ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

 ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

     Με μόνο δεδομένο το πρόταγμα της μεταφυσικής ε σ ω τ ε ρ ι κ ό τ η τ ό ς  της, στην Τοξοβολία δεν υπάρχει τίποτε "δευτερεύον"! Έτσι, εάν επιδιώκεις την ευστοχία, δεν έχει σημασία, απλώς, να χειρίζεσαι ένα ιδανικό Τόξο με ένα ιδανικό βέλος αν δεν διαθέτεις και ιδανική ψυχολογία και εάν δεν επικρατούν και ιδανικές περιρρέουσες συνθήκες! Τι σημαίνει, όμως, η σύνθεση όλων αυτών των ιδανικών παραμέτρων και των αμέτρητων, επιμέρους, συνθετόντων μερών που τις απαρτίζουν; 

    

Toύτη την φορά μελετήσαμε αυτό το ζήτημα με άξονα αναφοράς ένα, πράγματι, επιβλητικότατο, κατασκευαστικώς, βέλος του εξαιρετικού ανακατασκευαστή του αρχαίου Ελληνικού Τόξου, Περικλέους Τελειορίδη που είχε την ευγενή πρωτοβουλία να μας προσφέρει προ ημερών. Και η παρούσα μελέτη μας έγινε επί στόχου ανθεκτικότατης επιφανείας (οθόνης υπολογιστή) η οποία αντιστοιχεί σε σκληρότητα στόχου πραγματικών πολεμικών συνθηκών όσο κι αν αυτό φαίνεται αδιανόητο(!), με Tόξο "KASSAI FALCON II" (#35) και από απόσταση 8 μέτρων, πάντοτε υπό συνθήκες CAVOC απνοίας και μετρίας υγρασίας. Και το αποτέλεσμα της πρώτης και ...τελευταίας τοξεύσεως αυτό που παρατηρούμε στο παραπάνω βίντεο, δηλαδή:

     Αισθητά εμπροσθοβαρές στο "χέρι" το βέλος, εβλήθη με προσεκτικήν, εξ αρχής, διόρθωση ώστε να διασφαλίζεται η ευστοχία του και, πράγματι, προσέκρουσε επί κεντρικού σημείου του στόχου καταλείποντας την λευκή, κλασική, "στιγμή" της προσκρούσεως, όπως συμβαίνει κατά κανόνα επάνω σε παρόμοιες επιφάνειες, χωρίς εγκαθίδρυση και, βεβαίως, χωρίς διάτρηση, με ακαριαίο εποστρακισμό και, όπως θα δούμε, θραύση του βέλους στο ύψος προσαρμογής της αιχμής του. 

     

Τρία σημεία παρατηρούμε στην περιοχή της θραύσεως του βέλους, (1) το βιαίως κομμένο νήμα στερεώσεως της αιχμής επί του κορμού, (2) το σημείο θραύσεως του βέλους το οποίο, ταυτοχρόνως, συνιστά και την επιφάνεια προσκρούσεως επί της επιφανείας του στόχου και (3) τα "χείλη" της προσκρούσασας επιφανείας του σημείου θραύσεως του βέλους όπως αυτώ διαμορφώνονται από την ολίσθηση κατά την πρόσκρουση. Και, εν προκειμένω, αν κάποιος θελήσει να αναζητήσει το κατασκευαστικό σφάλμα πού θα πρέπει να επικεντρώσει την παρατήρησή του ώστε να αποφανθεί με βεβαιότητα εάν για το αποτέλεσμα ευθύνεται ο,τιδήποτε μπορεί να έχει σχέση με την αιχμή (αντοχή μετάλλου, τρόπος στερεώσεως κλπ), ή, ο,τιδήποτε μπορεί να έχει σχέση με τον κορμό (αντοχή υλικού ή άλλο μειονέκτημα);

     Παρατηρώντας προσεκτικώς την "εικόνα" του αποτελέσματος της τοξεύσεως, το πρώτο που αναγνωρίζουμε είναι την επαρκέστατην αντοχή της μεταλλικής αιχμής η οποία δεν εμφανίζει στρεβλώσεις ή άλλες αλλοιώσεις ως εκ της προσκρούσεως. Και, βεβαίως, η αιχμή ήταν η πρώτη που προσέκρουσε επί της επιφανείας του στόχου.

     Η εικόνα των αποκοπέντων νημάτων(1) στερεώσεως της αιχμής επί του κορμού καταδεικνύει την σφοδρότητα της προσκρούσεως και των εξ αυτής αποτελεσμάτων. Αυτή η εικόνα μας δείχνει "ανάγλυφη"  την αδυναμία υλικού (νήματος) να αντέξει τις δυνάμεις της προσκρούσεως διατηρώντας σταθερή την αιχμή κι έξαφνα, το νήμα υποχωρεί! 

     Έτσι, θραυομένου του νήματος, διαταράσσεται η σταθερότητα της αιχμής η οποία αποσπάται μαζύ με ψήγματα κορμού, ενώ στο σημείο της διαιρέσεως(2) η επελαύνουσα επιφάνεια της τομής του κορμού διολισθαίνει επί της επιφανείας του στόχου και προξενεί τα "χείλη"(3) που διαμορφώνει η πρόσκρουση. 

     Κατόπιν αυτών, ο κατασκευαστής αναθεωρεί τον τρόπο (σχεδίαση και μέσον) στερεώσεως της αιχμής επί του συγκεκριμένου βέλους και αναζητά άλλον, κατά πολύ ανθεκτικότερο της δυναμικής που αναπτύσσει μια ανάλογη τόξευση! 

