Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΙΠΠΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ Μέρος E' IΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΙΠΠΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

Μέρος E'

IΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

     Αν το θέατρο είναι η ψηλάφηση  της πραγματικότητας με τ΄ ακροδάχτυλα ενός βαθύτερου στοχασμού, τότε, αυτό λάβαμε υπ΄ όψη μας όταν τον Ιούνιο του 2018 ιδρύαμε την Σχολή Ιππικού Θεάτρου των «Ελλήνων Κενταύρων». Τότε, πήραμε την απόφαση μέσα από την υποκριτική διδασκαλία να απελευθερώσουμε τους μαθητές μας από τα δεσμά της πεζής συμβατικότητας, φτερώνοντάς τους σαν Ίκαρους και Πήγασους, αφήνοντάς τους να πετάξουν ψηλά. στην ενίσχυση των ιππικών δεξιοτήτων των μαθητών της. Κι αυτό, στα τέσσερα χρόνια λειτουργίας αλλά και πειραματισμών, είδαμε ότι επιτυγχάνεται!

     Έτσι, ανακοινώνοντας την ίδρυση της Σχολής Ιππικού Θεάτρου των «Ελλήνων Κενταύρων» την 1η Ιουνίου 2018 υπογραμμίζαμε: «Η  Σχολή του Ιππικού Θεάτρου των "Ελλήνων Κενταύρων" πέραν του χαρακτήρος της ως εργαστηρίου έφιππης υποκριτικής Τέχνης αποσκοπεί στην ενίσχυση των ιππικών δεξιοτήτων των μαθητών της, εμφυσώντας τους τα πλεονεκτήματα μιας βιωματικής προσεγγίσεως εφίππων ρόλων που ενδυναμώνουν την ιππικήν αυτοπεποίθηση ως βασικό παράγοντα ιππικής δεξιότητος. Δηλαδή, αυτή η Σχολή "σχεδιάζεται" να υποστυλώνει την εκπαίδευση ενός Ιππέως όπως οι ιταλικοί κόθορνοι του 15ου αιώνος με την δεκάποντη σόλα, οι οποίοι είχαν σκοπό την υπερύψωση των γυναικείων ποδογύρων που τότε έφταναν μέχρι τον αστράγαλο ώστε να μη λερώνονται από τις λάσπες και τα στάσιμα νερά των δρόμων εκείνης της εποχής.». Παρά ταύτα, κάποιοι δεν …κατάλαβαν και νόμισαν ότι αλλάζει το εφιπποτοξοτικό «προφίλ» της Σχολής μας γενόμενο …θεατρικό και …απεχώρησαν! Συχνά οι αλλαγές έχουν κόστος, αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση το κόστος δεν φάνηκε να επιβαρύνει την Σχολή μας αλλά εκείνους που δεν εννόησαν και, όπως όλοι οι εγκαταλείψαντες, απλώς παρέμειναν μακράν της Έφιππης Τοξοβολίας και του Ίππου, γενικότερα! Ωστόσο οι «κόθορνοι» έδειξαν ότι λειτουργούσαν…

Το σενάριο

     Με την προηγούμενη εμπειρία του από το Λυρικό Θέατρο, ο Ιδρυτής των «Ελλήνων Κενταύρων», προέβλεψε ώστε να έχει προετοιμασμένο ένα σενάριο επί τη βάσει του οποίου θα παρέχεται η διδασκαλία. Και το σενάριο αυτό δεν είναι άλλο από μία θεατροποιημένη διάλεξη γύρω από την προσωπικότητα και την ζωή του Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη, Έλληνος λογίου και πολεμιστή που έζησε στην Ιταλία του 15ου αιώνος.

      M’ αυτό το σενάριο ο συγγραφέας αποτίνει φόρο Τιμής σε μία λαμπρή προσωπικότητα του Ελληνισμού, εντελώς άγνωστη ακόμη και στους σημερινούς ρωμηούς που εποικούν την, πάλαι, Ελλάδα: στον λόγιο πολεμιστή Μιχαήλ Μάρουλλο Ταρχανιώτη του οποίου η εποχή σηματοδοτεί και την κατάρρευση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας την οποία οι ανελλήνιστοι πλαστογραφούν ως «Βυζάντιο»! 

     Γεννημένος στην Πόλη του Ρωμαίου Κωνσταντίνου ο Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης, μεταφέρεται από την οικογένειά του μέσω Ιονίων στην Ιταλία όπου και μεγαλώνει ασπαζόμενος την Ελληνική Θρησκεία ενώ συγγράφει Ποίηση και, ταυτοχρόνως, πολεμά ως μισθοφόρος. Η λαμπρή προσωπικότητά του τον εισάγει στους υψηλούς πνευματικούς «κύκλους» της, τότε, Ιταλίας όπου και συναντά τον έρωτά του, μία ομόθρησκη Ιταλίδα η οποία, τελικώς, μετά τον αδόκητο πνιγμό πεθαίνει τρελλή σε ένα χριστιανικό μοναστήρι.

