IΠΠΑΣΙΑ και ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ
ΜΙΑ ΜΑΚΡΑ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗ
Μια μακρά, μακραίωνη θα λέγαμε, παρεξήγηση επικρατεί σχετικά με την Ιππασία που την συγχέει με την πλουτοκρατία και την εξ αυτής παραχαραγμένη έννοια της "αριστοκρατικότητος" η οποία δεν έχει σχέση με "αρίστους" αλλά με "ευπόρους" και δεν είναι παρά "πλουτοκρατικότητα"!
Villa Alessandro Albani
Όσοι είχαμε την τύχη να επισκεφθούμε στην Ρώμη την Villa Albani θαυμάσαμε εν μέσω των εκπληκτικών συλλογών της το επιτύμβιο μνημείο Αθηναίου Ιππέως περιβεβλημένου πολυτελούς,αραχνούφαντου, ενδύματος, αντιλαμβανόμενοι το επίπεδο οικονομικής ευρωστίας εκείνων των Αττικών Ιππέων. Και αυτό, σε συνδυασμό με τον ιδεώδην Ίππο που αναπαριστά το μνημειακόν έργο, μπορούμε να φαντασθούμε την όλην οικονομικήν επιφάνεια του νεκρού!
Επιτύμβιο μνημείο Αθηναίου Ιππέως στη Villa Alessandro Albani
Ο Ίππος, ήδη από την προϊστορική περίοδο απετέλεσε ένα διακεκριμένο σύμβολο κύρους και δυνάμεως για όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες στις οποίες εισήχθη ως συνεργάτης του Ανθρώπου με αποτέλεσμα, ο Equus Caballus να "αντανακλά" εθνική και κοινωνική καταξίωση όπου και εάν εμφανίζονταν.
Σε όλη την "λεκάνη" της Μεσογείου, ο Ίππος ανέκαθεν εθεωρείτο τεκμήριον κοινωνικής υπεροχής και μέτρον ταξικής ανωτερότητος για όσους τον εξέτρεφαν και τον ίππευαν, από τους ΄'Ελληνες "Ιππείς", τους Ρωμαίους "Equites", τους Ευρωπαίους του μεσαίωνος "Chevaliers" ή και βορειότερα, τους Άγγλους "Knights".
Στο 23ο βιβλίο της Ιλιάδος διαβάζουμε για τους αγώνες αρμάτων που τελέσθηκαν με τον θάνατο του Πατρόκλου, κάτι που δείχνει το "μέγεθος" αξίας παρόμοιων δρωμένων με πρωταγωνιστή τον Ίππο, κάτι που παρατηρούμε και σε πολλά άλλα ομηρικά κείμενα αλλά και σημεία της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας όπου ο Ίππος "απαστράπτει" από διακεκριμένη σημαντικότητα.
Έλληνες Ιπποκόμοι
Και όλα ξεκινούν από την κλασική εποχή της αρχαίας Αττικής όπου, στον χώρο της Ιππικής, κυριαρχούσε η εύπορη αριστοκρατία των Αθηνών η οποία και κοινωνικό κύρος διέθετε αλλά και πόρους κατακτώντας το βάθρο του "αρίστου".
Αλλά και στην αρχαία Αθήνα ο Ίππος κατακτά περίοπτη σημασία και εντοπίζουμε στην αρχαίαν Αγορά των Αθηνών την πρωιμότερη μαρτυρία ταυτίσεως της Ιππικής με την ανώτερη κοινωνική τάξη να βρίσκεται στις ταφές του νεκροταφείου της εποχής του σιδήρου που υπόκειται του επικέντρου του, μετέπειτα, αστικού ιστού.
Αριστείς, λοιπόν, φορείς κοινωνικού κλέους επί τη βάσει αρετών, αλλά και οικονομικώς εύρωστοι οι Αθηναίοι Ιππείς ήσαν υπόχρεοι κοστοβόρου εκτροφής και συντηρήσεως Ίππων ικανών για πολεμικού, πομπικούς ή και εορταστικούς σκοπούς, αφορμώμενοι εκ του ιδανικού της περιωπής του αξιομάχου, εισέδυαν στο πεδίο της Ιππικής, αρχικώς, όχι προς επίδειξη υλικού πλούτου αλλά προς ανάδειξη αξίων Ίππων οι οποίοι θα μπορούσαν να αναδείξουν και αυτοί, με την σειρά τους, την έφιππη ανδρεία και τις ιππικές δεξιότητές τους εν πολέμω και εν ειρήνη.