     YΓ: Παρακολουθούμε κάποιους κυρίους να δηλώνουν "Τοξότες" και να "προπονούνται" καθημερινώς σε γραμμές βολής επί των οποίων τσικνίζουν φουφούδες με παϊδάκια, σουβλάκια κι άλλα τερψιλαρύγγια εδέσματα, ενώ, ατελεσφόρως, προσπαθούν να "κάτσουν" βέλος επί του ...στόχου, κατόπιν δε να σκαρφαλώνουν σε προχειροστημένα βάθρα για να φωτογραφηθούν με διπλώματα και περιλαίμια γιορντάνια, όπως τα μουλάρια της επαρχίας, αυτοθαυμαζόμενοι, όχι για την ουσία της Τοξοβολίας, αλλά για το ...life style που προωθούν. Μάλιστα, πριν δυο-τρία χρόνια, ένας ηλικιωμένος κύριος με υψηλότατη χοληστερίνη της οποίας η μέτρηση δεν χρειάζεται ειδικό μετρητή, αλλά μόνον την φωτογραφική κάμερα, από αυτούς  που αυτοπροσδιορίζονται ως ..."Προπονητές Τοξοβολίας", αλλά περιορίζονται στη γευσιγνωσία ψητομεζέδων εν ώρα ..."προπονήσεων", αυτοκλήτως και χωρίς να τον ξέρουμε καν, μας είχε στείλει ένα ...νουθετικό μήνυμα, ξέρετε, από κείνα που θέλουν να υπογραμμίσουν την ...ανωτερότητα του γράφοντος προς το "μαθητούδι" τους, λέγοντάς μας ότι "αυτά που κάνουμε είναι ...επικίνδυνα και θα ...σκοτωθούμε ή θα πάμε φυλακή" θέλοντας, προφανώς, να δικαιολογήσει τη δική του ασχετοσύνη από την Τοξοβολία και την άγνοιά του από κάθε τι τοξευτικό! Προσπεράσαμε, τότε, την ανόητη παρέμβασή του, αλλά, επιμένοντας στο αξίωμα ότι "Τα τανκς αργούν, αλλά δεν ξεχνούν" θα βρούμε χρόνο και θα του απαντήσουμε για να γελάσει ο κάθε πικραμένος! Ωστόσο, εμείς αναζητούμε στην Τοξοβολία με καθημερινή άσκηση και ανάλυση κάθε τι που θα μπορούσε να μας εξασφαλίσει πλαίσιο ασφαλούς όσο και ωφέλιμης επαφής με την τέχνη του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος όσο οι ανόητοι θα κινδυνολογούν! Τι να πούμε... Η Τοξοβολία είναι ένας ορθάνοιχτος "φεγγίτης" προς το σύμπαν, αλλά για κάποιους το σύμπαν συσκοτίζεται από τα ντουμάνια των μπάρμπεκιου που ντουμανιάζουν ολόγυρά τους. Καθένας, όπως χαίρεται την ζωή και τον "βιό" κατά Ηράκλειτο! 

Τ Ο Ξ Ο Β Ο Λ Ι Α

Τ Ο Ξ Ο Β Ο Λ Ι Α

     Εκφράζοντας, κυρίως, την  π ο λ ε μ ό χ α ρ η  αλλά και την, προς επιβίωση, ‘θηρευτική’ διάθεση του Κρο Μανιόν, η Τοξοβολία εμφανίζεται 40.000 χρόνια πριν, αναθέτοντας τον ρόλο του ιστορικού «αναδόχου» στον πρωτόγονο αυτό προπάτορα.

     Πρώτη επινόηση προς κάλυψη της ανάγκης για ένα εκηβόλο  ό π λ ο  προς διεκπεραίωση των Πολέμων, η Τοξοβολία αποτελεί τον μακρυνό προπομπό της εκηβόλου οπλικής τεχνολογίας η οποία έμελλε να ανακτήσει τον μακραίωνα χαμένο της χρόνο, για να εκτοξευθεί γεωμετρικά σε ύψη τελειώσεως μόλις στον 20ό αιώνα!

     Τα πρώτα ιστορικώς τεκμαρτά τόξα ανάγονται στην στ΄ χιλιετία π.Χ., ενώ, στους Μεσογειακούς λαούς πρωτοεντοπίζονται αρχικά στους Αιγυπτίους κατά την ‘ανατολή’ της Α΄Δυναστείας (5000 π.Χ.) και ανάλογα προς τα Φαραωνικά τόξα των Θηβαϊκών γλυπτών είναι και τα τόξα του Κρητομυκηναϊκού Πολιτισμού (β΄ χιλιετία π.Χ.)

    Εκείνο το οποίο τελικά επικράτησε ως πλέον ισχυρό ήταν το Σκυθικό τόξο που εισήχθη στις κοιλάδες του Νείλου και του Ευφράτη από τους Ασσυρίους, Σκύθες και Χετταίους κατακτητές. Το τόξο αυτό απετέλεσε το κύριο όπλο των Σκυθοπερσικών λαών με δίπηχες μήκος και τριπήχη βέλη.

     Γενικά, στο τόξο διέπρεψαν οι Ασιάτες και κυρίως οι Σκύθες και οι Πάρθοι ενώ, κατά την ακμή της Ελλάδος, τόξα έφεραν οι ‘ψιλοί’ στρατιώτες (Ξεν. Ανάβ. Α. 2,9). Οι Κρήτες υπήρξαν ικανοί μισθοφόροι τοξότες άλλοτε υπηρετούντες στις τάξεις των Ελληνικών στρατών κι άλλοτε στις τάξεις των στρατών των συμμάχων των Ρωμαίων (Ξεν. Ανάβ. Α. 2,9 και Liv. Xiii.35).

To Σκυθικό τόξο ήταν συμπαγές, ημικυκλικό.

