ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΦΙΠΠΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

ΓΥΜΝΙΠΠΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΑΓΜΑ
 

1. ΟΡΙΣΜΟΙ

     «Αυτό που τοποθετείται επί του Ίππου» δηλαδή, ένα κομμάτι δέρματος ή υφάσματος που τοποθετείται «κατάσαρκα» στον Ίππο, ή μήπως αυτό που τοποθετείται πάνω από το …προηγούμενο και που και αυτό βρίσκεται «επί του Ίππου», ή μάλλον, ο ίδιος ο Ιππέας ο οποίος κι αυτός βρίσκεται επί του Ίππου; Ας αναζητήσουμε λίγο τον σωστό ορισμό για το κάθε τι το οποίο θα ακολουθήσει.

 

     Θα ορίσουμε ως «επίσαγμα» (ή και "επίταγμα", επισάττω/επιτάττω=τοποθετώ επάνω σε) ένα απλό κομμάτι δέρματος (προβιάς) ή υφάσματος που προηγήθηκε χρονικά του σάγματος (σέλλας) αφού δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα απλούστατο στρωσίδι για τη προστασία και την ανακούφιση του Ιππέως.

 

     Ως «εφίππιον» θα ορίσουμε αυτό που μετέπειτα καθιερώθηκε ως «σέλλα», δηλαδή, ένα ολοκληρωμένο παρελκόμενο της ιπποσαγής που υποδέχεται δίκην καθίσματος τον Ιππέα κατά την διάρκεια της ιππεύσεώς του ώστε, κατά κανόνα, να φέρει τους αναβολείς για την καλύτερη στήριξή του κατά την διάρκεια της χρήσεως όπλων.

2. ΕΠΙΣΑΓΜΑ (το)

 

     Το αρχέγονο επίσαγμα υπήρξε ο «πρόγονος» της σέλλας και δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα κομμάτι δέρματος (προβιά) ή υφασμάτινου επικαλύμματος του σημείου επαφής της έδρας του Ιππέως με την ράχη του Ίππου. Αυτός ο ιστορικός «πρόγονος» της σέλλας χρησιμοποιήθηκε όχι τόσο για την προστασία του Ίππου αλλά για την άνεση και προστασία του Ιππέως ως μειωτήρα κρούσεων, αντιολισθητικό παρέμβασμα (προστατεύοντας τον Ιππέα να μην ολισθαίνει εξ αιτίας της άμεσης επαφής με τον ιδρώτα του Ίππου, ειδικώς υπό συνθήκες μάχης ή κυνηγίου με την χρήση όπλων) αλλά και θερμαντικό της έδρας του Ιππέως σε ψυχρές καιρικές συνθήκες. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ο «προπομπός» της μετέπειτα γνωστής σέλλας, καθιερώθηκε όχι υπέρ του Ίππου αλλά υπέρ του Ιππέως.

 

3. ΣΑΓΜΑ (το)

 

 

 

 

 

     Αντί άλλης αναφοράς, παρατίθενται αυτούσιες οι σχετικές αναλυτικές σελίδες από το Λεξικό του Αντωνίου Θ. Ηπίτη (1896) προς πλήρη κατανόηση του αντικειμένου. Πρόκειται για την εποχή κατά την οποία, στην Ελλάδα, μεταφέρονται πλέον κεντροευρωπαϊκές απόψεις για την Ιππική από αξιωματικούς του Ελληνικού Ιππικού οι οποίοι εκπαιδεύονται στη Γαλλική Ιππική Ακαδημία της Saumure και, επιστρέφοντας "μπολιάζουν" την εγχώρια Ιππική με όλα τα σωστά αλλά και όλα τα λάθη (βλ. διατύπωση " α ν α γ κ α ί ο ν  ενδιάμεσον")  της δυτικής Ιππικής.