Bαθμιαίως, η ολοένα αναπτυσσόμενη φιλοδοξία μεταξύ των νεαρών Αθηναίων Ιππέων να διακριθούν στους ιππικούς αγώνες οι οποίοι ανεπτύσσοντο διαρκώς και περισσότερο ως κοινωνικός θεσμός τους παρέσυρε να κατασπαταλούν ολόκληρε περιουσίες στην Ιπποτροφία αγωνιστικών Ίππων με αποτέλεσμα πολλοί αρχαίοι συγγραφείς να στιγματίζουν το φαινόμενο ως "ιππομανία" και "φιλιππία" ώστε να καθιερωθεί και ο όρος της "καθιπποτροφίας" για να σημάνει την πανωλεθρία κατασπαταλήσεως περιουσίας ¨καθ' υπερβολήν Ιπποτροφίας.
Χαρακτηριστική η περίπτωση της διάσημης οικογενείας των Αλκμαιονιδών η οποία ήταν εκ των πλέον διακεκριμένων ιπποτρόφων αγωνιστικών Ίππων της εποχής της κατακτώντας ιδιαίτερην αίγλη μετά την νίκη μέλους της στους αγώνες των Νεμέων.
Επίσης, ο Ιπποκράτης έλεγεν ότι "η Ιπποδρομία ήταν έργο εκ των ευδαιμονεστάτων και κανένας φαύλος δεν θα μπορούσε να το επιχειρήσει" συμβάλλοντας, άθελά του στην παρεξήγηση της συγχύσεως της Ιππασίας με την υλιστική πρόθεση που θα ακολουθούσε.Διότι, πέραν υποκειμενικών εξιδανικεύσεων, είναι σαφές ότι με την Ιπποδρομίαν όχι μόνον θα μπορούσαν να ασχοληθούν και πολλοί φαύλοι, αλλά και ...ασχολήθηκαν!
Μεγάλην εκτίμηση προς την Ιππική και, βεβαίως, προς την Ιππασία είχε και ο Αριστοτέλης ο οποίος θεωρούσε ότι αυτή, ήταν ο κοινός συνδετικός "κρίκος" της αριστοκρατίας των Αθηνών, της Κορίνθου, της Επιδάμνου, της Σάμου αλλά και των λοιπών Ελλήνων, με κοινήν έκφραση τα ιππικά τους "σώματα". Είναι όμως γνωστή η ερμηνεία του αριστοτελικού όρου της "αριστοκρατικότητος" αλλά, δυστυχώς και αυτό δεν αποτελεί κανόνα των πολλών ...συγχυσμένων!
Με την διαρκή αναβάθμιση της αξίας της νίκης των αρχαίων Αθηναίων στα ιππικά αγωνίσματα και την εξ αυτής συνεπαγωγή της επαυξήσεως της κοινωνικής καταξιώσεως, γρήγορα η ιδιότητα του "Ιππέως" ταυτίσθηκε με εκείνη του "πλουσίου" αλλά, δυστυχώς και με εκείνη του "ευπατρίδη" απ΄ όπου εκκίνησε και η μεγάλη παρεξήγηση διότι, ο μεν "πλούσιος" δεν εμφορείται υποχρεωτικώς και υπό της αρετής της πατριωτικής ευποιίας, αντιθέτως προς τον "ευπατρίδη". Και, βεβαίως, ως "άριστος" Πολίτης παρ΄ αρχαίοις Έλλησι ήταν ο ευπατρίδης και όχι ο πλούσιος!
Όμως όλα τούτα δεν αποτελούν γεωγραφικήν ..."προνομίαν" του ευρωπαϊκού χώρου!
Ταφικό ανάγλυφο Αιγυπτίου Ιππέως 14ου αι. π.χ.χ.
Ήδη από του 17ου αιώνος π.χ.χ., οι Βαβυλώνιοι και οι Ασσύριοι εμφανίζονται να χρησιμοποιούν το πολεμικόν άρμα τεσσάρων Ίππων, με τους Αιγυπτίους να τους μιμούνται, ενώ το Ιππικό τους είχε ιδιαίτερη σημασία για τους λαούς αυτούς. Πολλά θρυλούνται για τα ιππικά αυτώβν των λαών και είναι γνωστό το "αφήγημα" της Σεμιράμιδος η οποία εμφανίστηκε επί του πεδίου της μάχης με 500.000 Ιππείς και 100.000 άρματα, ενώ ο βασιλέας Νίνος με 200.000 Ιππείς.
Ασσυριακό Ιππικό 900-800 π.χ.χ.
Πολλά ακόμη θρυλούνται για την σχέση των Ασσυροβαβυλωνίων, Μήδων και πολλών άλλων αρχαίων ασιατικών λαών με τον ϊππο και την Ιππική.
