ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΦΙΠΠΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

Ο «ΔΡΟΜΟΣ» ΤΟΥ ΤΟΞΟΥ

Η Αλήθεια

     Ανεξαρτήτως των διαφοροποιήσεων που συνεπάγονται τα (πάντοτε διακριτά και σεβαστά) εθνικά μήκη και πλάτη της Ανθρωπότητος η πνευματική προσέγγιση της ζωής και της αλήθειας της παραμένει η κοινή αναζήτηση κάθε νουνεχούς. Και ο «δρόμος» του τόξου, το «Κιούντό», αποτελεί μαζύ με το «δρόμο του τσαγιού (Τσάντό), το «δρόμο» της καλλιγραφίας (Σόντό), το «δρόμο» της σπάθης (Ίαιντό) και πολλά άλλα, την πνευματική προσέγγιση της ζωής και την αναζήτηση της αλήθειας της από τους μακρυνούς μας Ιάπωνες.

     Στη διαδικασία της αναζητήσεως αυτής της αλήθειας, το Κιούντό διακρίνει δύο ιδιότητες εκείνου που θα την επιχειρήσει, την χειριστική δεξιότητα (νοσαχίτσου) και την καθαρότητα πνεύματος (σείσαχίτσου), θεωρώντας ότι η ισορροπία αυτών των δύο ιδιοτήτων οδηγεί στην ευστοχία (τέκιτσου).

     Ο «δρόμος» του τόξου θεωρεί ότι η επιδιωκόμενη από κάθε τοξότη ευστοχία διακρίνεται σε τρία προοδευτικά στάδια μέχρι την τελείωσή της: (α) το βέλος προσκρούει στο στόχο (τότεκί), (β) το βέλος τρυπά τον στόχο (κάντεκί) και (γ) το βέλος υπάρχει στο στόχο (ζάιτεκί). Στο πρώτο στάδιο, ο αρχάριος τοξότης τοξεύει άψυχα προσπαθώντας απλώς να στείλει το βέλος του στο στόχο. Στο δεύτερο στάδιο ο τοξότης, αυξάνοντας την εμπειρία του και βελτιώνοντας τη τόξευσή του δεν αρκείται να κατευθύνει το βέλος του προς το στόχο αλλά επιδιώκει και να το καρφώσει σ’  αυτόν. Στο τρίτο στάδιο, ο εξασκημένος καλά, πλέον, τοξότης, απλώς τοξεύει με ρυθμισμένη την αναπνοή του, χαλαρό το σώμα του, αφιερωμένη τη ψυχή του χωρίς να επιδιώκει κάτι παραπάνω από εκείνο που από μόνο του το τόξο και το βέλος γνωρίζουν να κάνουν.

     Εν ολίγοις, ο τοξότης του επιπέδου «ζάιτεκί» αντί να εστιάζεται αγωνιωδώς στο στόχο, εστιάζεται συνειδητά στη ποιότητα όλων εκείνων των «περιφερειακών» παραμέτρων που θα τον βοηθήσουν να καθαρίσει από διαφόρους «ρύπους» τη σκέψη του, να χαλαρώσει από κάθε ένταση το σώμα του και, επιτυγχάνοντας, έτσι, την προσέγγιση στη φυσική αλήθεια, να τοξεύσει!

   Προκειμένου ο τοξότης του επιπέδου του «ζάιτεκί» να επιτύχει στη προσπάθειά του θα πρέπει να συνδυάσει τρεις ενεργειακούς πόλους παραμένοντας στο κέντρο του συνδυασμού τους: το νου (νοητική προσέγγιση), το σώμα (κινήσεις-χειρισμοί) και το τόξο (χρηστική τεχνική).

     Καταφέρνοντας να βρεθεί στο σημείο συζεύξεως αυτών των τριών παραμέτρων, ο τοξότης του επιπέδου «ζάιτεκί» αισθάνεται ότι δεν υπάρχει καμία απόσταση μεταξύ αυτού και του στόχου και καμία απόσταση μεταξύ αυτού και του σύμπαντος. Μόνον τότε η τόξευση θεωρείται ως προερχόμενη από καθαρό νου και είναι πάντοτε εύστοχη.

     Οι αισθαντικοί Ιάπωνες εκτιμούν την «καθαρότητα» του νου σε μια τόξευση από τον ήχο που παράγει η χορδή κατά την άφεσή της, αυτό που ονομάζουν «τσούρουνε». Στη καλύτερη περίπτωση, ένας «κοφτερός» και «απόλυτος» ήχος θα πρέπει να ακουσθεί και αυτό τον ήχο οι Ιάπωνες τον θεωρούν τόσο ιερό ώστε, κάθε φορά που ο Αυτοκράτορας γεννούσε ένα παιδί, τη γέννηση την χαιρετούσαν με παρατεταμένους ήχους παλλόμενων χορδών τόξων.

     Ακόμη ένας χαρακτηρισμός της καθαρότητος τοξεύσεως για τους Ιάπωνες είναι το «σάέ» το οποίο, επακριβώς, σημαίνει μια φωτεινή, λαμπερή βολή της οποίας η λάμψη επισφραγίζει τη καθαρότητα του νου που την πέτυχε! Αυτό μπορούν να το καταλάβουν καλύτερα οι οργανοπαίκτες εγχόρδων οι οποίοι εκτιμούν το κατά πόσο μία νότα από κάποια χορδή έχει «λάμψη», «διαύγεια» ή είναι «θαμπή»… Για έναν λαό ο οποίος ζει με γνώμονα την αρμονία όπως οι Ιάπωνες, ο όρος «σάέ» είναι ενδεικτικός μιας «μουσικής» προσεγγίσεως η οποία αποτελεί κανόνα καθημερινότητος.

