ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΚΗΝΙΚΗΣ ΣΠΑΘΑΣΚΙΑΣ

  ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΚΗΝΙΚΗΣ ΣΠΑΘΑΣΚΙΑΣ

     

Η Σκηνική Σπαθασκία είναι, παραστατικώς, μία πολύ παρεξηγημένη υπόθεση διότι αποτελεί εφαρμογή μαχητικής τέχνης με αυστηρούς κανόνες σε συνδυασμό με την υποκειμενική θεαματικότητα. Περί της Σκηνικής Σπαθασκίας, ο αναγνώστης μας θα έχει ήδη γνώση πολλών δημοσιευμάτων μας και θα είναι, βεβαίως, ενήμερος για την σημασία που της αποδίδουμε στην καθόλου θεατρική μας διδασκαλία ως βασικής συνιστώσας του τελικού παραστατικού αποτελέσματος. Και σήμερα, για τις ανάγκες της ταινίας μας «Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης» ο Εκπαιδευτής των «Ελλήνων Κενταύρων» Μηνάς Τσομπανιάν, με αρκετήν εμπειρία Σπαθασκίας (Έφιππης όσο και Ιστορικής) εισήγαγε στην Σκηνική Σπαθασκία τον Σάκη Βαρδίκο και τον γιο του Αλκιβιάδη οι οποίοι μετέχουν βασικής σκηνής της ταινίας στην οποία, βεβαίως, συμμετέχει και ο Μηνάς ως τρίτο πρόσωπο. Η διδασκαλία έλαβε χώρα σε έναν ενεργειακότατο αρχαιολογικό χώρο, στο Γυμνάσιο της Ακαδημείας(sic) Πλάτωνος, τηρώντας πάντοτε την παγία τακτική μας να δρούμε σε χώρους των οποίων η ενέργεια στέκεται αρωγός των προσπαθειών μας και, εξ όσων και αυτή την φορά απεδείχθη, η επιλογή ήταν ωφελιμότατη. Eδώ υπό την σκέπη του ιερού "Παιδοτρίβη" Πλάτωνος και την, πράγματι, εμπνευσμένη καθοδήγηση του Μηνά, ο Σάκης και ο Αλκιβιάδης έκαναν το αποφασιστικό βήμα προς την κατανόηση των ρόλων τους στην, υπό προετοιμασία, σκηνή. 

     Με ήδη δημοσιοποιημένη την προσέγγισή μας αναφορικώς με την "Σκηνική Σπαθασκία ή Σκηνική Διδασκαλία και Χρήση Όπλων" και χωρίς να παρακάμπτουμε τον Σκηνοθέτη μας Γεώργιο Κλήμη - Καλλίμαχο, προσπαθήσαμε να προετοιμάσουμε σε ένα αρχικό στάδιο τα πρόσωπα συγκεκριμένης σκηνής της ταινίας μας ώστε αμέσως μετά, ο καθ΄ ύλην αρμόδιος, Σκηνοθέτης να τα διδάξει βαθύτερα και ουσιαστικότερα στην διεκπεραίωση των ρόλων τους. 

     Επιμελέστατος ο Μηνάς, ξεκίνησε με το "στήσιμο" των εμπλεκομένων και την μελέτη των διαλόγων ώστε όχι μόνον να "συνοδεύουν" αλλά και να "κατευθύνουν την σκηνική τους κίνηση. 

     Ενώ ο Σάκης, έμπειρος αρκετά προ του φακού, "έδεσε" αμέσως με την σκηνή, βασική μας δυσκολία ήταν η αρχική σεμνότητα και διστακτικότητα του Αλκιβιάδη ο οποίος στις πρώτες του ατάκες παρέμενε, όπως άλλωστε ήταν φυσικό, "ηπίων τόνων", μακράν του αιματώδους χαρακτήρος του νεαρού Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη που θέλει, εν προκειμένω, ο ρόλος του. 

     Το επόμενο βήμα ήταν η επίδειξη του στιγμιοτύπου της διδασκαλίας του σωστού κρατήματος του όπλου, από τον Οπλοδιδάκαλο προς τον μαθητή του κι ενώ κάτι τέτοιο φαίνεται απλό, εν τούτοις, παρουσιάζει πολλές τεχνικές δυσκολίες ώστε και η, αληθοφάνεια της επιδείξεως να είναι εμφανής στον θεατή και η κάμερα να μπορεί να την καταγράψει καθώς, εδώ, τα χέρια συμπλέκονται επάνω στην λαβή προκαλώντας την τεχνική του εικονολήπτη. Λεπτομέρειες έως και ασήμαντες, όμως, καμία πρόθεση σοβαρής ταινίας δεν υλοποιείται χωρίς την προσοχή τους.

