EUGEN HERRIGEL
ΖΕΝ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ
2ο ΜΕΡΟΣ
Από τον Ιδρυτή των "Ελλήνων Κενταύρων"
Εφιπποτοξότην Αριστοτέλην Ηρακλέους Καλέντζη
EUGEN HERRIGEL
Ο Eugen Herrigel (20 Μαρτίου 1884 Liechtenau Baden – 18 Απριλίου 1955 Partenkirchen Bayern) ήταν Γερμανός φιλόσοφος που δίδαξε φιλοσοφία στο Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο Tohoku στο Sendai της Ιαπωνίας από το 1924 έως το 1929 και εισήγαγε το Ζεν σε μεγάλα μέρη της Ευρώπης μέσω των γραπτών του.
Αρχικώς, εισήλθε στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης όπου σπούδασε θεολογία από το 1907 έως το 1908 και στη συνέχεια νεοκαντιανή φιλοσοφία από το 1908 έως το 1913. Απέκτησε το διδακτορικό του υπό τη διεύθυνση του Wilhelm Windelband (1848-1915) το 1913.
Στρατεύθηκε κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και υπηρέτησε ως ιατρικό προσωπικό από το 1914 έως το 1916. Από το 1917 έως το 1918, τοποθετήθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών του Γενικού Επιτελείου του Δυτικού Μετώπου. Το 1923 απέκτησε τον τίτλο του καθηγητού Πανεπιστημίου.
Ο Eugen Herrigel νυμφεύθηκε σε πρώτο γάμο την βαρόνη Paula von Beulwitz (1893-1924). Αυτή τον συνοδεύει στην Ιαπωνία κατά τη διάρκεια της αποστολής του στο Πανεπιστήμιο του Sendai το 1924. Μετά το θάνατό της νυμφεύεται και πάλι, τον Σεπτέμβριο του 1925, σε δεύτερο γάμο, την Auguste L. Seefried (Gusty Luise Herrigel).
Ενώ ζούσε στην Ιαπωνία από το 1924 έως το 1929, σπούδασε Kyūdō, την παραδοσιακή ιαπωνική τοξοβολία, υπό τον Awa Kenzō (阿波研造:1880-1939), έναν Δάσκαλο της Τοξοβολίας και ιδρυτή του δικού του κινήματος που ονομάζεται «Το Μεγάλο Σκοπευτικό Δόγμα». Ο E. Herrigel ακολούθησε την Tοξοβολία την οποία σπούδασε επί χρόνια στην Ιαπωνία με την επιθυμία να κατανοήσει καλύτερα το Ζεν. Τον Ιούλιο του 1929 επέστρεψε στη Γερμανία και του ανατέθηκε η έδρα Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Erlangen.
Ο Eugen Herrigel ήταν ενεργό μέλος της Εθνικοσοσιαλιστικής "Ενώσεως για τον Πολιτισμό", μιας πολύ σημαντικής αδελφότητος για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό που ιδρύθηκε κατά την εποχή της αμαρτωλής δημοκρατίας της Βαϊμάρης, προ της εκλογής του Αδόλφου Χίτλερ στο αξίωμα του Καγκελαρίου. Και αυτή η Ένωση ήταν ο σημαντικότερος φορέας Πολιτισμού στην μεσοπολεμική Ευρώπη, η δε αποδοχή του Eugen Herrigel ως Μέλους της δείχνει και την σημαντικότητα της προσωπικότητός του! Ας δούμε, επακριβώς ποια ήταν αυτή η Ένωση:
"Αγωνιστική Ένωση για τον Γερμανικό Πολιτισμό" (Kampfbund für Deutsche Kultur, KfdK)
Η "Αγωνιστική Ένωση για τον Γερμανικό Πολιτισμό" (Kampfbund für Deutsche Kultur, KfdK), ήταν μια εθνικιστική και αντιεβραϊκή πολιτική Ένωση κατά τη διάρκεια της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, μιας εποχής πλήρους παρακμής για την Γερμανία, συνεχίζοντας να λειτουργεί και μετά την άνοδο του Εθνικοσοσιαλισμού στην εξουσία. Ιδρύθηκε το 1928 ως"Nationalsozialistische Gesellschaft für Deutsche Kultur" (NGDK, Εθνικοσοσιαλιστική Εταιρεία για τον