Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΙΠΠΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, Μέρος Α' ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ ΙΠΠΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

Μέρος Α'

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

     "Θ έ α τ ρ ο"  εκ του "θ ε ώ μ α ι" (βλέπω, παρατηρώ) αλλά, "τι" και "γιατί"; "Ποια" η, εν προκειμένω, ακριβής σημασία του "βλέπω" αφού συνεχώς βλέπουμε και παρατηρούμε ακόμη και ως ...μη βλέποντες αφού το "θεώμαι" εκτείνεται πέραν της οράσεως και αγγίζει την υπερορία του "όντως υπάρχειν έστω και αοράτως"; 

     Εν προκειμένω, βλέπουμε και παρατηρούμε ώστε να "απολαύσουμε" διεγέρσεις οι οποίες θέτουν σε δράση νου και συναίσθημα για την διείσδυση στην θεατή και αθέατη αλήθεια της ζωής, προς τέκμαρση συμπερασμάτων βελτιώσεώς της. Διότι, αυτός είναι ο σκοπός του Θεάτρου. 

     Όχι, η διατύπωση «Το θέατρο είναι μίμησις πράξεως» δεν ισχύει, διότι εκφράζει ένα μικρό μέρος και μόνον από τον πλήρη ορισμό του διότι, «θέατρο» είναι μεν η αναπαράσταση (και όχι απλή «μίμηση») πράξεως, αλλά η σημασία του δεν σταματά εδώ, εξικνούμενη έως και στην εξ αυτής της αναπαραστάσεως  σ υ ν α γ ω γ ή  συμπερασμάτων βελτιωτικών του βίου, άνευ της οποίας «συναγωγής συμπερασμάτων» η «θέαση» χάνει το νόημά της. Και, γι αυτόν ακριβώς τον λόγο, η αναπαράσταση δεν συγχωρείται να εμπεριέχει στοιχεία (σκηνοθετικά, σκηνογραφικά κ.ά.) που παραχαράσσουν την πραγματικότητα … «σκηνοθετικής αδείας» (αναιδείας, μάλλον) …ένεκεν! Η σκηνική αναπαράσταση της πράξεως, ως εκ τούτων, θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από την ακριβή μεταφορά των πραγματικών παραμέτρων της αναπαριστώμενης πράξεως, με ακέραιη την  α λ ή θ ε ι α  της ώστε, τα αυθεντικό πρωτογενές υλικό να εγγυάται και την ορθότητα των αναμενόμενων διεγέρσεων του νοός και των συναισθημάτων και την εξ αυτών, συνεπαγόμενη ορθότητα των προσδοκώμενων συμπερασμάτων. Άλλως, τα συμπεράσματα θα είναι ανυπόστατα και η αποστολή του θεάτρου αποτυχημένη, όπως, δυστυχώς είναι, κατά κανόνα, αποτυχημένη η αποστολή του ευρωπαϊκού θεάτρου μετά την Γαλλική επανάσταση και τις ολέθριες συνέπειες των δημοκρατικών επιλογών, όπως, ευστοχότατα σημειώνει ο ειδικός μελετητής Δρ. Χρήστος Γ. Αθανασόπουλος στο βιβλίο του "Προβλήματα στις εξελίξεις του συγχρόνου θεάτρου" (Σιδέρης, 1976, σ. 107):  

παραθέτοντας, επιπλέον και την παρατήρηση του Αμερικανού συγγραφέως και θεατρικού κριτικού Sheldon Warren Cheney ο οποίος, στο βιβλίο του "The Theatre: Three Thousand Years of Drama, Acting and Stagecraft", σημειώνει:

     Επ΄ αυτής δε της αληθείας του ορισμού του θεάτρου θεμελιώνονται, τόσο η ίδρυση, όσο και οι επιλογές διδασκαλίας της Σχολής Ιππικού Θεάτρου των "Ελλήνων Κενταύρων". 

 Ιστορική σύναψη

     Στην Ελλάδα το θέατρο έχει τις ρίζες του στις λατρευτικές γιορτές του θεού Διονύσου όταν, κατά τις διονυσιακές τελετές, ε κ ε ί ν ο ι  οι Έλληνες τραγουδούσαν τον διθύραμβο, ένα είδος αυτοσχεδιαστικού ύμνου από τον οποίο προήλθαν τα πρώτα κείμενα που «γέννησαν» το σκηνικό δράμα.

     Την διθυραμβική ποίηση τραγουδούσαν δύο χορωδίες, με την κάθε μία να τραγουδά  μία στροφή και ονομάστηκαν «χοροί» με τον αρχηγό τους «εξάρχοντα». Τα μέλη του χορού απήγγελλαν  φορώντας δέρματα τράγου και, από αυτό, καθιερώθηκε ο όρος «τραγωδία» με τον κορυφαίο του χορού να θεωρείται ως ο πρώτος ηθοποιός του κόσμου.