     Το Ελληνικό τόξο (ο “βιός”, κατά τον Όμηρο) απετελείτο από δύο ακραία καμπύλα μέρη (‘κέρατα’) τα οποία συνέδεε ένα κεντρικό (“πήχυς”) το οποίο αποτελούσε και την λαβή (Ομ. Ιλ. Δ, 105-126). Η χορδή του κατεσκευάζετο από νεύρο ή ιμάντα βοδινό (“νευρά βοεία”) η οποία στο μεν ένα άκρο της ήταν σταθερά στερεωμένη ενώ στο άλλο, όποτε επρόκειτο να τοξευθεί βέλος, στερεώνονταν σε ένα είδος αγκίστρου (“κορώνη” ή  “χρυσέη” όπως ο Όμηρος την αναφέρει ποιητικά). Το βέλος (“οϊστός” ή “ιός”) απετελείτο (βλ. Ησιοδ. Ασπ. 130-135) από την “αιχμή”, τον “ξυστό”, την “πτέρυγα” και την "γλυφίδα", διαθέτοντας μέσο συνολικό μήκος 50 έως 60 εκατοστομέτρων. Η αιχμή (“άρδις”, Ηροδ. Α 215, Δ 81) ήταν χάλκινη (“χαλκήρη” την αποκαλεί ο Όμηρος στην Ιλιάδα, Ε 662) ενώ κάποιες αιχμές, μάλλον Περσικές, βρέθηκαν να είναι κατασκευασμένες από κατάλληλα διαμορφωμένο αιχμηρό λίθο. Η συνήθεια της “βαφής” των αιχμών με δηλητήριο εθεωρείτο ως βάρβαρο έθος αν και ο Οδυσσέας πηγαίνει στους Θεσπρωτούς για να προμηθευθεί αυτό το “ανδροφόνο φάρμακο” (Ομήρου Οδύσσεια Α 261-263). Ο ξυστός (κορμός) του βέλους ήταν ξύλινος ή καλάμινος, λεπτός και λείος. Ξυστοί που βρέθηκαν σε Αιγυπτιακούς τάφους είχαν μήκος 22-34΄΄. Η πτέρυγα ενός Ελληνικού βέλους ήταν κατασκευασμένη από φτερά μαύρου αετού (όπως στην περίπτωση των βελών του Ηρακλέους, Ησίοδ. Ασπ. 130). Η  "γλυφίς" ήταν η απόληξη του ξυστού στην οποία εισήρχετο η νευρά του τόξου. Τα αρχαία βέλη δεν διέθεταν το επιπρόσθετο πυθμένιο που διαθέτουν τα σύγχρονα βέλη και το σημείο εγκαθιδρύσεως της νευράς δεν ήταν παρά η ίδια η βάση του κορμού του βέλους ανάλογα διασκευασμένη. Σε πολιορκίες ή ναυμαχίες συχνά ετοξεύοντο βέλη πυρφόρα (Δίων. Κάσς. Ν 34) προς μετάδοση εμπρηστικού αποτελέσματος. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Ιστορικού Αρριανού (Αλεξ. Ανάβ. 18/6, 21/3 κ.α.) περί της αντιμετωπίσεως των ανδρών του Μεγάλου Αλεξάνδρου από Ασιάτες τοξότες με βέλη “πυρφόρα”.

     Όταν το τόξο δεν εχρησιμοποιείτο εφέρετο σε τοξοθήκη η οποία ωνομάζετο “γωρητός” (Ομ. Οδ. Φ 54) συνώνυμον της “φαρέτρας” όπου εφυλάσσοντο τα βέλη. Τέτοιες τοξοθήκες αναπαριστώνται στα γλυπτά της Περσεπόλεως με εξαιρετική λεπτομέρεια. Έναν τέτοιο ‘γωρυτό’ βλέπουμε ανάγλυφο και στο Μουσείο Pio-Clementino. Η φαρέτρα ήταν μία σκύτινη θήκη στην οποία εφυλάσσοντο μόνον βέλη, συνήθως 10-15. Οι Έλληνες την κρεμούσαν στην πλάτη με το στόμιό της προς τον δεξιό ώμο μέσω ενός ιμάντα τον οποίο καλούσαν “τελαμώνα”, ενώ, οι βάρβαροι την κρεμούσαν στην ζώνη προς την αριστερή οσφύ (Ηρδ. Β 141, Ζ 61). Συχνά η φαρέτρα έκλεινε με σκέπασμα (“πώμα”, Ομ. Ιλ. Δ 116, Οδ. Θ 3,14) και κάποιες από αυτές άνοιγαν και από τα δύο άκρα τους (“αμφηρεφείς” ). Επίσης, μία άλλη λύση ταυτοχρόνου φυλάξεως του τόξου και των βελών έδινε το “τοξοφάρετρον” (Μαυρικ. Στρατ. 1,2).

     Σε ό,τι αφορά στην στάση τοξεύσεως μας δίνει πληροφορίες απότμημα γλυπτού από το σύμπλεγμα του Ναού της Αίγινας το οποίο φυλάσσεται στο Μόναχο. Η στάση αυτή, ημιγονυπετής, υπαγορεύονταν από τις ανάγκες προφυλάξεως του βάλλοντος και τον περιορισμό της εκθέσεώς του στις εχθρικές βολές.

     Ο επικός Όμηρος χρησιμοποιεί για το τόξο τα επίθετα “καμπύλον” (Ιλ. Γ 17), “κυκλοτερές” (Ιλ. Δ 124), “αγγύλον” (Ιλ. Ε 209), “παλίντονον” (Ιλ.Θ 266), ενώ την προετοιμασία για βολή την εκφράζει ως “τόξου πήχυν ανέλκειν” (ΙΛ. Λ 375) και “τανυομένης της νευράς συνεκάμπτετο το τόξον εις σχήμα ημικυκλίου” (Iλ. Δ 123-124). Επίσης, το τέντωμα της χορδής το εξέφραζε ως “τόξα τιταίνειν” ( Ιλ. Ε 97 και Θ 266 ) αλλά και “τόξον έλκειν” (Ιλ. Λ 582) και “ανέλκειν” (Ιλ. 375 και Ν 583)

Χρωματική αναπαράσταση δυτικού αετώματος

του Ναού της Αφαίας, Αιγίνης.

["ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΙ ΘΕΟΙ",  κατά Brinkmann]

     Γενικά, η ηρωϊκή περί το “μάχεσθαι” αντίληψη των Ελλήνων είχε “υπερ-μεγεθύνει”, πρωτίστως, την ανάπτυξη της μάχης σώμα προς σώμα  και δευτερευόντως εκείνη των βραχέων αγχεμάχων όπλων (ξίφους και λόγχης). Η γενναία προσκόλλησή τους στο ιδανικό της Ευψυχίας του Πολεμιστού παρέβλεψε μέχρι περιφρονήσεως την υιοθέτηση της ευρείας χρήσεως  των εκηβόλων όπλων με μόνη εξαίρεση, και όχι τυχαία, το ακόντιο: τούτο, διότι η χρήση του ακοντίου υπαγόρευε εκείνη την στάση του Ακοντιστού ο οποίος αναγκαστικά επολέμα  ο ρ θ ό ς και  α κ ά λ υ π τ ο ς  ενώπιον του αντιπάλου ενώ οι Τοξότες μπορούσαν να βάλλουν  η μ ι γ ο ν υ π ε τ ε ί ς  καλυπτόμενοι  π ί σ ω  από τοξοβλητικές θυρίδες και προστατευτικά προκαλύμματα. Για τον παραπάνω λόγο η Τοξοβολία ( “Τοξική” ) ουδέποτε εισήχθη στα Γυμνάσια, στις Παλαίστρες και στα Στάδια παρά την περί του αντιθέτου εισήγηση του, οξυδερκούς και εξαιρετικώς παιδαγωγικού, Πλάτωνος:

     «Το δ’ εξής τούτοις, οικοδομίαι μεν είρηται γυμνασίων άμα και διδασκαλείων κοινών τριχής κατά μέσην την πόλιν, έξωθεν δε ίππων αυ τριχή περί το άστυ γυμνάσιά τε και ευρυχώρια, τοξικής τε και των άλλων ακροβολισμών ένεκα διακεκοσμημένα, μαθήσεώς τε άμα και μελέτης των νέων.»  (Νόμοι 7,  804)                                                                  

     Εξ’ άλλου, είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Ίφιτος, ο γιός του Ευρύτου, επανίδρυσε τους περιοδικούς Ολυμπιακούς Αγώνες  δ ε ν  συμπεριέλαβε ως αγώνισμα την Τοξοβολία η οποία ουδέποτε κατέστη αμιγώς Ελληνικό Άθλημα.

Ο Τoξότης του δυτικού αετώματος

του Ναού της Αφαίας, Αιγίνης

[κατά Brinkmann].

     Σε επίταση της ηρωϊκής περί “ευψυχίας” αντιλήψεως των Ελλήνων, η νικηφόρα έκβαση των Μηδικών πολέμων δικαίωσε την επ΄αυτής ιδεολογική εμμονή τους μέχρι σημείου να καυχώνται για την προσήλωσή τους στο ιδανικό της γενναιότητος που ήθελε τον Πολεμιστή να μάχεται τον αντίπαλο εκ του συστάδην ορθός και ακάλυπτος. Οι Έλληνες χρησιμοποιώντας τα αγχέμαχα όπλα τους και κατισχύοντας επί του αντιπάλου ο οποίος εχρησιμοποίησε, κατά κανόνα, εκηβόλα τόξα, τότε ανέλαβαν το δικαίωμα να κομπάζουν με μία φράση που καθιέρωσαν ώστε να καταδείξουν και να καταστήσουν διακριτές δύο αντιθετικές 'θεάσεις' Πολέμου που αναμετρήθηκαν: «Δόρατος Ισχύς και Τόξου Ρύμα » (Αισχ. Πέρσες 147).

Το αέτωμα του Ναού της Αθηνάς, στην νήσο Αίγινα

[ 500 - 480 ]

     Παρά ταύτα, η Τοξοβολία αναφέρεται συχνά στα αρχαία Ελληνικά κείμενα και πολλοί επιδέξιοι Τοξοβόλοι κατονομάζονται στο πέρασμα της Ελληνικής Ιστορίας.

     Πρώτος Τοξοβόλος και μάλιστα από την τάξη των Θεών, ο Απόλλων ο οποίος δεν δίστασε να θανατώσει τον πρώτο ...Τοξοβόλο από την τάξη των θνητών, τον Εύρυτο, βασιλέα της Οιχαλίας ή Αχαίας με αφορμή τον ανταγωνισμό στην ...Τοξοβολία!

     Από τους ημιθέους, ο Ηρακλής πραγμάτωσε τον έναν από τους δώδεκα άθλους του χάρη στην Τοξοβολία: χρησιμοποιώντας εύστοχα και γρήγορα το τόξο του εξόντωσε τα σμήνη των Στυμφαλίδων ορνίθων που κατέτρωγαν τα σπαρτά στις όχθες της Αργοκορινθιακής λίμνης Στυμφαλίας.

     Μέγας δάσκαλος της Τοξοβολίας υπήρξε ο σοφός Κένταυρος Χείρων στον οποίο θα μπορούσε να ‘πιστωθεί’ η μυθική ‘πατρότητα’ της, παρ’ Έλλησι, Έφιππης Τοξοβολίας. Στο μυθικό του πρόσωπο ταυτίζονται τα τέσσερα χαρακτηριστικά-συνιστώσες του Αθλήματος: το Πνεύμα, η Ρώμη, η Ιππική και η Τοξευτική.