     Με τις συνεχείς διορθωτικές παρεμβάσεις του Μηνά, σύντομα τα σκηνικά πρόσωπα συντονίσθηκαν και άρχισε η διδασκαλία της χορογραφίας όπως ο Μηνάς την είχε κατά νου.

     Η επιδιωκόμενη αληθοφάνεια της Σκηνικής Οπλομαχίας προϋποθέτει πηγαία  ε π ι θ ε τ ι κ ό τ η τ α  και όχι απλώς διάθεση συντηρητικών ζεύξεων των όπλων. Σε τέτοιες σκηνές ο Σπαθιστής θα πρέπει να αφορμάται από μιας ηφαιστειώδη εσωτερική "θύελλα" αυτοσυντηρήσεως και οργής, ώστε ο θεατής να μην ...χασμουρηθεί. Και σε αυτό το λεπτότατο σημείο ανέλαβε την πρωτοβουλία να παρέμβει ο Ιδρυτής των "Ελλήνων Κενταύρων",  ώστε τα σημερινά πρόσωπα να κατανοήσουν αυτή την κρίσιμη παράμετρο.

     Σε αυτό το, εξαιρετικώς ζωτικό, σημείο γενικώς της Οπλομαχίας και, ειδικώς, της Σκηνικής Οπλομαχίας ο Ιδρυτής των "Ελλήνων Κενταύρων" αποδίδει μεγάλη σημασία διότι το θεωρεί το πλέον καθοριστικό συνθέτον στοιχείο νίκης και ήταν αυτό ακριβώς που αποτελούσε και τον πυρήνα διδασκαλίας του, προ δεκαετίας(!), πρώτου εισαγωγικού μαθήματος Σπάθης το οποίο προσεφέρθη στους μαθητές μας, εισάγοντάς τους στο πνεύμα της Έφιππης Σπαθασκίας η οποία επηκολούθησε ως μέρος της καθόλου  εκπαιδεύσεως που παρέχεται στην Σχολή μας.

     Ευστοχότατα και ο Μηνάς ανέδειξε με "φωτογενή" αναπαραστατικότητα αυτό το λεπτότατο σημείο που επισφραγίζει την ζητούμενη αληθοφάνεια, πριν προχωρήσουμε. Και αυτό δεν ήταν απλώς επιβεβαίωση της κατανοήσεως της λεπτομερείας από τον Μηνά αλλά και δείγμα ότι, ως μέρος και της δικής του συμμετοχής στη σκηνή, παραμένει μέσα στο "πνεύμα" της διδασκαλίας Οπλομαχίας της Σχολής μας, όπως άλλωστε είναι φυσικό.

     Ακολούθησε μια διδασκαλία σκηνικών ζεύξεων μεταξύ Σάκη και Αλκιβιάδη που έγιναν επί περιορισμένου πεδίου ώστε να αναδείξουν ελαττώματα.  

     Ευτυχώς, το πλατωνικό Γυμνάσιο προσφέρει πολλά είδη εδάφους ευνοώντας, μεταξύ άλλων και την διδασκαλία της Οπλομαχίας κι εμείς, αυτό, το εκμεταλλευτήκαμε.

     Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι με την πρόοδο της εξασκήσεως ο βελτιωτικός "στόκος" άρχιζε να γεμίζει τα όποια κενά και η σκηνή να ολοκληρώνεται με έναν Σάκη και έναν Αλκιβιάδη να αποδίδουν ολοένα και πειστικότερα.

     Ασφαλώς δεν παραλείψαμε να αναδείξουμε και μία πτυχή της όλης σκηνής η οποία απαιτεί δεξιοτεχνία αλλά και πειστικότητα.

      Και η πτυχή αυτή, ολοκληρώθηκε αισίως με την διδασκαλία του Μηνά και την παρέμβαση και πάλι του Ιδρυτή των "Ελλήνων Κενταύρων" ο οποίος δεν κουράζεται διόλου να επιμένει σε ένα όσο το δυνατόν σωστό αποτέλεσμα, κάτι  που βεβαίως τον κάνει κουραστικό στους άλλους αλλά, κατά κανόνα, τον δικαιώνει ως επιλογή.

     Πράγματι, σε ανάλογες εκμαθήσεις, ίσως όπως και σε ολόκληρη την ζωή, η επιμονή σε μία αλληλουχία λεπτομερειών οδηγεί στο σωστό αποτέλεσμα. 

     Με τις εξαιρετικές παρεμβάσεις του Μηνά και ως προς την κατανόηση του πλαισίου των ρόλων και ως προς την σκηνική τους εκτέλεση, ο φακός κατέγραψε συναρπαστικά στιγμιότυπα συμπλοκών αλλά και σπαθιστικής γεωμετρίας, μεταφέροντας ακέραιο την παράμετρο του συντονισμού από την προστατευμένη Αίθουσα Όπλων στο φυσικό έδαφος του πλατωνικού Γυμνασίου.