Γερμανικό Πολιτισμό) από τον Εθνικοσοσιαλιστή φιλόσοφο και ιδεαλιστή Alfred Rosenberg παραμένοντας υπό την ηγεσία του μέχρι την αναδιοργάνωσή της και την μετονομασία της σε "Εθνικοσοσιαλιστική Πολιτιστική Κοινότητα" (Nationalsozialistische Kulturgemeinde) με σκοπό την ανάπτυξη του Πολιτισμού στην Εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία αλλά και την ανάπτυξη του ΕυρωπαΪκού Πολιτισμού. Μετά την αναδιοργάνωσή της συγχωνεύτηκε με τη "Deutsche Bühne" (Γερμανική Σκηνή), που συνδέεται με την ίδρυση του επίσημου πολιτιστικού φορέως «Dienstelle Rosenberg» (DRbg, Τμήμα Rosenberg), ο οποίος, κατόπιν, έγινε γνωστός ως "Amt Rosenberg" (ARo, Γραφείον Rosenberg).
Ο αριθμός των Mελών της Ενώσεως, που ήσαν κατά τόπους οργανωμένα, αυξήθηκε από περίπου 300 σε 25 τοπικά παραρτήματα τον Απρίλιο του 1929 σε περίπου 38.000 σε 450 τοπικά παραρτήματα μέχρι τον Οκτώβριο του 1933 όταν πλέον ο Αδόλφος Χίτλερ είχε εκλεγεί δια κοινοβουλευτικών διαδικασιών στο αξίωμα του Καγκελαρίου και διοικούσε την Γερμανία το "Γερμανικό Εθνικοσοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα" (NSDAP).
H Ένωση είχε ως Μέλη της διακεκριμένες πνευματικές προσωπικότητες της εποχής, φιλοσόφους, επιστήμονες, καλλιτέχνες, λογοτέχνες, εκδότες κλπ μεταξύ των οποίων Adolf Bartels, Ludwig Polland, Gustaf Kossinna, Philipp Lenard, Hugo Bruckmann, Julius Friedrich Lehmann. Επίσης, μεταξύ των Μελών της Ενώσεως υπήρξαν και κορυφαίες προσωπικότητες όπως οι επικεφαλής της "Εταιρείας του Φεστιβάλ Bayreuth" Winifred Wagner. η χήρα του φυλετιστή και αντιεβραίου ιδεολόγου Houston Stewart Chamberlain, η Eva Chamberlain, ο συνθέτης Paul Greiner, οι φιλόσοφοι Otto Friedrich Bolnow και ο Eugen Herrigel, ο ποιητής και μετέπειτα πρόεδρος του "Eπιμελητηρίου Λογοτεχνών του Γερμανικού Ράιχ" (Reichsschrifttumskammer) Hanns Johst. ο αρχιτέκτονας Paul Schulze-Naumburg, ο οποίος επιμελήθηκε του περιοδικού "Kunst und Rasse" (Τέχνη και Φυλή), ο Gustav Havemann, βιολιστής και αργότερα ηγέτης του "Επιμελητηρίου Μουσικής του Ράιχ" (Reichsmusikkammer) που ίδρυσε και ηγήθηκε μιας ορχήστρας Kampfbund, ο θεατρικός σκηνοθέτης Karl von Schirach, ο Fritz Kloppe που ηγήθηκε της "Werwolf", μιας μαχητικής αδελφότητος αφιερωμένης στην εκπαίδευση νεαρών αμυντόρων της πατρίδος, ο εθνικιστής θεολόγος και μουσικολόγος Fritz Stein, οι ηθοποιοί Carl Auen και Aribert Mog, ο φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και οικονομολόγος Othmar Spann και ο Αυστριακός Friedrich Hayek, Αυστριακός οικονομολόγος, πανεπιστημιακός και φιλόσοφος, γνωστός για την υπεράσπιση του κλασικού φιλελευθερισμού, ο οποίος μετέπειτα (1984) ανεδείχθη ως μέλος του Τάγματος Τιμής από τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β΄, μετά από πρόταση της πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ για τις «υπηρεσίες του στη μελέτη των οικονομικών. Τέλος, συμβολικώς και κατά την επέτειο των γενεθλίων του Αδόλφου Χίτλερ (20ή Απριλίου 1933) στο Passau ο καθηγητής Edwin Werner (PhD) ιδρύει την δική του τοπική Ένωση στο Passau.