     Από τις θήλεις, η Θεά Άρτεμις εμφανίζεται ως Τοξότις ενώ γνωστή για την τοξευτική της δεινότητα παραμένει και η ηρωϊδα Αταλάντη, κόρη του Ιάσου, η οποία συμμετέσχε στο κυνήγι του Καλυδωνίου κάπρου τον οποίο σκότωσε μεν ο Μελέαγρος αφού, όμως, προηγουμένως εκείνη επλήγωσε με το βέλος της.

Aναπαράσταση της Πεπλοφόρου Κόρης της Ακροπόλεως  

[κατά Brinkmann].

     Ο Όμηρος αναφέρεται κι αυτός σε Τοξότες και σε Τοξοβολία. Από τους Τρώες, ως Τοξότης αναφέρεται ο Έλενος, ένας από τους πενήντα γιούς του Πριάμου καθώς και ο αρχηγός των Ιδαίων ο Πάνδαρος. Από τους Έλληνες αναφέρονται οι Κρήτες υπό τον Μηριόνη, οι Λοκροί υπό τον Τεύκρο του Οιλέως και οι Νοτιοθεσσαλοί  υπό τον Φιλοκτήτη. Τέλος, ως Τοξότης αναφέρεται ο Οδυσσέας. Επίσης, δύο αναφορές Τοξοβολίας γίνονται στα Ομηρικά έπη, η μία στην Ιλιάδα ( Ψ 859-883 ) όταν ο Αχιλλέας ωργάνωσε αγώνες στην μνήμη του φίλου του Πατρόκλου (με νικητή τον Μηριόνη επί του Τεύκρου) και η άλλη στην Οδύσσεια ( φ 72-423 ) όταν ο Οδυσσέας αντιμετώπισε τους μνηστήρες της Πηνελόπης επιστρέφοντας στο σπίτι του.

     Στην Αθήνα, γνωστοί ως φέροντες τόξο ήσαν οι “Δημόσιοι” (ή, “Δημόκοινοι”) δηλαδή, αιχμαλωτισμένοι βάρβαροι οι οποίοι, αφού εξανθρωπίζονταν κι εκπαιδεύονταν ‘δημοσία δαπάνη’, τους ανετίθετο ο ρόλος του ‘αστυνομικού’ ο οποίος εθεωρείτο ευτελής και προοριζόμενος για κατώτερους ‘πολίτες’-δούλους (Schneider, εις Ξενοφ. Απομν. Γ 6 παρ. 1, Πλάτ. Πρωτ. 319 και σημ. ώδε του Heindorf, Αριστοφ. Αχαρν. 54 και Σχολ.). Λόγω του ότι ήσαν επιφορτισμένοι με την εκτέλεση σωματικών ποινών και βασάνων (“ο των ένδεκα υπηρέτης”, Πλάτ. Φαίδ. 116Β) απεκαλούντο και “Δήμιοι” αλλά και “Σπευσίνειοι” (από τον διοργανωτή του σώματος, Πολυδ. Η 131,132, Φώτιος “Τοξόται”) ή και “Σκύθες” λόγω της καταγωγής τους. Προερχόμενοι εξ αιχμαλωσίας από την μάχη της Σαλαμίνoς, οι Δημόσιοι ήσαν αρχικά 300, κατόπιν δε ανήλθαν σε 1200 και οι επικεφαλής τους ωνομάζοντο “Τόξαρχοι”.

      Εκτός των Δημοσίων, στην Αθήνα ωργανώθηκε και το σώμα των “Αστικών Τοξοτών” αποτελούμενο από 10 εξ εκάστης Φυλής,  από τα μέσα δε του 5ου π.Χ. αιώνος ο αριθμός ανήρχετο σε 100 (δηλαδή, το 1/10 των Οπλιτών) συντεταγμένους σε 4 Ταξιαρχίες και φέροντες Σκυθική περιβολή. Το σώμα αυτό κατόπιν ενισχύθηκε με ξένους Τοξότες, Ροδίους, Σικελούς, Αιτωλούς και, κυρίως, Σκύθες και Κρήτες. Τέλος, Τοξότες χρησιμοποίησε ο Φίλιππος της Μακεδονίας, ο Μέγας Αλέξανδρος κι ο Πύρρος της Ηπείρου.

      Στους Ρωμαίους το τόξο διεδόθη από τους Ετρούσκους και Τοσκανούς χρησιμοποιήθηκε δε από τον Β΄ Καρχηδονιακό πόλεμο. Ο Βιργίλιος αποδίδει την χρήση του τόξου ως κυρίου όπλου στους Τυρρηνούς, ενώ, ο Σκιπίων ο Αφρικανός υπήρξε από τους πρώτους που εισήγαγαν στον Ρωμαϊκό στρατό Τοξότες (“Sagittarii”). Ωργανωμένες κοόρτεις Τοξοτών εμφανίζονται στους αυτοκρατορικούς χρόνους ενώ, πηγή στρατολογήσεως Τοξοτών για τον στρατό των Ρωμαίων υπήρξε η Κρήτη, κυρίως, κατά τους μετα-διοκλητιανείους χρόνους.

     Στον Δυτικό Κόσμο, χρήση του τόξου έκαναν οι Γαλάτες, οι Σκανδιναυοί και οι Ούννοι πολεμιστές, ενώ οι Γότθοι, οι Γερμανοί και οι Φράγκοι έδειχναν να μην υπολογίζουν και πολύ σ΄αυτό! Από το Νορμανδικό τόξο προήλθε και το “μακρύ” (“Longbow”) Αγγλικό τόξο. Μετά τις μάχες του Κρεσύ και Πουατιέ, ο Κάρολος ΣΤ΄ αναγκάσθηκε να ιδρύσει (1411) συντεχνίες Τοξοτών στις κύριες πόλεις της Γαλλίας.

