρεπε να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν τα βοσκοτόπια με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το κλειδί για τον πλούτο των λιβαδιών το άλογο, το οποίο εξημέρωσαν  και εξέθρεψαν σε μια περίοδο 1000 ετών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα νέο υποείδος, ένα κοντόχοντρο, δασύτριχο , ανθεκτικό και υπάκουο ζώο που παρείχε ανεκτίμητη βοήθεια στον έλεγχο των κοπαδιών, στην μετακίνηση στο κυνήγι και στον πόλεμο.

     Οι ποιμενικοί νομάδες ήταν επίσης πολεμιστές και διέθεταν ένα φοβερό όπλο. Το σύνθετο αντίκυρτο τόξο που το σχέδιο του αποτελεί μαζί με το σπαθί και το πολυβόλο ένα από τα όπλα που άλλαξαν τον κόσμο. Το τόξο ονομάζεται αντίκυρτο επειδή όταν δεν είναι οπλισμένο, λυγίζει ανάποδα. Όταν τεντωθεί και οπλιστεί, μπορεί να απελευθερώσει εκπληκτικά ποσά ενεργείας. Συνεπώς, προς τα τέλη της πρώτης χιλιετίας π.χ.χ., ο ποιμενικός νομαδισμός στις στέπες εξελισσόταν σε ένα σύνθετο νέο τρόπο ζωής για τους βοσκούς, εδραιώνοντας μια νέα αυτοκρατορία και, πιθανότατα, την σπουδαιότερη πριν από την άνοδο της Μογγολικής που ήταν εκείνη των Χσιουνγκ Νου.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΕΦΙΠΠΟΥ ΤΟΞΟΤΗ

     Δεν μας προκαλεί κατάπληξη γιατί οι έφιπποι τοξότες είχαν τόση μεγάλη επιτυχία στα πεδία των μαχών, για να εξετάσουμε όμως την τεχνική και συνεπώς επιτυχία τους, πρέπει να αφήσουμε στην άκρη της προκαταλήψεις και να δείξουμε τον απαιτούμενο σεβασμό για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε γιατί στην ιστορία οι έφιπποι τοξότες δημιούργησαν τόσο τρομερές εντυπώσεις.

     Η δύναμη τους (μας) βασιζόταν (βασίζεται) σε τέσσερα στοιχεία:

     •       Μια αρχαία τέχνη, την έφιππη τοξοβολία

     •       Το νέο τύπο ενός πανάρχαιου όπλου, το τόξο

     •       Μια νέα τεχνική σε επίπεδο τακτικής

     •       Ηγεσία

     Σε ολόκληρη την Ευρασία, για σχεδόν 2.000 χρόνια, η έφιππη τοξοβολία, ως στρατιωτική τεχνική κρατούσε δέσμιους τους αστικούς πολιτισμούς μέχρι που η πυρίτιδα εξάλειψε τον έφιππο τοξότη από την ιστορία τόσο αμετάκλητα όσο και τον Ιάπωνα σαμουράι η τον Ελβετό λογχοφόρο. Μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, η τέχνη που καθόριζε τους νομάδες πολεμιστές εγκαταλείφθηκε και σχεδόν ξεχάστηκε, παραμένοντας ζωντανή μόνο στις αφηγήσεις εκείνων που είχαν συναντήσει τέτοιους εχθρούς στην μάχη. Οι έφιπποι τοξότες δεν είχαν αφήσει κάποιο βιβλίο οδηγιών, μετά την εξαφάνιση τους, κανένας δεν ήξερε πώς ακριβώς πραγματοποιείται η έφιππη τοξοβολία - πώς βγάζεις τα βέλη από την φαρέτρα, τα περνάς στην χορδή και τα εκτοξεύεις ξανά και ξανά, ενώ καλπάζεις με το άλογο, και μάλιστα σε σχηματισμό μάχης. Κανένας δεν είχε δοκιμάσει να το κάνει. Και η αλήθεια είναι πως περιλάμβανε κάτι περισσότερο από την επιδεξιότητα. Η αναβίωση αυτής της παλιάς τέχνης οφείλεται εξ ολοκλήρου σε έναν άνθρωπο τον Κάσσαι Λάγιος ο οποίος είναι ο πρώτος αληθινός έφιππος τοξότης στην Ευρώπη μετά την αναχώρηση των Μογγόλων το 1242. Μια μέρα, καλπάζοντας ξέφρενα, ο Κάσσαι έφτασε σε μια απότομη λοφοπλαγιά. Το "Πειραχτήρι" όπως έλεγε το άλογο του σταμάτησε. Στην απρόσμενη ακινησία, ο Κάσσαι κοίταξε γύρω του. Βρισκόταν σε μια κοιλάδα χωρίς έξοδο, με πλευρές τόσο στενές που νόμιζε ότι εάν άπλωνε τα χέρια του θα τις άγγιζε οπού σκέφτηκε:

