ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΦΙΠΠΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

FEDERICO CAPRILLI : ΤΟ "ΙΤΑΛΙΚΟ ΚΑΘΙΣΜΑ"

Ο ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΗΣ ΤΗΣ ΣΤΑΣΕΩΣ ΥΠΕΡΠΗΔΗΣΕΩΣ ΕΜΠΟΔΙΟΥ

     Ο Federico Caprilli γεννήθηκε στο Livorno στις 8 Απριλίου 1868 και σκοτώθηκε σε ιππικό ατύχημα στο Pinerolo στις 6 Δεκεμβρίου  1907, όταν ο Ίππος του γλίστρησε  στους πάγους. Είναι ο εμπνευστής του «Ιταλικού» ή «Προσθίου καθίσματος» το οποίο καθώρισε την σύγχρονη υπερπήδηση εμποδίων.

     Το φθινόπωρο 1886 απεφοίτησε από την Στρατιωτική Ακαδημία της Modena εντασσόμενος στο Ιππικό και τον Αύγουστο του 1888 εντάχθηκε ως ανθυπολοχαγός του Βασιλικού Ιππικού Συντάγματος του Piemonte, ενώ , το ίδιο φθινόπωρο ανέλαβε την διοίκηση της Σχολής Ιππευτικής του Pinerolo. Ακούγεται απίστευτο, αλλά τόσο στη Modena όσο και στο Pinerolo, ο Federico Caprilli εθεωρείτο ως ένας πολύ μέτριος Ιππέας. 

     Όταν ο Federico Caprilli αποφοιτούσε από την Στρατιωτική Ακαδημία, τα πολυβόλα είχαν εισαχθεί σε χρήση και αυτό σήμαινε νέα«φιλοσοφία» φόρτου του Ίππου κατά την διάρκεια μιας εχθροπραξίας, υποχρεούμενος να παραλάβει ένα ζευγάρι νέων όπλων στη ράχη του.  Τούτο σήμαινε την αναθεώρηση εκπαιδεύσεως του Ίππου και του Ιππέως ώστε να μπορεί να διασχίζουν ανώμαλα εδάφη (κάθετα πρανή και βαθιά χαντάκια) ώστε να επιτρέπεται ο αιφνιδιασμός του αντιπάλου. Πέραν αυτού, ήδη από το 1863, οι Βρεταννοί είχαν επινοήσει το αφύσικο «άθλημα» της υπερπηδήσεως εμποδίου το οποίο ,υποχρεωτικώς, αναγκάσθηκε να «παρακολουθήσει» η υπόλοιπη Ευρώπη και, κατόπιν, ο Κόσμος. Έτσι, οι δύο αυτοί συγκυριακοί παράγοντες, υπεχρέωσαν και το Ιταλικό Ιππικό να αντιμετωπίσει το ζήτημα της ιππευτικής υπερπηδήσεως εμποδίων με τις ανορθόδοξες βρεταννικές αντιλήψεις της εποχής εκείνης, των τελών του 19ου αιώνος. 

     Ο Federico Caprilli, tο 1890 άρχισε να πειραματίζεται με έναν νεαρό Ιρλανδικό Ίππο με το όνομα Sfacciato (ο Χάλκινος) και το 1891, μετά από κάποιες νίκες σε ιππικά αγωνίσματα του ανετέθη η διοίκηση της Ιππευτικής Σχολής του Pinerolo.

Tότε, ο Federico Caprilli άρχισε να αναδεικνύεται σε έναν πραγματικά μεγάλο Δάσκαλο της Ιππασίας  και προετοιμάσθηκε για να συμμετάσχει στη μεγάλη Ιππική Διοργάνωση του Torino, τον Ιούνιο του 1902, στην οποία όμως δεν κατέκτησε την θέση που του άξιζε! Tο 1907 κατακτά την πρώτη θέση στους Στρατιωτικούς Ιππικούς Αγώνες της Ρώμης. 

     Ως νεαρός μαθητής της Ιταλικής Σχολής Ιππικού μάθαινε να ιππεύει και να υπερπηδά εμπόδια με τον συγκεκριμένο τρόπο της εποχής του, τον οποίο, όμως, ο ίδιος έκρινε ως μη ικανοποιητικό.

Η παλαιά στάση υπερπηδήσεως εμποδίου.