Η "Αγωνιστική Ένωση για τον Γερμανικό Πολιτισμό", εκτός των φυσικών προσώπων, είχε και ως Μέλη της και εταιρικά Μέλη στα οποία περιελαμβάνετο ο "Σύνδεσμος Γερμανικών Αδελφοτήτων" [Deutsche Burschenschaften], ο "Σύνδεσμος Γερμανικής Πατρίδος" [Deutsche Landsmannschaft], οι Γυμναστικοί Σύλλογοι Γερμανικών Κολλεγίων" [Turnerschaften an deutschen Hochschulen], ο "Σύνδεσμος Γερμανικών Συντεχνιών" [Deutsche Gildenschaften], ο Σύνδεσμος Γερμανών Τραγουδιστών [Deutsche Sängerschaft], η Γερμανική Μουσική Εταιρεία Κολλεγίων [Sondershäuser Verband] και η Γερμανική Εταιρεία Τέχνης Κολλεγίων [Deutscher Hochschulring].
Συγγραφικό Έργο
Το 1936, ο Eugen Herrigel δημοσίευσε ένα άρθρο 20 σελίδων που περιγράφει τις εμπειρίες του με τίτλο «Die Ritterliche Kunst des Bogenschiessens» ("Η Ιπποτική Τέχνη της Τοξοβολίας") στο ιαπωνολογικό περιοδικό "Zeitschrift für Japanologie". Αυτό αποτέλεσε αργότερα τον πυρήνα του πιο διάσημου έργου του "Ζεν στην Τέχνη της Τοξοβολίας", το οποίο είναι το έργο με τη μεγαλύτερη διεθνή επιρροή που γράφτηκε ποτέ για το Ζεν σε ευρωπαϊκή γλώσσα.
Ο Eugen Herrigel πέθανε το 1955 και ανάμεσα στα χειρόγραφα που άφησε πίσω του βρέθηκαν ογκώδεις σημειώσεις για διάφορες "πτυχές" του Ζεν. Αυτές οι σημειώσεις επιλέχθηκαν και επιμελήθηκαν από τον Hermann Tausend σε συνεργασία με την Gusty L. Herrigel, την σύζυγο του συγγραφέως (που σπούδασε ιαπωνική ανθοδετική) και δημοσιεύτηκαν στα Γερμανικά με τον τίτλο "Der Zen-Weg" ("Ο Δρόμος του Ζεν"). Αυτή η έκδοση αναθεωρήθηκε και επιμελήθηκε από τον Alan Watts το 1960 και δημοσιεύτηκε από τον "Vintage Press" ως "The Method of Zen".
Απολογισμός
Ο Αυστριακός Volker Zotz, έγκριτος μελετητής και αναλυτής του Βουδισμού απεκάλυψε στο βιβλίο του για τον Βουδισμό και τον Γερμανικό Πολιτισμό ότι ο Eugen Herrigel ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Γερμανικού Εθνικοσοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος του Αδόλφου Χίτλερ και για την επιλογή του αυτή του απαγορεύτηκε να διδάξει στο Πανεπιστήμιο για τρία χρόνια μετά το 1945. Και είναι πασίγνωστο ότι από το 1945 μέχρι σήμερα, η αχαλίνωτη λογοκρισία των σιωνιστών εφαρμόζεται λυσσωδώς εναντίον οιουδήποτε προσώπου και οιασδήποτε ιδέας θεωρούν ότι διακυβεύει την παγκόσμια κυριαρχία τους, όπως και με διάφορους τρόπους εφαρμόσθηκε και εναντίον του Eugen Herrigel, όχι μόνον απαγορεύοντάς του να διδάξει Φιλοσοφία («μηδένα διδάσκειν φιλοσοφίας» όπως θα έγραφε και το εκείνο το ρωμαϊκό σκοταδιστικό διάταγμα…) αλλά και με διάφορες απόπειρες απομειώσεως της σχέσεώς του με το Ζεν και την Τοξοβολία, απόπειρες, πάντως που ποτέ δεν ξεπέρασαν τα όρια της υποκειμενικής κακοπιστίας με τον Eugen Herrigel να πιστώνεται με ένα εμβληματικό σύγγραμμα το οποίο θεωρείται το παγκόσμιο «ευαγγέλιο» της Τοξοβολίας αλλά και της ζενικής προσεγγίσεώς της!