Και είναι γνωστό ότι ακόμη και μετά την πτώση της πολιτικής ανεξαρτησίας, η Ιπποτροφία στην Ασσυρία εξακολούθησε να ακμάζει επί μακρόν με κύριους ανταγωνιστές τους Μήδους με τα φημισμένα Ιπποτροφεία της Νίσσης που λειτουργούσαν υπό την αιγίδα του βασιλέως. Χαρακτηριστική η αναφορά του Αιλιανού που μας λέγει ότι μία ταχύτατη Νισσαϊκή φορβάδα διέσωσε τον βασιλέα Δαρείο κατά την μάχη της Ισσού.
Ιπποτρόφοι χώρες υπήρξαν η Αρμενία και η Καππαδοκία και περίφημοι ιπποτρόφοι λαοί οι Παφλαγώνιοι, οι κάτοικοι της Βιθυνίας, της Φρυγίας, της Τρωάδος, εν τέλει δε, οι Λυδοί ή Μαιωνοί τους οποίους υμνεί και ο Όμηρος στην Ιλιάδα.
Ιπποτρόφοι χώρες υπήρξαν η Αρμενία και η Καππαδοκία και περίφημοι ιπποτρόφοι λαοί οι Παφλαγώνιοι, οι κάτοικοι της Βιθυνίας, της Φρυγίας, της Τρωάδος, εν τέλει δε, οι Λυδοί ή Μαιωνοί τους οποίους υμνεί και ο Όμηρος στην Ιλιάδα.
Αυτή η σύγχυση, περιέργως πως, διαιωνίσθηκε κατά τους επόμενους αιώνες μέχρι σήμερα, με έξαρση κατά τους μεσαιωνικούς και αναγεννησιακούς χρόνους όταν μόνον οι εύποροι ηγεμόνες και οι "δορυφόροι" τους μπορούσαν να συντηρούν εύρωστους Ίππους, να παραγγέλνουν σε λαμπρούς κατασκευαστές πανάκριβες ιπποσκευές και πανοπλίες, να διοργανώνουν πολυαίμακτες υπαιχμίες, έφιππα κυνήγια και τουρνουά και πολλά άλλα διότι για όλα τούτα ...δει δε χρημάτων. Και, κάπως έτσι φθάσαμε στην εποχή μας η Ιππασία να θεωρείται "άθλημα πλουσίων" κάτι στο οποίο συνετέλεσε και η πονηρή εμπορικοποίηση αυτής της φυσικής δραστηριότητος από τους όπου γης μερκαντιλιστές και καιροσκόπους οι οποίοι εκμεταλλεύονται την ματαιοδοξία των κενοδόξων κάθε εποχής.
Στην εποχή μας κατά την οποία ούτε η γλώσσα αλλά ούτε και τα ήθη ευνοούν έναν ορθοτομούντα λόγο, αυτή καθαυτή η έννοια της "αριστοκρατίας", κατά κανόνα, παρερμηνεύεται ταυτιζόμενη με την "πλουτοκρατία" εν αντιθέσει με το ορθόν που σχετίζεται με τους "αριστείς", δηλαδή, τους ευπατρίδες, τους Πολίτες οι οποίοι κοσμούνται από μίαν ευποιία που συνεισφέρει στο δημόσιο όφελος ηθικώς ή και υλικώς. και με όλο το"ιστορικό" που σύρει πίσω της η Ιππασία και η Ιππική,πολλούς παρασύρει να την ταυτίζουν με την "πλουτοκρατία" αντί των ευπατριδών, όπως θα έπρεπε!
Σε αυτήν την λυπηρή παρεξήγηση συνέβαλαν και οι ίδιοι οι πλουτοκράτες οι οποίοι, ως έχοντες την οικονομική δυνατότητα της κατοχής και συντηρήσεως Ίππων, σε όλα τα μέρη της γης διεμόρφωσαν μια κλειστήν "αυλή" στην οποία ένιωθαν ασφαλείς να "παίζουν" με τα τετράποδά τους δίχα των "κοινών θνητών" οι οποίοι, κατά κανόνα, διέθεταν περισσότερες ιππικές δεξιότητες ως φυσικά, υπαίθρια, πλάσματα, πλην όμως, μη έχοντα την οικονομικήν ευρωστία της κατοχής και συντηρήσεως Ίππων όπως οι απανταχού πλουτοκράτες.