     Οι Γάλλοι διετήρησαν τους Τοξότες μέχρι την εποχή του Λουδοβίκου ΙΒ΄, οι Άγγλοι μέχρι τα μέσα του ΙΖ΄αιώνος, οι Ρώσσοι μέχρι το 1807 και οι Τούρκοι μέχρι την πολιορκία της Βούδας (1686).

Η ΑΡΧΗ ΚΑΙ Η ΤΕΛΕΙΩΣΗ

 

Η ΑΡΧΗ ΚΑΙ Η ΤΕΛΕΙΩΣΗ

     Στο Σχολείο Αρχηγών 2008, ο Δάσκαλος Kassai Lajos ο οποίος σπανίως επιδίδεται σε θεωρητικές αναλύσεις, αφιέρωσε αρκετή ώρα ώστε να μας ξεκαθαρίσει το τι μπορεί να διδαχθεί και τι όχι στην περίπτωση της δικής μας Παραδοσιακής Τοξοβολίας.

     Ο Δάσκαλος έσυρε με το χέρι του το παρακάτω σχήμα στο χωμάτινο έδαφος του κλειστού Τοξευτηρίου και μας έδωσε τις ακόλουθες διευκρινήσεις:

     Στην Έφιππη Τοξοβολία και ειδικά στην Τοξοβολία της, παρατηρούμε δύο παραμέτρους: την ΤΑΧΥΤΗΤΑ και την ΕΥΣΤΟΧΙΑ. Οι δύο αυτές παράμετροι, κατ’ αρχήν, δεν αναφέρονται με προτεραιότητα σημασίας διότι η σημασία και των δύο είναι συμπίπτουσα. Μία Σχολή, ένας Δάσκαλος, αναλαμβάνοντας έναν Μαθητή μπορεί ΜΟΝΟΝ να του διδάξει το «ξεκίνημα» προς την τελείωση της κάθε από τις δύο παραμέτρους. Δηλαδή, μπορεί να του διδάξει  π ώ ς  να βελτιώσει ο ίδιος, από μόνος του, την ταχύτητά του ή την ευστοχία του αλλά δεν μπορεί να τον φέρει στον κορυφαίο συνδυασμό των δύο αυτών παραμέτρων  που θα τον κάνει τέλειο Τοξότη! Πιο αναλυτικά:

     Αναφερόμενοι στο παραπάνω σχήμα, ο Δάσκαλος μυεί τον Μαθητή στα αρχικά σημεία Q (για την ταχύτητα) και R (για την ευστοχία) αλλά δεν μπορεί να τον οδηγήσει στο σημείο της συνδυαστικής τελειότητος το οποίο βρίσκεται στο σημείο Χ του σχήματος. Η «άφιξη» ενός εκάστου στο σημείο Χ αποτελεί προσωπική υπόθεση καθενός και εξαρτάται από την εξατομικευμένη προσήλωση στην άσκηση και στην συγκέντρωση, κάτι που κανένας εξωγενής παράγοντας (Σχολή / Δάσκαλος) δεν μπορεί να ρυθμίσει.

     Έτσι, λοιπόν, ο Μαθητής της Έφιππης Τοξοβολίας δεν θα πρέπει να προσδοκά από την Σχολή και τον Δάσκαλο να τον αναδείξουν σε  τ έ λ ε ι ο  Τοξότη, αλλά θα πρέπει αφ’ εαυτού του να πασχίζει καθημερινώς για την πρόοδό του προς το πολυπόθητο σημείο Χ το οποίο θα τον κάνει αποτελεσματικό (αν όχι τέλειο) Τοξότη και, βεβαίως, Εφιπποτοξότη!

ΣΠΑΘΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΚΡΟΥΣΕΙΣ ΒΕΛΩΝ: ΜΑΓΕΙΑ 12 ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΩΝ

ΣΠΑΘΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΚΡΟΥΣΕΙΣ ΒΕΛΩΝ: 

ΜΑΓΕΙΑ 12 ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΩΝ

     Οι Σπαθιστικές Αποκρούσεις Βελών είναι, πράγματι, ό,τι πιο ιαματικό, ό,τι πιο λυτρωτικό για την ανάπτυξη αυτοσυγκεντρώσεως κι ευστοχίας για τον Τοξότη και, γενικώς, για τον Πολεμιστή. 

     Είναι μια κορυφαία άσκηση την οποία δεν συνηθίζουν καθόλου ακόμη και οι μεγάλες Σχολές Τοξοβολίας λόγω του ότι η επίδοση σε αυτήν αναπτύξει υψηλά στρεσογόνα "φορτία" στον ασκούμενο ο οποίος την απολαμβάνει, μόνον, εφ΄ όσον μπορεί να τα διαχειρισθεί με ζενικήν απάθεια. 

     Αυτή την άσκηση την αγαπούμε στην Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" και την έχουμε επαναλάβει συχνά, μάλιστα δε, της έχουμε αφιερώσει και το 13ο εκπαιδευτικό εγχειρίδιό μας το οποίο δημοσιεύσαμε προ δύο ετών! 

     Στο βίντεο της κεφαλής αυτής της αναρτήσεως (03:37 - 03:49) μπορούμε να αφεθούμε στη μαγεία 12 δευτερολέπτων μιας σπαθιστικής αποκρούσεως βέλους η οποία εμπεριέχεται σε μία καταπληκτική αναφορά περί της θανατηφόρου αποτελεσματικότητος του Ιαπωνικού Τόξου.