Κατά την παρούσα, δεύτερην ημερίδα (30ής Οκτωβρίου 2022), αφού προηγήθηκε εν περιλήψει μια επανάληψη του περιεχομένου του 1ου Μέρους, ξεκίνησε η αναλυτική παραστατική, επί Γραμμής Βολής, παρουσίαση του κυρίως κειμένου του Eugen Herrigel, αποκομίζοντας σημαντικά συμπεράσματα, ως ακολούθως:
Η συσχέτιση του Ζεν με μία τέχνη όπως αυτή της Τοξοβολίας ακούγεται μειωτική για το Ζεν, αλλά αυτό ισχύει εφ΄ όσον εκλαμβάνουμε την Τοξοβολία σαν άθλημα, κάτι το οποίο, όμως, δεν ισχύει διότι η Τοξοβολία, παρά την εκτόπισή της από το πεδίο των αναμετρήσεων μετά την ανακάλυψη των πυροβόλων όπλων, διαδόθηκε ακόμη ευρύτερα και παραμένει μία υψηλή τελετουργία αναμετρήσεως του Τοξότη με τον εαυτό του στην θέση του οποίου τοποθετεί τον στόχο.
Η εξέλιξη των όπλων και η αντικατάσταση του μοναδικού εκηβόλου (του Τόξου) από τα διάφορα πυροβόλα εκηβόλα, όχι μόνον δεν περιθωριοποίησε την Τοξοβολία αλλά την ανέδειξε και στον πραγματικό ρόλο της ο οποίος δεν ήταν, απλώς, η διεκπεραίωση μιας συμπλοκής με έναν εξωτερικόν εχθρό, αλλά η αναμέτρηση με τον εαυτό μας η οποία συνιστά πραγματική τελετουργία και αποτελεί το θεμέλιο με κάθε εξωτερικήν αναμέτρηση.
Η Τοξοβολία, λοιπόν, εκφεύγει μιας αθλητικής δραστηριότητος η οποία εξαντλείται στο πλαίσιο της αποκτήσεως σωματικών δεξιοτήτων και τοποθετείται στο βάθρο μιας πνευματικής ασκήσεως κατά την οποία ο ασκούμενος Τοξότης δεν στοχεύει τον εξωτερικό στόχο αλλά τον ατελή εαυτό του!
Κατόπιν αυτού, το Τόξο και τα βέλη αποτελούν ένα «όχημα» που θα μεταφέρει τον Τοξότη στον αντικειμενικό σκοπό του ο οποίος θα υπηρετηθεί από το πνεύμα του το οποίο, εν προκειμένω θα είναι ο πρωταγωνιστής και όχι τα υλικά μέσα (Τόξο και βέλη). Παρά ταύτα, η Τοξοβολία ακόμη και μετά την υπέρβασή της από τα πυροβόλα όπλα παραμένει ζήτημα ζωής και θανάτου διότι όπως και πριν ο Τοξότης βάσιζε επί της τοξευτικής ευστοχίας του την επιβίωσή του από την απειλή εξωτερικών εχθρών έτσι και μετά την υπέρβαση βασίζει την επιβίωσή του επ΄ αυτής έναντι του αδυσώπητου εσωτερικού εχθρού του ατελούς εαυτού του.