     Όλα αυτά, με μία προλογική εισαγωγή περί της καταστάσεως της Ελλάδος κατά την περίοδο της παρακμής και αλλοτριώσεώς της, απεμπολώντας την Θρησκεία της και γενόμενη έρμαιο του εβραιοχριστιανισμού, περιλαμβάνονται εν «σμικρώ» στο σενάριο προκειμένου η συνεπτυγμένη μορφή του να διευκολύνει τους αρχάριους μαθητές στην εκμάθησή του. Και ως προς αυτόν τον τομέα ο συγγραφέας επέδειξε ιδιαίτερη προσοχή αναγνωρίζοντας ότι η ιδιοτυπία της «γλώσσας» του και η ροπή του προς αναλυτική περιγραφικότητα των πραγμάτων δεν ευνοούν την αποστήθιση όπως απαιτεί ένα θεατρικό κείμενο. Όμως, αυτό δεν ήταν το μόνο…

     Παραλλήλως με την συγγραφή του σεναρίου προετοιμάσθηκαν και δύο παράμετροι απαραίτητες για την πλήρη θεμελίωση της διδασκαλίας: (α) Το σκηνοθετικό όραμα και (β) η σκηνογραφική μελέτη και τεκμηρίωση.

Το σκηνοθετικό όραμα

     Ήδη, από τα Β’ και Γ’ μέρη του παρόντος, εξάγεται και το πλαίσιο του σκηνοθετικού οράματος που δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από την απόδοση της  α λ ή θ ε ι α ς  της εποχής, των προσώπων της και των συναισθημάτων τους, χωρίς υποκειμενικές ακροβασίες και συρμώδεις σκηνικές προκλήσεις προς άγραν «ιδιοτύπων θεατών» και «αυγάτισμα» …εισιτηρίων! Άλλωστε, η μη κερδοσκοπικότητα της όλης λειτουργίας των «Ελλήνων Κενταύρων» μας παρέχει την πολυτέλεια της πλήρους αποστασιοποιήσεως από κάθε εισπρακτικήν αγωνία.

     Στην περίπτωση της δικής μας διαμορφώσεως σκηνοθετικής απόψεως θα πρέπει να διατυπώσουμε ευγνώμονες ευχαριστίες προς την θυγατέρα του αειμνήστου αναβιωτή της αρχαίας τραγωδίας και μεγάλου σκηνοθέτη Δημήτρη Ροντήρη, την ερίτιμη κυρία Κωστούλα Ροντήρη, για την ανεκτίμητη δυνατότητα που μας προσέφερε να μελετήσουμε το προσωπικό αρχείο του πατέρα της στην οικία Ροντήρη, στη Γλυφάδα, πριν αυτό παραχωρηθεί, εν τέλει, στον Δήμο Πειραιώς. Εξ αυτού του πολύτιμου αρχείου αντλήσαμε και τις βασικές συντεταγμένες της δικής μας σκηνοθετικής «χαρτογραφήσεως» για να βοηθηθούμε στην συγκεκριμένη διδασκαλία.  

     Η διδασκαλία του Δημήτρη Ροντήρη «ελλιμενίζονταν» στην προσωπική του ικανότητα και εμπειρία ως ηθοποιού και όχι ως τηρητή κανόνων θεωρητικού δασκάλου και ο σκηνοθετικός κορεσμός του δεν σταματούσε στο να υποδυθεί, πριν από τον ηθοποιό του, τον ρόλο, κάτι που είχε καθιερώσει παλιότερα ο Αριστείδης Οικονόμου και ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος ο οποίος υπήρξε κι εκείνος που εισήγαγε την έννοια του «σκηνοθέτη». Βασιζόμενος στις λεπτομερείς σημειώσεις του, ο Δημήτρης Ροντήρης επέμενε να βεβαιωθεί ότι ο ηθοποιός του όχι μόνον είχε προσλάβει κάθε ερμηνευτική παράμετρο όπως ο ίδιος την εννοούσε και την δίδασκε αλλά και διερευνούσε κάθε πιθανή ένσταση του ηθοποιού του, διαλεγόμενος «μαιευτικώς» και διεξοδικώς μαζύ του. Τέλος, δεν κουράζονταν να αναπαραστήσει τα ερμηνευτικά λάθη του ηθοποιού του «αντανακλώντας» τα, δίκην κατόπτρου, στον διδασκόμενο, ώστε ο ίδιος να τα αντιληφθεί και να τα διορθώσει, μια διαδικασία κοπιαστικότατη και εξοντωτική για τον ίδιο τον σκηνοθέτη αλλά δικλείδα ασφαλείας για το ορθό τελικό αποτέλεσμα της διδασκαλίας του.