     Η αργή κίνηση της κινηματογραφήσεως αυτής της ασκήσεως, ο μεγάλος Δάσκαλος που θα σπαθίσει το βέλος, η όλη κινηματογραφική σκηνοθεσία θα καθηλώσουν τον θεατή και θα τον εμπνεύσουν στο να κατανοήσει βαθύτερα πόσα πιο σημαντικά μας προσφέρει η Τοξοβολία από το να εγκαθιδρύσουμε, απλώς, ένα βέλος στο "κίτρινο".

     Και όποιος σε αυτά τα 12 δευτερόλεπτα παγιδευθεί στην γοητεία της ευστοχίας του σπαθισμού του βέλους, έχει χάσει την απόλαυση του "ταξιδιού" διότι, αυτός καθαυτός ο εύστοχος σπαθισμός είναι απλώς ο ...προορισμός! 

ΧΑΛΑΡΑ, ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΩΦΕΛΙΜΑ!

ΧΑΛΑΡΑ, ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΩΦΕΛΙΜΑ!

      Μακράν ημών των "Ελλήνων Κενταύρων" κάθε ...σοβαροφάνεια όμως οι προϋποθέσεις προσεγγίσεως των πολεμικών τεχνών δεν μας αφήνουν περιθώρια "χαλαρότητος", γενικώς στην καθημερινότητά μας, εντός ή εκτός του χώρου της ασκήσεώς μας. Και τούτο σημαίνει ότι η ανάγκη ασφαλέστερου όσο και αποτελεσματικότερου σχολικού έργου επιτάσσει την αποφυγή κάποιων ωραίων μεν, περιττών δε, εκδηλώσεων οι οποίες μπορεί να προάγουν δημόσιες ή και πελατειακές σχέσεις, πάντως, παρεμποδίζουν την ανάπτυξη ουσιώδους πολεμικής διδασκαλίας η οποία απαιτεί αυτοσυγκέντρωση και αφιέρωση. Γι αυτό και στους "Έλληνες Κενταύρους" και, δη, στην Σχολή των Αθηνών, δεν εορτάζουμε ...Halloween, δεν ψήνουμε ...κοντοσούβλια, δεν κρούομε ...ταμπουράδες, δεν ...διασκεδάζουμε επισκέπτες, δεν μετατρεπόμεθα σε ...παιδική χαρά!

     Σήμερα, όμως, προς χάρη του αγαπημένου και πολυτάλαντου Μέλους μας Βασίλη (δεινός αλογατάρης, μαθηματικός, μέλλων εμποροπλοίαρχος και, φύσει, ...πολιτικός!) κάναμε μιαν υπέρβαση προκειμένου να "φρεσκάρουμε" στον ίδιο το εφιπποτοξοτικό "παρελθόν" του και να υποδεχθούμε με ιδιαίτερη χαρά τον νεαρό γιο του, προσωπικούς του φίλους, οικογενειάρχες με τα παιδιά τους και βεβαίως και την Εύα μας, σε μια ημερίδα Έφιππης Τοξοβολίας, Ιππακοντισμού αλλά και ατομικών μυήσεων πρωτοεισάκτων στην Ιππασία και Έφιππη Τοξοβολία που κατέληξε σε μια διασκεδαστική συλλογική δράση Ιππευτηρίου ξαναφέρνοντας σε "πνεύμα εργασίας" και τον Εκπαιδευτή των "Ελλήνων Κενταύρων" μετά την πολυήμερην απουσία του στο εξωτερικό όπου βρέθηκε για λόγους ιδίας ...εκπαιδεύσεως! 

     Τούτη την ημερίδα "άνοιξε" η Εύα με καλπαστικές εξόδους επιτυχών τοξεύσεων!

     Ραγδαία η πρόοδος της Εύας η οποία, πλέον, διατηρεί ακόμη καλύτερα τον καλπαστικό ρυθμό όσο και την καλπαστική διάρκεια των τοξευτικών εξόδων της, αυξάνοντας σημαντικά και την καλπαστική ταχύτητά της, κάτι που την προδιαθέτει για μελλοντικές αγωνιστικές συμμετοχές! 

     Η εισαγωγή του Ιππακοντισμού, βεβαίως, απεδείχθη σοφή τακτική διότι επιβεβαιώθηκε ότι αυτός σταθεροποιεί το βαθύ "κάθισμα", επαυξάνει την ισορροπία κατά τον καλπασμό και η Εύα, όπως και πολλοί μαθητές μας, ωφελήθηκε από την ιδιαίτερην αυτή άσκηση με "αντανάκλαση" στην Έφιππη Τοξοβολία.  

     Και, σήμερα, η Εύα μας έδωσε ένα ακόμη καλύτερο "δείγμα" ...ιππακοντιστικής "γραφής"! Κανονικό, πολεμικό, το Δόρυ της Σχολής μας, με βάρος για στιβαρά, ...ανδρικά, χέρια κι όμως, η Εύα και κάλπασε κρατώντας το σταθερά και αφίππευσε ταχύτατα και μαχητικότατα, διατηρώντας ισορροπία προσγειώσεως, έτοιμη να πλήξει επίγειο αντίπαλο!

     Τέλος, μέσα στο πλαίσιο της αναπτύξεως και εκπαιδευτικών ικανοτήτων, αυτή τη φορά η Εύα ανέλαβε και την εισαγωγική διαδικασία πρωτοεισάκτων, κάτι που αναπτύσσει τον εισάγοντα στην βαθύτερη κατανόηση του εκπαιδευτικού αντικειμένου.

     Βεβαίως, η Εύα δεν παρέλειψε και να ..."προβάρει" τα μελλοντικά της ...μητρικά καθήκοντα, φροντίζοντας και την φύλαξη ,,,βρεφών, όσο οι γονείς ίππευαν και, ασφαλώς και σ'  αυτό τον τομέα απεδείχθη επαρκέστατη.