     Σύμφωνα με την διδασκαλία της εποχής εκείνης, οι υπερπηδητές εμποδίων θα έπρεπε, κατά την υπερπήδηση, να χρησιμοποιούν μακρές αρτάνες αναβολέων με τα πόδια τεταμένα εμπρός, να έλκουν τις ηνίες ανασηκώνοντας την κεφαλή του Ίππου και να κλίνουν το σώμα τους προς τα πίσω ώστε ο Ίππος να υποχρεωθεί να προσγειωθεί, μετά το εμπόδιο, με τα οπίσθια, ή έστω με τα τέσσερα, αντί των εμπροσθίων ποδών τα οποία θεωρούσαν ως «εύθραυστα»! Αυτό, όμως, είχε ως συνέπεια την οδυνηρή αίσθηση στο στόμα του Ίππου προ κάθε εμποδίου που σήμαινε και την διατάραξη της ισορροπίας του Ίππου και την μετατόπιση του κέντρου βάρους του Ίππου προς τα πίσω, αφήνοντας «πίσω» και τον ίδιο τον Ιππέα, σύνδρομο το οποίο δεν επέτρεπε στον Ίππο να διαγράψει ομαλή τροχιά υπερπηδήσεως του εμποδίου (Bascule) και να προσγειωθεί άνετα στην αντίθετη πλευρά. Ο πόνος στο στόμα του Ίππου και η αρνητική μετατόπιση του κέντρου βάρους του, είχαν ως αποτέλεσμα να δυστροπούν πολλοί Ίπποι προ των εμποδίων τα οποία, όπως προαναφέρεται, μόλις στα τέλη του 19ου αιώνος (1863) είχαν αρχίσει να εμφανίζονται ως ιππικό άθλημα και η υπερπηδητική τεχνογνωσία ήταν ακόμη ελάχιστη.

     Ο Federico Caprilli ήταν ένας πρωτοπόρος Ιππέας ο οποίος, στην Ιταλία, υπήρξε «σκαπανέας» της Φυσικής Ιππασίας, ή, όπως οι Ιταλοί την αποκαλούν «Doma Gentile» ή «Doma Dolce». O Federico Caprilli είχε εγκαίρως διαγνώσει την μεγάλη σημασία της φυσικής βιο-μηχανικής των κινήσεων του Ίππου και είχε απασχοληθεί πάρα πολύ με την φωτογράφηση της συμπεριφοράς του σε φυσικό περιβάλλον. Αυτό τον βοήθησε να αναλύσει την κινητική του Ίππου κατά την υπερπήδηση εμποδίου σπεύδοντας να εναρμονίσει την ίππευση του Ιππέως με την φυσική ανάγκη ισορροπίας του Ίππου.