     Δάσκαλος ευρυμαθέστατος με Παιδεία πέραν των "ανεγνωρισμένων διπλωμάτων" την οποία απέκτησε, συχνά, αυτοδιδασκόμενος με αφιερωματική προσήλωση στην Τέχνη, έφθασε μέχρι σημείου να παρεμβαίνει τόσο θετικά ακόμη και στο έργο του τιτάνιου Δημήτρη Μητρόπουλου, προσωπικού του φίλου και μουσικού συνεργάτη του σε πολλά σκηνοθετικά "ανεβάσματα", γενομένων αποδεκτών των παρατηρήσεών από τον κορυφαίο μουσουργό.

   Σύμφωνα με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο, ο Δημήτρης Ροντήρης υπήρξε «…ίσως, ο σημαντικότερος Έλληνας παιδαγωγός με την έννοια ότι εισήγαγε την επιστημονική συγκρότηση των ηθοποιών, δημιουργώντας στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου την υποδομή για την άσκηση και σταθμό στην εκπαίδευση των ηθοποιών, με επιστημονικά κριτήρια»!

    Και, βεβαίως, ο Δημήτρης Ροντήρης θεωρούσε εκ των ουκ άνευ, την άριστην εμπέδωση της γλώσσας ώστε να βιώνεται το νόημά της και να αποδίδονται τα εξ αυτού συναισθήματα αλλά και την ορθοφωνία για την διδασκαλία της οποίας αφιέρωνε ατελείωτες ώρες και πάντοτε επί τη βάσει γερμανογλώσσων βοηθημάτων προκειμένου να εξελίξει τον φθόγγο σε φράση, στο στόμα του κάθε μαθητή του.

     Ποιο, όμως, υπήρξε το "δακτυλικό αποτύπωμα" της διδασκαλίας του Δημήτρη Ροντήρη, αυτό που της διασφάλισε την αθανασία της μοναδικότητος; Ο ίδιος, προσπαθώντας να ερμηνεύσει την αρχαία τραγωδία, έγραψε κάποτε ότι η επιτομή της συνοψίζεται σε τρία στοιχεία: Στην ανάδειξη του θρησκευτικού και τελετουργικού χαρακτήρα της, την απόδοση του καθαρού και ουσιώδους συναισθήματος  χ ω ρ ί ς   υ π ε ρ β ο λ έ ς  και, τέλος, την ανάδειξη του λυρικού στοιχείου που οι τραγικοί ποιητές πήραν από ένα θρησκευτικό τραγούδι, τον διθύραμβο, ανυψώνοντάς τον σε καλλιτεχνική διαδικασία που απομόνωσε την τραγωδία από την καθημερινή πραγματικότητα, μία διαδικασία που επιτρέπει στην ψυχή του θεατή να διατηρεί την ελευθερία του ακόμα και μέσα στη θύελλα των έντονων παθών.

     Μέτοχος της Γερμανικής Παιδείας και πιστός τηρητής της τευτονικής αφοσιώσεως στον σκοπό, όπως είχε άλλωστε διδαχθεί στην Αυστρία και στην Γερμανία από μεγάλους Δασκάλους, ο Δημήτρης Ροντήρης κατέκτησε το βάθρο του κορυφαίου αναγεννητή της αρχαίας τραγωδίας εργαζόμενος σκληρότατα όπως κάθε θεράπων της Τέχνης πρέπει να εργάζεται.                  

             

     Και, τελικώς, αυτή η σκληρότατη ενασχόλησή του με το καλλιτεχνικό του αντικείμενο ήταν ό,τι τον ώθησε προς τα πάνω, ό,τι τον έκανε να αποφύγει το "ψεύτισμα", διακονώντας με συνέπεια το θέατρο και διδάσκοντας εκ του τάφου του ακόμη και εμάς τους ελαχίστους.

Η σκηνογραφική μελέτη και τεκμηρίωση

     Με προσοχή στην ιστορική ακρίβεια στην οποία συνυπολογίσθηκε και το συναισθηματικό πλαίσιο της εποχής με ό,τι αυτό επηρεάζει το σκηνογραφικό «κλίμα», ολοκληρώθηκε η σκηνογραφική μελέτη και τεκμηριώθηκε γραπτώς, ως αναπόσπαστο τμήμα του κυρίως σεναρίου από τον συγγραφέα του. Κύριο βοήθημά μας το περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης των «Ελλήνων Κενταύρων» με εξαιρετικές εκδόσεις που καλύπτουν την πλήρη σκηνογραφική προσέγγιση κάτι το οποίο μας εξοικονόμησε χρόνο προσφυγής σε ξένες Βιβλιοθήκες.       

     Η πλήρης σκηνογραφική προσέγγιση αποτελεί κεφάλαιο του κυρίως κειμένου του σεναρίου.

Συνεχίζεται...