     Τέλος, δε, με την ώθηση του Μηνά, ο Αλκιβιάδης ανέπτυξε πρωτοβουλίες που οδήγησαν τον πατέρα του "Οπλοδιδάσκαλο" ...επί του εδάφους κατόπιν ...ολισθήσεως στο νοτισμένο γρασίδι του Γυμνασίου! Ναι, σε τέτοιες καταστάσεις υπάρχουν και χαριτωμένα απρόοπτα τα οποία ευκόλως θα μπορούσαν να παρερμηνευθούν και να ενθαρρύνουν βίαιες ...φαντασιώσεις.

     Κάπως έτσι ο Μηνάς έβαλε "το νερό στο αυλάκι" γι αυτή την σκηνή της οποίας η διδασκαλία και οι πρόβες, όπως είναι φυσικό, θα συνεχισθούν.

     Απ΄ ό,τι φαίνεται κανείς στους "Έλληνες Κενταύρους" δεν ...κουράζεται να παράγει θετικό έργο μέρος του οποίου και η αγάπη προς τα αδέσποτα που με χαρά εμφανίστηκαν και χθες χωρίς ο Εκπαιδευτής μας να αφήσει την ευκαιρία να πάει χαμένη ακόμη και εν ώρα εργασίας, αφήνοντας τα σπαθιά προς χάρη μιας αδέσποτης γατούλας που τον ...προτίμησε. 

     Και, περιμένοντας τον Σκηνοθέτη μας να αναλάβει ...έργο. ορίσαμε την νέα μας συνάντηση προς συνέχιση της επεξεργασίας αυτής της σκηνής. Και, μπροστά μας υπάρχει πολύ δουλειά που μας περιμένει! 

ΤΑΙΝΙΑ "ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΟΥΛΛΟΣ ΤΑΡΧΑΝΙΩΤΗΣ": ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑΣ

 ΤΑΙΝΙΑ "ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΟΥΛΛΟΣ ΤΑΡΧΑΝΙΩΤΗΣ":

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΣΚΗΝΗ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑΣ

     Για την Σχολή Ιππικού Θεάτρου των Βερσαλλιών του Bartabas (Clément Marty) η «Καλλιτεχνική Ξιφασκία» όπως την αποκαλεί η Sophie Nauleau (και "Σκηνική Ξιφασκία", όπως θα την αποκαλούσαμε εμείς) είναι μια εκλεπτυσμένη τέχνη η οποία δίνει περισσότερην έμφαση στην αισθητικήν αποδοχή της από το φιλοθεάμον κοινό παρά στο θανατηφόρο αποτέλεσμά της:

     «Η ξιφασκία συμπυκνώνει όλες τις αξίες της Aκαδημίας: σεβασμό για τον άλλον, αίσθηση τιμής, αυτοέλεγχο, αυτοπεποίθηση. ταχύτητα, ευελιξία, χάρη, συντονισμό. Από τον έφιππο χαιρετισμό μέχρι την έφοδο, αυτή η τέχνη “παίζει” με τη μονομαχία, με φώτα, με καθρέφτες, με πνοή, με λάμψη, με κανόνες, όσο και με την αισθητική που νιώθουμε  κατά την επίθεση.»

     Παρά ταύτα, αυτή η αισθητική έως ...αισθησιακή «εξιδανίκευση» του χειρισμού των όπλων ασφαλώς και δεν ισχύει στην περίπτωση ενός πραγματικού σεναρίου συγκρούσεως δι' αγχεμάχων όπου το θανατηφόρο αποτέλεσμα κρίνει την επιτυχία. Εν αντιθέσει προς αυτή την εξιδανικευμένη «καλλιτεχνική ξιφΑΣΚΙΑ» η δική μας «μαχητική ξιφοΜΑΧΙΑ» υπαγορεύει κανόνες καταλυτικής επικρατήσεως επί του αντιπάλουμέσα σε ένα πλαίσιο που δεν «παίζει» αλλά σκοτώνει, όπου το ζητούμενο δεν περιορίζεται, απλώς, στην χαριτόβρυτη επαφή των λεπίδων με κατάληξη μια κομψή ζεύξη, αλλά στον τερματισμό της διαδρομής τους βαθιά μέσα στην σάρκα του αντιπάλου, εκεί όπου, πιθανώς, ένα ...κόκκαλο μπορεί να τις σταματήσει.

     Όμως, ακόμη και η Ξιφομαχία επί πεδίου είναι δραματικώς ασθενής έναντι της Έφιππης Σπαθασκίας με την οποία καταγίνονται οι ασκούμενοι στην Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" και ο λόγος είναι εμφανής.