 

 

 

 

 

 

 

 

4. ΕΞΕΛΙΞΗ

 

α. ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ
 

 

 

 

     Όπως μαρτυρά το γλυπτό του εφίππου του Μνημείου του Λούξορ, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι δεν έφεραν κανενός είδους επίσαξη στους ιππευόμενους Ίππους. Εν αντιθέσει με την υψηλή ανάπτυξη των αρχαίων αρμάτων τους, φαίνεται ότι στο πεδίο της Ιππικής επικρατούσε μία αξιοπρόσεκτη μινιμαλιστική απλότητα ως προς την ιπποσαγή. 

 

β. ΠΕΡΣΕΣ
 

 

 

     Ένα μικρό αγαλματίδιο μήκους 3,5 ιντσών που δημοπρατήθηκε το 2007 σε μεγάλο Οίκο δημοπρασιών του εξωτερικού μας αιφνιδιάζει με την πληροφόρηση για την ιπποσαγή της εποχής στην οποία ανήκει και που είναι η πρώτη χιλιετία π.χ.χ. Το αγαλματίδιο βρέθηκε νοτιοδυτικώς της Κασπίας και απεικονίζει σαφές σάγμα με μινιμαλιστική ανάγλυφη "μνεία" των δύο αψίδων του. Πρόκειται, ίσως, για την αρχαιότερη μαρτυρία σάγματος στον Κόσμο!

 

 

γ. ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ

 

 

 

     Και στη προκειμένη περίπτωση ενός λαού με έντονη ιππική παράδοση, το επίσαγμα κυριαρχεί στις απομένουσες μαρτυρίες όπως στο παραπάνω ανάγλυφο του 5ου αι. π.χ.χ.

  

 

γ. ΕΛΛΗΝΕΣ

 

 

 

 

      Διόλου συμπτωματική και η μαρτυρία του Ξενοφώντος για την χρήση επισάγματος ήδη από τον 4^ο π.χ.χ. αιώνα. Όμως, οι υπάρχουσες παραστατικές μαρτυρίες δείχνουν "γυμνές" τις ράχες των Ίππων που ίππευαν οι αρχαίοι Έλληνες μέχρι τότε. Η ίππευση στην αρχαία Ελλάδα ήταν απολύτως ευθυγραμμισμένη με το καθόλου γυμνικό πνεύμα της καθημερινότητος ενός λαού ο οποίος ουδέποτε ενοχοποίησε την γυμνότητα και την φυσική εικόνα των σωμάτων, εν αντιθέσει με θεοκρατικούς λαούς οι οποίοι ανέκαθεν θεωρούσαν την φυσικότητα ως ενοχή με συνέπεια την διαμόρφωση διαστροφικών "ηθικοφανών" αντιλήψεων και, κυρίως, μισαλλοδόξων προκαταλήψεων οι οποίες, επί αιώνες καταταλανίζουν την Ανθρωπότητα. 

ε. ΣΚΥΘΕΣ 

 

     Σε ταφική ανασκαφή στην περιοχή της Αλταϊκής οροσειράς ανακαλύπτεται ένα δείγμα περίτεχνου επισάγματος το οποίο μαρτυρά ότι κατά τον 4^ο π.χ.χ. αιώνα οι Σκύθες είχαν καθιερώσει ένα είδος επόχου (ιμάντας που περιτρέχει την κοιλιά και την ράχη) επάνω στον οποίο υπήρχε στερεωμένο το επίσαγμα. Όμως, κατά την ταφική ανασκαφή του Ukok στην περιοχή Altai όπου κατοικούσε η σκυθική κοινότητα των Patzyryk, ανακαλύφθηκε σάγμα από δέρμα και πίλημα χρονολογούμενο από τον 5ο αι. π.χ.χ. κάτι που σημαίνει ότι αυτός ο νομαδικός ιππικός λαός, οι Σκύθες, μετά τους Πέρσες ήσαν από τους πρώτους που εφηύραν και καθιέρωσαν το σάγμα όπως αυτό επικράτησε στην παγκόσμια Ιππική.