Στη σύγχρονη εποχή οι ανά τον κόσμο ιππικές "ομοσπονδίες" στελεχωμένες από εντοπίους πλουτοκράτες κάνουν τα πάντα ώστε να κρατήσουν μακράν της Ιππικής και της Ιππασίας τις πτωχότερες τάξεις αναπτύσσοντας ένα αφόρητο πλαίσιο οικονομικών απαιτήσεων που καθίσταται απαγορευτικό στις χαμηλότερες, οικονομικώς, τάξεις να απολαύσουν τον Ίππο. Και, αυτό ακριβώς, συντηρεί τον μύθο της παραχαραγμένης "αριστοκρατικότητος" της Ιππασίας και της Ιππικής εν γένει, πού δεν μπορούν να αποτελούν αποκλειστικότητα των πλουτοκρατών οι οποίοι δεν είναι κατ΄ ανάγκην και αριστείς!
Στην εποχή μας κατά την οποία ούτε η γλώσσα αλλά ούτε και τα ήθη ευνοούν έναν ορθοτομούντα λόγο, αυτή καθαυτή η έννοια της "αριστοκρατίας", κατά κανόνα, παρερμηνεύεται ταυτιζόμενη με την "πλουτοκρατία" εν αντιθέσει με το ορθόν που σχετίζεται με τους "αριστείς", δηλαδή, τους ευπατρίδες, τους Πολίτες οι οποίοι κοσμούνται από μίαν ευποιία που συνεισφέρει στο δημόσιο όφελος ηθικώς ή και υλικώς. και με όλο το"ιστορικό" που σύρει πίσω της η Ιππασία και η Ιππική,πολλούς παρασύρει να την ταυτίζουν με την "πλουτοκρατία" αντί των ευπατριδών, όπως θα έπρεπε!
Σε αυτήν την λυπηρή παρεξήγηση συνέβαλαν και οι ίδιοι οι πλουτοκράτες οι οποίοι, ως έχοντες την οικονομική δυνατότητα της κατοχής και συντηρήσεως Ίππων, σε όλα τα μέρη της γης διεμόρφωσαν μια κλειστήν "αυλή" στην οποία ένιωθαν ασφαλείς να "παίζουν" με τα τετράποδά τους δίχα των "κοινών θνητών" οι οποίοι, κατά κανόνα, διέθεταν περισσότερες ιππικές δεξιότητες ως φυσικά, υπαίθρια, πλάσματα, πλην όμως, μη έχοντα την οικονομικήν ευρωστία της κατοχής και συντηρήσεως Ίππων όπως οι απανταχού πλουτοκράτες.
Στη σύγχρονη εποχή οι ανά τον κόσμο ιππικές "ομοσπονδίες" στελεχωμένες από εντοπίους πλουτοκράτες κάνουν τα πάντα ώστε να κρατήσουν μακράν της Ιππικής και της Ιππασίας τις πτωχότερες τάξεις αναπτύσσοντας ένα αφόρητο πλαίσιο οικονομικών απαιτήσεων που καθίσταται απαγορευτικό στις χαμηλότερες, οικονομικώς, τάξεις να απολαύσουν τον Ίππο. Και, αυτό ακριβώς, συντηρεί τον μύθο της παραχαραγμένης "αριστοκρατικότητος" της Ιππασίας και της Ιππικής εν γένει, πού δεν μπορούν να αποτελούν αποκλειστικότητα των πλουτοκρατών οι οποίοι δεν είναι κατ΄ ανάγκην και αριστείς!
Σήμερα στην Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" το ατομικό μάθημα της Ιππασίας κοστίζει 22 ευρώ (όταν ένα μάθημα τένις ξεπερνά τα 40 ευρώ) ενώ οι μαθητές της Σχολής μας του Ιππικού Θεάτρου πληρώνουν 12 ευρώ (!) για το κάθε ατομικό μάθημα Ιππασίας, ποσά τα οποία δεν εισπράττει η Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" αλλά ο εκτός Ομάδος Ιππαγωγός ο οποίος μας διαθέτει τους Ίππους για τα μαθήματά μας. Έτσι, οι μαθητές μας επιβαρύνονται αποκλειστικώς και μόνον με τα ελάχιστα που απαιτούνται για το κόστος συντηρήσεως, διατροφής και σταυλισμού των Ίππων, χωρίς να προβλέπεται ο οποιοσδήποτε προσπορισμός κέρδους για τον οποιονδήποτε! Στην Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" διατηρούμε την, πραγματικήν, αριστοκρατικότητα της Ιππικής αρετής στιγματίζοντας κάθε ανάμειξή της με πλουτοκρατικές παραμέτρους και επιθυμούμε αριστοκράτες κατά το φρόνημα μαθητές, αδιαφορώντας περί των, εκάστοτε, ...περιουσιακών τους στοιχείων. Στους "Έλληνες Κενταύρους" διακρίνονται αριστείς και όχι εύποροι! Κι έτσι, στην Ομάδα μας καταλύεται η μακραίωνη παρεξήγηση των παρερμηνειών της "αριστοκρατικότητος"!