     Η Σπαθασκία όπως είναι, κοινώς, γνωστή, υπό τις "σταθερές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως" μιας Αίθουσας Όπλων μπορεί να ευεργετήσει τον ασκούμενο όμως, δεν μπορεί να του προσφέρει την οπλομαχητικήν ολοκλήρωση που προσφέρει η Έφιππη Σπαθασκία στην οποία η κίνηση του Ίππου πολλαπλασιάζει την σφοδρότητα του σπαθισμού και αναδεικνύει το αποτέλεσμα της καταφοράς σε πραγματική ηδονή, ενώ η διαρκής μετατόπιση του εφίππως ασκουμένου σε συνδυασμό με την ενδεχόμενη μετατόπιση του στόχου-αντιπάλου κορυφώνει την πρόκληση ευστοχίας!     

Σήμερα, ο Εφιπποτοξότης-Eκπαιδευτής Μηνάς Τσομπανιάν, προετοιμάζοντας την διδασκαλία μιας σκηνής της ταινίας "Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης" στους Συνασκουμένους Σάκη και Αλκιβιάδη Βαρδίκο, με εφόδιό του την εμπειρία του από την Έφιππη Σπαθασκία όσο και την Σπαθασκία Αίθουσας Όπλων, επεχείρησε μία σύζευξη των δύο διαφορετικών Σπαθασκιών σε ένα αποτέλεσμα το οποίο συνοψίζει κοινές παραμέτρους με παρονομαστή την αληθοφάνεια της Σκηνικής, πλέον, Σπαθασκίας, η οποία αποτελεί ξεχωριστό είδος Σπαθασκίας περί του οποίου ήδη έχουμε κάνει λόγο. 

Oι Μαίστορες του Ιταλικού seicento

     Για την προετοιμασία μιας τέτοιας σκηνής, δικό μας "υπόμνημα" υπήρξε η διαμόρφωση ακριβούς, κατά το δυνατόν, "εικόνος" της εποχής και των μαχητικών ειωθότων της. Ήταν απαραίτητη η γνώση του πνεύματος της χρήσεως των αγχεμάχων κατ΄ εκείνη την, φλωρεντινή, προ- και Αναγεννησιακή περίοδο, όταν κυριαρχούσαν οι οπλομαχητικές διδασκαλίες των Μαϊστόρων του Ιταλικού seicento.  

     Kαι δεν ήταν απαραίτητη μόνον η γνώση του γενικού τεχνικού πνεύματος της Οπλομαχητικής εκείνων των χρόνων αλλά, επίσης και του νομικού πλαισίου όπως και της εν γένει ετικέτας της Οπλομαχίας. Γι αυτό κρίναμε απαραίτητη και την επισταμένη μελέτη ενός βασικού συγγράμματος που μας έδωσε τις σοβαρότερες των απαντήσεων: Το "De duello, vel De re militari in singulari certamine" του Ιταλού νομικού Paride del Pozzo το οποίον πρωτο-εκδόθηκε το 1471. 

     Ο συγγραφέας του γνωστός και ως Paridis de Puteo, γεννημένος το 1410 στο Pimonte του Αμαλφιτανικού Δουκάτου και αποθανών στην Νεάπολη το 1493 μας μεταφέρει ακριβώς στην εποχή του Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη, "κοινωνώντας" μας επακριβώς με την εποχική αυθεντικότητα η οποία είναι και η επιδίωξή μας.

Paride del Pozzo: "Del Duello, vel De re militari in singulari certamine"

Kεφ. 4ο "Περί των όπλων".

     Aποτελούμενο από 11 βιβλία, αυτό το σύγγραμμα του Paride del Pozzo, εστιάζοντας κυρίως στην Μονομαχητική της εποχής, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες γενικώς για το, τότε, πνεύμα της Οπλομαχητικής με κεφάλαια που ξεκινούν από την επιλογή της τοποθεσίας της συγκρούσεως και, ασφαλώς, δεν παραλείπουν την περιγραφή του πλήρους πλαισίου της επιλογής των όπλων και της χρήσεώς τους. 

     Σήμερα, λοιπόν, ο Μηνάς "εξετάσθηκε" σε έναν ρόλο μακράν της κάμερας, κατά τον οποίο κρίθηκε ικανός να διδάξει την διδασκαλία ενός εισαγωγικού μαθήματος Οπλομαχίας στους δύο σκηνικούς ηθοποιούς μας (Σάκη και Αλκιβιάδη Βαρδίκο) οι οποίοι, αντιστοίχως, θα υποδυθούν τον Δάσκαλο της Οπλομαχίας και τον μαθητή (νεαρός Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης) σε σκηνή της ταινίας που προετοιμάζουμε. Κι έτσι, είμαστε έτοιμοι για την διδασκαλία μιας σκηνής που θα προσφέρει στον θεατή όχι μόνον σημαντική πτυχή σεναρίου αλλά κι ένα ευχάριστο "απρόοπτο".