     "Αποδεχόμενος την γλυκιά μοναξιά της εκούσιας εξορίας, θα μπορούσα να αποσυρθώ από αυτόν το θορυβώδη αιώνα και να αναπτύξω την έφιππη τοξοβολία μέχρι τελειότητας."

     Μετά από 20 χρόνια συνεχούς εξάσκησης και αποκομίζοντας από τον ίδιο την σπουδαία τεχνική του, προτείνει: O ιππέας πρέπει να μάθει να διαχωρίζει το επάνω από το κάτω μέρος του σώματος του, να εξασκεί την πάρθια βολή ενώ ο κορμός  περιστρέφεται 180 μοίρες, να αντιμετωπίζει τις χειρότερες συνθήκες βροχή, λάσπη, παγωμένο έδαφος εν ανάγκη να ρίχνει γρήγορα το ένα βέλος μετά το άλλο, να περνάει τα βέλη στην χορδή μόνο με την αίσθηση της αφής, ενώ οι κανονικοί τοξότες χρησιμοποιούν το σημάδι αυτή η τεχνική είναι άχρηστη επάνω στο άλογο. Η απάντηση είναι ότι ο εφιπποτοξότης πρέπει να τραβήξει την χορδή φέρνοντας το βέλος στο στήθος -στο κέντρο των συναισθημάτων- στην συνέχεια να αφήσει το ένστικτο να διαλέξει την στιγμή που θα απελευθερώσει την χορδή. Και αυτό γιατί υπάρχει μια σωστή στιγμή μέσα στο χάος της κίνησης. Έρχεται στο σημείο εκείνο του καλπασμού όταν κανένα από τα τέσσερα πόδια του αλόγου δεν αγγίζει το έδαφος, ένα κλάσμα του δευτερολέπτου όπου επικρατεί γαλήνη. Ωστόσο ο εγκέφαλος δεν έχει τον χρόνο να αντιληφθεί συνειδητά αυτή την στιγμή. Δεν μπορεί να υπάρξει σκέψη η ανάλυση. Υπάρχει μόνο δράση.

     Κλείνοντας ας δούμε τώρα την τεχνική αυτή στο πεδίο της μάχης: Φανταστείτε έναν στρατό έφιππων Ούννων αντιμέτωπο με έναν στρατό καλά θωρακισμένων Σαρματών, Γότθων, η Ρωμαίων, δεν έχει σημασία. Οι Ούννοι είναι πιο ελαφρώς οπλισμένοι και ίσως δεν διαθέτουν καμία θωράκιση. Θα βασιστούν στην ταχύτητα και ταχυβολία τους. Αν και μπορούν να ιππεύσουν χωρίς σέλα, τα άλογα τους είναι σελωμένα και -κατά την άποψη μου- έχουν αναβολείς από δέρμα η σχοινί. Οι Ούννοι της πρώτης γραμμής είναι χωρισμένοι σε δύο συντάγματα, που το καθένα απαρτίζεται από περίπου 1000 άντρες ενώ πίσω τους βρίσκονται δεκάδες ιππήλατες άμαξες φορτωμένες με εφόδια, δηλαδή πολλές εκατοντάδες αναπληρωματικά τόξα και τουλάχιστον 100.000 βέλη.