     Ο Βασίλης μας ιππεύει με εξαιρετική δεινότητα, αγάπη και σεβασμό προς τον Ίππο, ως πραγματικός αλογατάρης, Ιππαγωγός κι ο ίδιος με δικό του Ίππο και ...Ημίονο, έχοντας χρηματίσει και Διαχειριστής Σταυλικών Εγκαταστάσεων παρά το εύρος των λοιπών σπουδών και δραστηριοτήτων του! 

     Ο Βασίλης σήμερα ξαναβρέθηκε σε σχέση επαφής με την Έφιππη Τοξοβολία με άνεση και αυτοπεποίθηση.

     Ωφελιμότατες για τον ίδιο και οι καλπαστικές ιππακοντιστικές του έξοδοι, τον προετοίμασαν καλύτερα για ασφαλέστερο και καλύτερο "κάθισμα".

     Στο τέλος, ο Βασίλης μας, ζήτησε να υπερπηδήσει μία διαγώνια και το απόλαυσε!

     Βεβαίως, ο Βασίλης δεν παρέλειψε να "βαπτίσει" και τον γιο του στην "κολυμβήθρα" του σχολικού μας Ίππου και, όπως ήταν αναμενόμενο, "ανάδοχος" αυτής της "βαπτίσεως" ήταν ο ...Εκπαιδευτής ο οποίος του τον παρέδωσε για ένα πατρικό ...δικάβαλο, ενώ ο νεαρός βλαστός αδημονούσε να εφιππεύσει και χαμογελούσε γεμάτος χαρά για την έφιππη εμπειρία με τον μπαμπά! 

     Με ενδιαφέρουσες ικανότητες και οι σημερινοί, πρωτοείσακτοι, επισκέπτες μας εκ του φιλικού περιβάλλοντος του Βασίλη.

     Πως, άλλωστε θα ήταν δυνατόν για έναν αλογατάρη να μην διαμορφώνει κι ένα ανάλογο ...φιλικό περιβάλλον.

     Και αυτό το "περιβάλλον" μας έδωσε τούτη τη φορά ωραία στιγμιότυπα ατόμων που ενώ ζουν μια καθημερινότητα γραφείου, μπορούν, ωστόσο, να σταθούν με ασφάλεια επάνω στη ράχη ενός Ίππου.

     Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκάλεσε ένας εκ των νεαρών συνοδευομένων επισκεπτών μας, παιδί χωρίς προηγούμενη ιππική και τοξευτική εμπειρία, ο οποίος, με υποδειγματικήν αυτοπειθαρχία, τόξευσε έφιππος και εν κινήσει για πρώτη φορά και, μάλιστα με εμφανή μαχητικότητα.

     Προηγουμένως, ο ίδιος νεαρός εξετέλεσε με ακρίβεια και δυναμισμό ασκήσεις ιππακοντισμού χωρίς καμία απώλεια, έστω και πρόστιγμη, του καλού "καθίσματός" του.

     Με επιτυχία αλλά κι ευγνώμονες ευχαριστίες προς τον Βασίλη μας ο οποίος είχε και την πρωτοβουλία της "συνθέσεως" της σημερινής ημερίδος, αλλά και προς την Εύα μας η οποία ανέλαβε εκπαιδευτικές αλλά και ...μητρικές ευθύνες για την επιτυχή ολοκλήρωση του όλου προγράμματος, ολοκληρώθηκε και αυτή η πολυσχιδής δράση Ιππευτηρίου. 

ΤΟΞΟ ΥΠΟ ΣΚΛΗΡΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ

 ΤΟΞΟ ΥΠΟ ΣΚΛΗΡΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ

     Πάνε κάποιες εβδομάδες από τότε που είναι γεγονός ο παροπλισμός των υπέροχων Τόξων "Kassai" της οπλοθήκης μας και η, αντ΄ αυτών, δοκιμαστική χρήση στα έφιππα μαθήματά μας, ενός χειροποίητου Τόξου το οποίο, ευγενώς, μας προσέφερε (μαζύ με ακόμη ένα) ο Συνασκούμενος Περικλής Τελειορίδης.

     Πρόθεσή μας είναι η αξιολόγηση του συγκεκριμένου δημιουργήματος μέσα από μία συστηματική και σκληρή δοκιμασία (crash test) που διεξάγεται στο απαιτητικό πλαίσιο των συνθηκών υπαιθρίου Ιππευτηρίου (καιρικά φαινόμενα, άκομψοι χειρισμοί κλπ) και στα χέρια αρχαρίων χρηστών - δοκιμαστών.

     Το υπό δοκιμή χειροποίητο Τόξο, ελαφρού "λιβράζ" ως προοριζόμενο για τους μαθητές μας, είναι, ασφαλώς παραδοσιακό, εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο με φυσικά υλικά (ξύλο, δέρμα κλπ), εξαιρετικώς φινιρισμένο και, εξ όσων αποδεικνύεται, αν και όχι ειδικώς για Έφιππη Τοξοβολία, εν τούτοις, δεν παρουσιάζει προβλήματα κατά την έφιππη χρήση του.

     Μέχρι στιγμής και μετά από χρήση εβδομάδων υπό διάφορες συνθήκες (χαμηλής θερμοκρασίας, χιονόνερου κλπ) οι επιδόσεις του κρίνονται ως αρκετά αξιόπιστες και το ίδιο αρκετά εύχρηστο από χρήστες και των δύο φύλων, διαφόρων σωματοτύπων και μυικών δυνάμεων, ακόμη και σε πάρθιες κινητικές τοξεύσεις. Περισσότερα, ακολουθούν.