 

 

δ. ΡΩΜΑΙΟΙ

 

 

 

 

 



     Ο πολεμικός, αυτός, λαός δείχνει να είχε καθιερώσει ένα μάλλον πομπώδες, πτυχωτό, επίσαγμα που προσέδιδε όχι μόνον στήριξη και άνεση  στον Ιππέα-πολεμιστή αλλά και μεγαλοπρέπεια. Οι Ρωμαίοι είχαν αντιγράψει την κοσμητική αισθητική των Ελλήνων αλλά προσθέτοντας την δική τους "φλύαρη" εκδοχή η οποία, όμως, κάθε άλλο παρά περιττή κρίθηκε από την περαιτέρω στυλιστική αναγνώριση της Ιστορίας.

     Τέλος, ένα ενδιάμεσο είδος επισάγματος και σέλλας με τέσσερα κέρατα από δέρμα ήταν γνωστό ότι χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι Ιππείς και, προσφάτως (βλ. παραπάνω φωτογραφία) ανακατασκευάστηκε για λόγους ιστορικούς ένα τέτοιο δείγμα.

  ε. ΙΑΠΩΝΕΣ

 

 

 

     Περισσότερο συνδεδεμένη με την τάξη των πολεμιστών Σαμουράι η ιαπωνική σέλλα [ή Kura , 鞍^? ] εμφανίζεται ως μία τροποποιημένη εκδοχή της κινεζικής κατά την ιστορική περίοδο Νara (710-794 μ.χ.χ.) γνωστού όντος ότι οι Ιάπωνες άρχισαν να χρησιμοποιούν τον Ίππο σε εχθροπραξίες, μόλις, από τον 4^ο αι. μ.χ.χ., ενώ το ιαπωνικό σάγμα τελειοποιήθηκε κατά την περίοδο Μomoyama. 

 

 

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

  

     Από το 4000 π.χ.χ. που εκτιμάται ότι πρωτοϊππεύθηκε ο Ίππος και μέχρι την πρώτη χιλιετία π.χ.χ. στην οποία ανήκει το προαναφερθέν (βλ. "ΠΕΡΣΕΣ") εύρημα-μαρτυρία σάγματος, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι Ιππείς χρησιμοποίησαν σάγμα. Βεβαίως και το εύρημα-μαρτυρία χρήσεως σάγματος από τους Πέρσες δεν αποτελεί κανόνα καθολικής χρήσεως σάγματος έστω και κατ΄εκείνη την π.χ.χ. χιλιετία, μάλιστα δε οπουδήποτε αλλού. Η απλή Ιππασία για μετακινήσεις ή μεταφορές, επί χιλιετίες, δείχνει να διεξάγεται άνευ σάγματος και συχνά άνευ και απλού επισάγματος, απολύτως γυμνιππευτικώς και μόνον οι πολεμικοί λαοί φαίνεται να καθιερώνουν το σάγμα, από το δεύτερο ήμισυ της πρώτης μ.χ.χ. χιλιετίας και μόνον για πολεμικούς σκοπούς αφού το σάγμα παρέχει βάση "στηρίξεως" για την αποτελεσματική χρήση όπλων από τον πολεμιστή-Ιππέα! Έκτοτε, η δεδομένη διευκόλυνση του πολεμιστή-Ιππέα θεωρήθηκε ως "ευεργέτημα" δικαιούμενο από κάθε άλλον Ιππέα με αποτέλεσμα την, συν τω χρόνω, καθιέρωση του σάγματος σε όλα τα είδη Ιππασίας (μετακινήσεων, μεταφοράς, "αθλητικής" κλπ). Εν ολίγοις, το σάγμα δεν απετέλεσε επινόημα του Ανθρώπου υπέρ του Ίππου αλλά υπέρ των ιδίων αναγκών του, τόσο για την πλέον αποτελεσματική χρήση όπλων, όσο και για την ανακούφισή του κατά την ίππευση.