     Ηχεί μια σάλπιγγα. Τα άλογα γνωρίζουν την τακτική και τα δυο συντάγματα -που βρίσκονται εκτός του βεληνεκούς των εχθρών, περίπου 500 μέτρα μακριά- σχηματίζουν δύο τεράστιες μάζες, στροβιλιζόμενα αργά σε αντίθετη κατεύθυνση το ένα μετά το άλλο, σαν καταιγίδα που πρόκειται να ξεσπάσει, σηκώνοντας δυσοίωνα σύννεφα σκόνης αθόρυβα αν εξαιρέσεις τους βαρείς γδούπους των οπλών επάνω στο χορτάρι. Άλλο ένα σάλπισμα και οι 2000 άντρες, χρησιμοποιώντας το ελεύθερο χέρι τους παίρνουν 7, 8, ίσως 9 βέλη ανάλογα με τις ικανότητες και την εμπειρία του καθενός.

     Ακούγεται ένα τρίτο σάλπισμα. Τώρα τα συντάγματα των πολεμιστών αυξάνουν τον ρυθμό τους, καλπάζοντας σε κύκλους με διάμετρο 200-300 μέτρα, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή. Τα άλογα ξέρουν τι πρόκειται να ακολουθήσει. Η ένταση κορυφώνεται. Δίνεται το σύνθημα της επίθεσης. Από την εξωτερική πλευρά κάθε περιστρεφόμενης μάζας, ξεχωρίζει μια γραμμή πολεμιστών που κατευθύνεται καλπάζοντας προς την ακίνητη γραμμή των αμυνομένων. Οι υπόλοιποι ακολουθούν. Η απόσταση μειώνεται στα 150 μέτρα και οι πρώτοι εφιπποτοξότες σημαδεύουν συγκεντρώνοντας τα βέλη τους χαμηλά πάνω από τα κεφάλια όσων βρίσκονται στην πρώτη γραμμή η απόσταση μειώνεται στα 100 μέτρα οι μπροστινοί έχουν περάσει ένα δεύτερο βέλος στην χορδή, τα άλογα τους τώρα στρίβουν και καλπάζουν παράλληλα με την γραμμή των εχθρών και οι ιππείς στρέφονται παράλληλα με το έδαφος και ρίχνουν ξανά και ξανά όλα αυτά μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Σε πέντε δευτερόλεπτα 1000 βέλη μπορούσαν να χτυπήσουν 200 εχθρούς με 1000 ακόμα να ακολουθούν στα επόμενα πέντε. Με αυτόν τον ρυθμό μιλάμε για 12.000 βέλη το λεπτό που αντιστοιχεί σε δέκα πολυβόλα. Φυσικά τα περισσότερα θα εξοστρακιστούν, αλλά είναι σίγουρο πως εκατοντάδες γιατί όχι ίσως χιλιάδες από αυτά θα βρουν κενό ανάμεσα στις ασπίδες, πάνω στους θώρακες μέσα στα ανοίγματα για τα μάτια ή μπορεί ακόμα να διαπεράσουν και την σιδερένια θωράκιση. Οι αμυνόμενοι από τις πίσω γραμμές τρέχουν μπροστά για να πάρουν την θέση των πεσόντων, αλλά στην συνέχεια και αυτοί πέφτουν νεκροί.

     Εν κατακλείδι, πριν καιρό όταν ξεκίνησα την έφιππη τοξοβολία με ρώτησαν πολλοί συγγενείς και φίλοι:

     - Ωραία όλα αυτά αλλά ποιο το νόημα αφού δεν τοξεύεις εναντίον κάποιου εχθρού.

     Απάντησα:

     - Τοξεύω εναντίον του χειρότερου και πιο επικίνδυνου εχθρού, εκείνου που με στοιχειώνει σχεδόν όλα τα βράδια, που ξεπηδά από την άβυσσο του υποσυνείδητου, εγώ και όπως όλοι οι εναπομείναντες εφιπποτοξότες προ πάντων τοξεύουμε εναντίον του ατελή εαυτού μας…

ΜΗΝΑΣ A. ΤΣΟΜΠΑΝΙΑΝ

Εφιπποτοξότης - Εκπαιδευτής υπό επίβλεψη