Έτσι, συνεχίζοντας να τοξεύουμε και προτάσσοντας την πνευματικότητα έναντι της απλής τεχνικής, ασκούμε μία τέχνη χωρίς …τέχνη, η Τοξοβολία ασκείται με κάτι βαθύτερο από το Τόξο και τα βέλη, ενώ, ο Τοξότης ταυτίζεται με τον στόχο σε μία αδιαίρετη οντότητα αφού ο ίδιος πλήττει και πλήττεται τελειοποιώντας τον εσώτερον εαυτό του!
Εννοούμε, λοιπόν, ότι, μιλώντας για «Ζεν» στην Τοξοβολία και, πάντοτε στο πλαίσιο της ιαπωνικής εκδοχής του, εννοούμε ένα αβάδιστο και αχάρακτο εσωτερικό «μονοπάτι» που δεν συγχωρεί ερμηνείες, μεταφράσεις και αναλύσεις, δεν συγχωρεί «χαρτογραφήσεις», προερχόμενο από τον διαλογιστικό Iνδουιστικό Βουδισμό Dhyāna (Σανσκριτικά) ή Jhāna, ο οποίος σημαίνει «απορρόφηση» στην αυτογνωσία μέσω μιας βαθιάς αυτοσυγκεντρώσεως! Αυτή η προσέγγιση «εγκαθιστά» τον ασκούμενο σε μια εκστατική τροχιά στο άνυσμα της οποίας αποκτά το προνόμιο διαδοχικών «οπτικών γωνιών» της υπάρξεώς του, όχι κατά τρόπο που να του επιτρέπει την διόγκωση ενός ναρκισσισμού, αλλά προκειμένου να του αποκαλύπτονται οι ατέλειές του και να επιδέχονται βελτιώσεως.
Γίνεται, πλέον σαφές ότι το «Ζεν» στην τοξοβολία δεν παραπέμπει σε «τεχνική» αλλά στην εξ ολοκλήρου παράλειψή της και στην κάλυψη του κενού της με μία πνευματικήν υπερδιέγερση η οποία κατευθύνει το βέλος προς τον στόχο, ήδη γνωρίζοντας «ποιος είναι ο στόχος» και, ήδη, έχοντας μάθει «ποιος» τοξεύει «κατά ποίου» και «γιατί»!
Υπ΄ αυτές τις συνθήκες, με το «μονοπάτι» Dhyāna να αποτελεί έναν απολύτως εξατομικευμένο «δρόμο» ενδοστρεφούς μυστικισμού, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για «δασκάλους» του …Ζεν διότι το Ζεν αποτελεί εξατομικευμένο βίωμα, αλλά για εκείνους που μας ενημερώνουν για την ύπαρξη του «μονοπατιού» και οι οποίοι δεν είναι «δάσκαλοι», αλλά «συνοδοί» μιας πορείας σε «άγνωστη γη» που αφήνουν τον περιπλανώμενο να ξεναγηθεί μ ό ν ο ς του στον αχανή … «εσωτερικό κόσμο» του!
Έτσι, ας μη φαντασθεί κανείς ότι μπορεί να προσεγγίσει έναν «δάσκαλο» Ζεν για να του προσφέρει την γνώση, ή έστω την αίσθηση, της ανείπωτης αλήθειας! Μπορεί να συναντήσει κάποιον ο οποίος θα του μιλήσει για την ύπαρξη του «αζιμουθίου Ζεν» αλλά, ποτέ, δεν θα τον χειραγωγήσει επάνω σε αυτό το «αζιμούθιο» κάτι το οποίο θα πρέπει να αποτολμήσει ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος στο μοναχικό ταξίδι του!
Βεβαίως, συχνά ακούμε χαρακτηρισμό «Δάσκαλος Ζεν» αλλά ήδη ξέρουμε τι ακριβώς αυτός ο όρος εννοεί και δεν περιμένουμε ποτέ από αυτόν να μας προσφέρει σε λαμπερό περιτύλιγμα εκείνο που εμείς θα πρέπει με συστηματική προσωπική άσκηση και πολλαπλή θυσία να κατακτήσουμε!