     Παρατηρώντας τις κινήσεις των Ίππων εν ελευθερία, ο Federico Caprilli διεπίστωσε ότι οι Ίπποι, πάντοτε, υπερπηδώντας χωρίς ιπποσαγή και Ιππέα, ένα εμπόδιο προσγειώνονταν με τα εμπρόσθια και απεφάσισε να αλλάξει την κρατούσα ιππική διδασκαλία εφαρμόζοντας αυτό που παρετήρησε στη Φύση. Κατέληξε, λοιπόν, σε δύο βασικά συμπεράσματα τα οποία άρχισε να εφαρμόζει στην διδασκαλία του προς τους νέους Ιππείς του Ιταλικού Ιππικού : (α) Ο Ιππέας με το κάθισμα και τις κινήσεις του σώματός του να μην παρεμποδίζει την φυσική φορά κι τις φυσικές κινήσεις του υπεπηδώντος Ίππου και, (β) κατά την διάρκεια όλης της υπερπηδητικής φάσεως, να μη ασκεί καμία επίδραση στο στόμα του Ίππου! Επίσης, ο Federico Caprilli θεωρούσε ότι ο Ίππος, πριν από το εμπόδιο, έπρεπε να αφήνεται ελεύθερος να επιλέξει ο ίδιος το μήκος του διασκελισμού του και το σημείο απογειώσεώς του. Αυτό σήμαινε ότι ο Ίππος θα πλησίαζε το εμπόδιο όχι τεχνητά συσπειρωμένος υπό την επίδραση «σκληρών ηνιών» αλλά χαλαρός, ακριβώς όπως τον ίδιο διευκόλυνε η κίνηση προς το εμπόδιο. Ο Ιππέας θα κατείχε θέση προς τα εμπρός με τις αρτάνες των αναβολέων βραχύτερες προκειμένου το «κάθισμά» του να ήταν ακριβώς στο κέντρο της σέλλας επιτρέποντας στην έδρα του και τις κνήμες να του εξασφαλίζουν την καλύτερη δυνατή ευστάθεια τόσο κατά την κίνηση προς το εμπόδιο όσο και κατά την υπερπήδησή του. Πάνω από το εμπόδιο ο Ιππέας θα έπρεπε να ανασηκωθεί ελαφρά από την σέλλα κλίνοντας προς τα εμπρός τον κορμό του και αφήνοντας ανεπηρέαστο το στόμα του Ίππου «δίνοντάς» του ηνίες. Το κέντρο βάρος του Ιππέως θα έπρεπε να συμπίπτει με το κέντρο βάρος του Ίππου διευκολύνοντας την φυσική τροχιά της υπερπηδήσεως. Τέλος, ο Federico Caprilli, δεν ήταν απλώς ένας πρωτοπόρος Ιππέας αλλά υπήρξε και ο «σκαπανέας» της Φυσικής Ιππασίας ( ή, όπως οι Ιταλοί την αποκαλούν «Doma Gentile» ή «Doma Dolce») στην Ιταλία. O Federico Caprilli είχε εγκαίρως διαγνώσει την μεγάλη σημασία της φυσικής βιο-μηχανικής των κινήσεων του Ίππου και είχε απασχοληθεί πάρα πολύ με την φωτογράφηση της συμπεριφοράς του σε φυσικό περιβάλλον. Αυτό τον βοήθησε να αναλύσει την κινητική του Ίππου κατά την υπερπήδηση εμποδίου σπεύδοντας να εναρμονίσει την ίππευση του Ιππέως με την φυσική ανάγκη ισορροπίας του Ίππου.

     Αυτός, ο πρωτοπόρος της Φυσικής Ιππασίας, σημείωνε εύστοχα:

"...è necessario che il cavallo andando all'ostacolo impari a non temere le azioni del cavaliere ed a persuadersi che questo gli concede sempre il modo di poter saltare e non lo contraria nè addolora per nulla. In caso contrario il cavallo invece di far attenzione a compiere bene il suo lavoro studierà il modo di sottrarsi al dolore..." 

« … είναι απαραίτητο κατά την προσέγγισή του προς το εμπόδιο, ο Ίππος να μην φοβάται τις ενέργειες του Ιππέως και να πείθεται ότι ο αναβάτης του θα τον διευκολύνει πάντα κατά την υπερπήδηση και όχι το αντίθετο διότι, σε αντίθετη περίπτωση , αντί ο Ίππος να επικεντρώνεται στην εκτέλεση μιας σωστής υπερπηδήσεως θα αναζητά τον τρόπο να απαλλαγεί από τον πόνο που θα του προκαλούν οι χειρισμοί του Ιππέως …»

     Και, βεβαίως, αυτό το "σκεπτικό" δείχνει το πόσο βαθιά επηρεασμένος από τα αξιώματα της Φυσικής Ιππασίας (= μη παρεμπόδιση του Ίππου) υπήρξε αυτός ο ρηξικέλευθος Ιππέας, ο οποίος τόλμησε να εναντιωθεί με τις εσφαλμένες ιππευτικές αντιλήψεις περί "υποχειριάσεως του Ίππου" της εποχής του!

     Όλες αυτές οι παρατηρήσεις όμως και οι νεωτεριστικές ιδέες του νεαρού υπιλάρχου ήρθαν σε σύγκρουση με το επικρατούν «πνεύμα» της εποχής του που ήθελε  «υποτεταγμένο» τον Ίππο σύμφωνα με τις απάνθρωπες κι ανόητες διδασκαλίες των Βρεταννών «εφευρετών» της υπερπηδήσεως εμποδίων και προκάλεσαν «κλονισμό» στο τότε ιππικό εκπαιδευτικό σύστημα, μη γενόμενες  αποδεκτές! Προς τιμωρία του, τον απεμάκρυναν από την θέση του Εκπαιδευτού Ιππασίας, μεταθέτοντάς τον δυσμενώς σε μονάδα της νότιας Ιταλίας!