 

     Ιππεύοντας γυμνιππευτικώς, ένα μέρος του βάρους του Ιππέως κατανέμεται στο εσωτερικό των μηρών του με τους οποίους στηρίζεται (προσαγωγοί) κι έτσι αποφορτίζεται εν μέρει η ράχη του Ίππου από το συνολικό βάρος του. Εν αντιθέσει, με την χρήση σάγματος, ολόκληρο το βάρος του Ιππέως επιβαρύνει την ράχη του Ίππου και αναλογίζεται κανείς τον πολλαπλασιασμό αυτής της συνολικής επιβαρύνσεως και τις σοβαρές τραυματικές επιπτώσεις της στον Ίππο,  σε κάθε αναπήδηση του κορμού του Ιππέως, ως εκ των κινήσεων του Ίππου...
 

 

     6."ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ"

 

 

 

     Στη Σχολή των "ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΕΝΤΑΥΡΩΝ", ως Σχολή Φυσικής Ιππικής, είναι καθιερωμένη η Γυμνιππευτική και, ως εκ τούτου, η ίππευση άνευ επισάγματος και άνευ σάγματος.

 

 

     Βεβαίως, τα Μέλη της Ομάδος εκπαιδεύονται και στην ίππευση με κάθε είδους σάγμα, υπό κάθε συνθήκη, διότι η εκπαίδευση ενός πολεμιστή δεν περιορίζεται σε τυποποιήσεις. Όμως, τόσο η εφιπποτοξοτική Παράδοση, όσο και το ομαδικό πνεύμα των "ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΕΝΤΑΥΡΩΝ" δίνουν το απόλυτο προβάδισμα στη Γυμνιππευτική, ανεπίσακτη, ίππευση.

 

 

 

     Το προτιμώμενο σάγμα στους "ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΕΝΤΑΥΡΟΥΣ" είναι το παραδοσιακό εφιπποτοξοτικό σάγμα της περιόδου των Κατακτήσεων

(Honfoglalás) το οποίο, άλλωστε, είναι καθιερωμένο και στους επίσημους αγώνες, κατασκευής του εργοστασίου "KASSAI" που χρησιμοποιείται μόνον υπό αγωνιστικές συνθήκες και, βεβαίως, από προχωρημένους Εφιπποτοξότες της Ομάδος μας. 

 

 

 

 

 

    Το συγκεκριμένο σάγμα είναι κατασκευασμένο με κορμό ξύλινο και διαθέτει έδρα από ταινία δέρματος με επίσης δερμάτινες ταινιωτές στερεώσεις, σχεδιασμένη ώστε να αποσβαίνει τους κραδασμούς από τις τυχόν αναπηδήσεις του κορμού του Ιππέως, προστατεύοντας τον Ίππο από επώδυνες και επικίνδυνες επιβαρύνσεις που καταφέρουν κακώσεις.

 

 



     Το σάγμα των "ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΕΝΤΑΥΡΩΝ" διαθέτει το προβλεπόμενο, ανεξάρτητο, υφέδριο για την άνεση του "καθίσματος" του Εφιπποτοξότη και στερεώνεται με ένα έποχο αποτελούμενο από δέσμη βαμβακερών κορδονιών συνδεδεμένων με δερμάτινους νομείς και ορειχάλκινα άκρα στερεώσεως.

 

 

     Σε κάθε περίπτωση, οι "ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ" επιμένουμε στην Γυμνιππευτική και στους κανόνες της ανεπίσακτης ιππεύσεως που, αποδεδειγμένα, λειτουργούν υπέρ της ευημερίας του Ίππου αλλά και της αναπτύξεως της δεξιότητος του "ιππεύειν" στον Ιππέα, ελαχιστοποιώντας τις εξαρτήσεις από επιπρόσθετες ανάγκες και ανθρωποκατασκεύαστα καταναλωτικά αγαθά (σάγμα) που δεν είναι εξασφαλισμένο ότι μπορούν να διατίθενται πάντοτε.