Το Ζεν, λοιπόν, ταυτίζεται με την ατομικήν έκσταση ενός ενδοστρεφούς μυστικισμού που χειραγωγεί τον ασκητή προς την υπαρξιακήν τελείωση κι αυτό σημαίνει ότι, όπως κανένας μυστικιστής, έτσι και κανένας ζενιστής δεν θα είναι ο ίδιος όπως ξεκίνησε, στο τέλος αυτής της ενδοστρεφούς «διαδρομής»!
Καθ΄ όλο αυτό το διάστημα της ατομικής του αυτογνωσιακής «περιπέτειας», ο ζενιστής ενώ θα ενισχύει την ύπαρξή του θα ελαχιστοποιεί μέχρις ολικής καταργήσεως το «εγώ» του διότι, μόνον έτσι, θα καταφέρει να αντιληφθεί την υπέρτατην Αλήθεια και να ζήσει την αληθινή ζωή η οποία ουδεμία σχέση έχει με το κοινώς εννοούμενο «ζην»! Και πάντοτε, ο ζενιστής, θα αποφεύγει να μιλά για τον εαυτό του και τις εμπειρίες του διότι κάτι τέτοιο το εκλαμβάνει ως προδοσία κατά του μυστικισμού του.
Ειδικώς ως προς την τέχνη της Τοξοβολίας το Ζεν συνυπάρχει με αυτήν, όπως και με άλλες τέχνες, αλληλένδετο όσο και αθέατο για τον μη εξασκημένο, κρυμμένο όπως ο κεραυνός στο στερέωμα, έτοιμο να ξεσπάσει και να αστράψει, ξεκαθαρίζοντας τον στοχαστικό ορίζοντα επί του οποίου κυριαρχεί ο στόχος, δηλαδή, ο ίδιος ο τοξεύων Τοξότης.
Και, όπως επεξηγεί ο μεγάλος Eugen Herrigel, την τέχνη της Τοξοβολίας είναι ευκολότερο να την εκμάθουμε παρά να την επεξηγήσουμε και το περιεχόμενο αυτού του εμβληματικού βιβλίου «Ζεν στην Τέχνη της Τοξοβολίας» δεν είναι παρά το άνυσμα μέχρι του σημείου όπου, μόλις, αρχίζουν να διαγράφονται οι πολύ μακρινοί ορίζοντες μετά τους οποίους αρχίζει να ανθεί το Ζεν. Δηλαδή, ας μη φανταστούμε ότι κρατάμε στα χέρια μας ένα «εγχειρίδιο» με συνταγές ζενοποιήσεώς μας, αλλά έναν κατευθυντήριο οδηγό που θα μας κρατήσει από το χέρι φθάνοντάς μας μέχρι την α φ ε τ η ρ ί α απ΄ όπου ξ ε κ ι ν ά το μεγάλο «ταξίδι» προς το Ζεν!
Ήδη, φάνηκε ότι κάτι μένει και κάτι ...λειτουργεί!
Από αυτή την δεύτερην ημερίδα, παρατηρούμε κάποιες μικρές, απειροελάχιστες, αλλαγές, κάποιες αδιόρατες μεταβολές που, πάντως, επιβεβαιώνουν ότι αυτός που επιχειρεί την συγκεκριμένην άσκηση όσο την εξελίσσει δεν είναι ποτέ ο ίδιος όπως την ξεκίνησε.
Είναι πολύ νωρίς να πούμε κάτι παραπάνω και ο χρόνος πάντοτε συμμαχεί με όσους τολμούν, προσβλέποντες σε ..."καινά δαιμόνια" τα οποία ανατρέπουν κατεστημένες αντιλήψεις που θεωρούνται "αδιάσειστες"... Είναι βασικό το ότι καταλάβαμε πως η υπέρτατη αλήθεια απέχει πολύ από το να είναι κτήμα μας... και μόλις αρχίσαμε να τοξεύουμε κατά του ατελούς εαυτού μας ταυτιζόμενοι με έναν στόχο ακόμη ...ανέγγιχτο!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.