     Τελικώς, οι «αιρετικές» ιδέες του Federico Caprilli,  μερικά έτη αργότερα, αναγνωρίστηκαν και ο νεαρός Εκπαιδευτής του Ιππικού επανεκλήθη, αρχικώς στη Ρώμη, στο στρατόπεδο Ιππικού της via dei Due Ponti του Tor di Quinto, (τότε έξω από την Ρώμη και μετά την επέκταση της πόλεως η οποία σημειώθηκε μεταξύ 1930 και 1940, βόρειο προάστιό της) και κατόπιν στη γενέτειρα του (Livorno) για να αναλάβει επισήμως της εκπαίδευση των νέων Ιππέων. Τότε απεδείχθη ότι οι μεν Ίπποι επεδείκνυαν απίστευτη προθυμία και συνεργασιμότητα υπερπηδήσεως, ενώ οι Ιππείς έφθασαν σε σημείο να ακολουθούν τόσο ομαλά την τροχιά υπερπηδήσεως χωρίς την ανάγκη να στηρίζονται στις ηνίες, ούτε καν να τις κρατούν! Μετά από αυτή την επιτυχία της εφαρμογής της διδασκαλίας του Federico Caprilli, ο ίδιος προβιβάσθηκε στον βαθμό του Αρχιεκπαιδευτού Ιππασίας ενώ πλήθος Ιππέων από διάφορα ξένα Ιππικά παρακολουθούσαν την διδασκαλία του η οποία πήρε το όνομα της «Μη παρεμποδίσεως της φυσικής τροχιάς υπερπηδήσεως του Ίππου, από τον Ιππέα».

     Kατά την διάρκεια του Ιταλικού Φασισμού η διδασκαλία του Federico Caprilli κατεγράφη κι εκδόθηκε το 1932 υπό την μορφή ενός πλήρους εγχειριδίου εκπαιδεύσεως Ιππασίας υπό τον τίτλο : "MANUALE D' EQUITAZIONE", το οποίο εκδόθηκε σε δύο ακόμη εκδόσεις από την "Ιταλική Ομοσπονδία Ιππασίας", το 1957 και το 1969, υπό την επιμέλεια του χρυσού Ολυμπιονίκη (Ολυμπιάδα Τόκυο, 1964) Συνταγματάρχη Paolo Angioni,  θεωρούμενο σταθερά ως ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά βοηθήματα Ιππασίας.  

     Δυστυχώς, ο Federico Caprilli σκοτώθηκε αρκετά νέος (39 ετών) μη προφταίνοντας να βοηθήσει την ανάπτυξη της Ιππασίας όσο έδειξαν οι δυνατότητές του, πρόφθασε όμως να αποδείξει και το μεγαλείο της ιππικής ηθικής του αλλά και την προπορεία του στην Φυσική Ιππασία της νεώτερης Ιταλίας. Στον τάφο του ένα απλό λατινόγλωσσο επίγραμμα απαθανατίζει το μεγαλείο της ιππικής περιωπής του: 

FRIDERICUS CAPRILLI

MAGISTER EQUITUM

1868 – 1907

 [Federico Caprilli

Μέγιστος των Ιππέων

1868 - 1907] 

     Πολύ αργότερα και με εντολή του Benito Mussolini και του Ιταλικού Φασιστικού Κόμματος, οι εγκαταστάσεις Ιππικού στις οποίες δίδασκε ο Federico Caprilli στο Livorno και οι οποίες είχαν εγκαινιασθεί στις 15 Αυγούστου 1894, το 1937 μετωνομάσθηκαν σε «Ippodromo Federico Caprilli» προς Τιμή του πρωτοπόρου της Φυσικής Ιππασίας στην Ιταλία και μεγάλου ανανεωτού της υπερπηδήσεως εμποδίων!

 Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΑΣΕΩΣ ΥΠΕΡΠΗΔΗΣΕΩΣ ΕΜΠΟΔΙΩΝ

Το (πρόσθιο) "ελαφρύ κάθισμα" υπερπηδήσεως.

α. Συσπείρωση και απογείωση.

β.Εκτίναξη.

γ. Υπέρπτηση.

δ. Προσγείωση.

Η πλήρης τροχιά υπερπηδήσεως εμποδίου.