     Ο ποιητής Θέσπις, «αρχιτέκτων» της τραγωδίας και, πιθανώς, πρώτος ηθοποιός, στα μέσα περίπου του 6ου αι. π.χ.χ., διεχώρισε τον εξάρχοντα, ο οποίος ήταν ο κορυφαίος του διθυράμβου, παρεμβάλλοντας στον διθύραμβο απαγγελία με άλλο μέτρο και διαφορετική μελωδία από εκείνα του χορού. Έτσι, επειδή ο εξάρχων του χορού - που έφερε προσωπείο, δηλαδή μάσκα - έκανε διάλογο με το χορό και απεκρίνετο (αρχ. ὑπεκρίνετο) στις ερωτήσεις του, ονομάστηκε υποκριτής, δηλαδή ηθοποιός.

     Τον 6ο αιώνα π.χ.χ. δημιουργήθηκαν και οι πρόδρομοι της αττικής τραγωδίας. Το αρχαίο ελληνικό θέατρο διακρίνεται: (α) στην τραγωδία, με τους Σοφοκλή, Αισχύλο, Ευριπίδη, και (β) στην κωμωδία, με τον Αριστοφάνη.

Ιππικό Θέατρο

     Το Ιππικό Θέατρο συνιστά συνδυασμό της θεατρικής και της ιππικής παραμέτρου, προσθέτοντας και την σκηνική παρουσία του Ίππου με ό,τι αυτή συνεπάγεται, δηλαδή, την απόδοση υποκριτικού ρόλου στον Ίππο και την ανάδειξη της σκηνικής σχέσεως μεταξύ Ανθρώπου και Ίππου με την σχέση αυτή να αποτελεί πλαίσιο ρόλων που μπορεί να εμπεριέχουν και το στοιχείο της ιππεύσεως. 

Θέατρο και Ψυχολογία

     Το θέατρο είναι ψ υ χ α γ ω γ ί α, όχι «διασκέδαση», τουτέστιν, α γ ω γ ή της ψ υ χ ή ς και στο σημείο αυτό το Θέατρο «συναντά» την Ψυχολογία. Τούτο σημαίνει ότι το Θέατρο καλείται να προκαλέσει τον ακρογωνιαίο λίθο της ψυχής που είναι το  σ υ ν α ί σ θ η μ α  και να το αναδείξει επί τα βελτίω της αναμορφώσεως του κόσμου και της ζωής. Αλλά, «τι», ακριβώς, είναι το  «συναίσθημα»;

     Συναίσθημα είναι η υποκειμενική, συνειδητή εμπειρία η οποία διαμορφώνει νοητικές καταστάσεις και συγκίνηση που πυροδοτούν ψυχοσωματικές αντιδράσεις. Βρίσκεται  σε άμεση σύνδεση με την προσωπικότητα, την ιδιοσυγκρασία της και την διάθεσή της, ενώ επηρεάζεται από την ορμονική κατάσταση και νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη, η νοραδρεναλίνη, η σεροτονίνη, η ωκυτοκίνη και η κορτιζόλη. Το «αποτύπωμα» του συναισθήματος «ανιχνεύεται», κατά κανόνα, στις εκφράσεις του προσώπου, της φωνής και της στάσεως του σώματος, είναι δε η «κινητήρια δύναμη» των κινήτρων. Πολύ βαθύτερο από την απλή «αίσθηση», το αίσθημα μπορεί να επηρεάσει ακόμη, αναλόγως της εντάσεώς του, ακόμη  και τον καρδιακό ρυθμό και εντοπίζεται ακόμη και από εξωτερικούς παρατηρητές της όψεως και συμπεριφοράς του φορέως του. Το συναντούμε σε όλα τα θηλαστικά και όχι μόνον στον Άνθρωπο επηρεάζει δε την συμπεριφορά μας κατά τέτοιον τρόπον ώστε, κάποτε, αυτή να μην είναι λογικώς ερμηνεύσιμη.

     Εκ των ως άνω, αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης τον ζωτικό ρόλο της Ψυχολογίας ως πυρήνος του Θεάτρου, βεβαίως και του Ιππικού Θεάτρου εφ΄ όσον σε αυτό, δύο ταξιδερμικώς διαφορετικά είδη  θ η λ α σ τ ι κ ώ ν  συμπράττουν για ένα κοινό αποτέλεσμα! Και τούτο σημαίνει και το χρέος επιλογής της προσφορότερης (από πολλές απόψεις) «Σχολής» Ψυχολογίας επί της οποίας θα πρέπει να «κινηθεί» μία συγκροτημένη Σχολή Ιππικού Θεάτρου, όπως η δική μας!

Συνεχίζεται...