Αρετή

     Καθ’  όλη την εξάσκηση του «δρόμου» του τόξου, ο εξασκούμενος θα βελτιώνει συνεχώς το «τέκιτσου», το  «τσούρουνε» και το «σάέ» προσπερνώντας τον ίδιο του τον εαυτό και αντιλαμβανόμενος ότι το τόξο είναι ένας άριστος δάσκαλος της αλήθειας του σύμπαντος κόσμου. Γι αυτό, όμως, η αρετή αποτελεί ακόμη ένα βασικό στοιχείο του «δρόμου» του τόξου με ιδιαίτερη αξία.

     Η αταραξία, η ευγένεια, η σύμπνοια, το ήθος και η προσήνεια είναι ιδιότητες στενά συνδεδεμένες με την αναζήτηση της αλήθειας, σύμφωνα με τις Ιαπωνικές Παραδόσεις. Όταν επικρατούν αρνητικές σκέψεις και ενέργειες, ο «δρόμος» του τόξου σκιάζεται και η τόξευση σμικραίνει σε μία ευτελή «νεφελώδη» διαδικασία χωρίς λάμψη και μεγαλείο.

     Επί παραδείγματι, ο θυμός παράγει ισχυρές εντάσεις στο σώμα οι οποίες προξενούν βίαιες αφέσεις της χορδής καταστρέφοντας τον διαυγή της ήχο «τσούρουνε» και μαζύ μ’  αυτόν και την ευστοχία.

      Αντιθέτως, η νηφαλιότητα του πνεύματος, η άνευ ίχνους θυμού ηρεμία του, αυτό που οι Ιάπωνες ονομάζουν «χέιτζόσιν» είναι ό,τι χρειάζεται ο τοξότης για να οδηγηθεί στην ευστοχία και, βεβαίως, αυτό που του είναι απαραίτητο να το καθιερώσει και στη καθημερινότητά του ώστε να διάγει ήρεμος και υγιής. Αυτή η νηφαλιότητα του νου είναι η βάση της καλής του οργανώσεως και της θετικής δομήσεως της σκέψεως και των συλλογισμών ώστε να μας επιτρέπεται η ρεαλιστική αυτοκριτική η οποία είναι απαραίτητη για τις δικές μας αυτοδιορθώσεις αντί της εσφαλμένης τακτικής να αναζητούμε τον «ένοχο» των λαθών και ατελειών μας στους άλλους. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε νηφάλια  το τι εμείς οι ίδιοι κάναμε λάθος και το βέλος μας δεν άγγιξε το στόχο όπως θέλαμε… από το να προσπαθήσουμε να σκεπάσουμε, όπως η γάτα τα κόπρανά της, τη δική μας ευθύνη επικαλούμενοι εξωγενείς «ενόχους» με θυμό, παράπονο ή φθόνο. Κι αυτό είναι πραγματική αρετή!

     Ένας βασικός λόγος για τον οποίο ο «δρόμος» του τόξου παραμένει κοντά στις πατρώες Παραδόσεις είναι διότι σ’  αυτές τιμάται ακόμη η αξία της αρετής, κάτι που ο «μοντέρνος» κόσμος εξοβέλισε θεωρώντας την αρετή ως «αναχρονιστική», αρνούμενος ακόμη και να την μνημονεύσει!

     Ομορφιά

     Ο «δρόμος» του τόξου θα πρέπει απαραιτήτως να χαρακτηρίζεται και από ομορφιά, ένας όρος ο οποίος γίνεται διαφορετικά αντιληπτός από κουλτούρα σε κουλτούρα και που η παγκοίνως δεκτή «εικόνα» του είναι εκείνη η οποία προάγει την ποιότητα της ζωής και εμπνέει το πνεύμα.

     Στη περίπτωση του Ιαπωνικού «Κιούντό», ως πρώτη ένδειξη ομορφιάς ο παρατηρητής επισημαίνει την χάρη και την καλλιτεχνικότητα του ίδιου του Ιαπωνικού τόξου, του «γιούμι» που συνδυάζεται με την επιβλητικότητα και υψηλή αισθητική της ενδυμασίας του τοξότη. Όμως, η βαθειά ομορφιά του «Κιούντό» βρίσκεται κάπου αλλού… ακριβώς στην αλήθεια και στην αρετή που το κάνουν πανέμορφο!

     Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ασχήμια από έναν τοξότη ο οποίος «χτυπά» το στόχο μα αναίδεια για να επιδείξει τη τοξευτική ικανότητά του και μόνον! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ασχήμια από έναν τοξότη διεφθαρμένο και αναίσθητο του οποίου όλες οι τοξεύσεις θα αποκαλύπτουν αυτές του τις ιδιότητες…

     Αντιθέτως, τελετουργία του «Κιούντό» με την ευγένεια που κρύβεται στη καρδιά της είναι ο πυρήνας της ομορφιάς του ιαπωνικού «δρόμου» του τόξου. Χωρίς αυτή τη τελετουργία και τη πολυσημαντική «ετικέτα» της ο Ιαπωνικός «δρόμος» του τόξου, το «Κιούντό» θα ήταν μια απλή τοξευτική διαδικασία, όπως επί παραδείγματι η κενού ηθικού περιεχομένου, ούτως αυτοαποκαλούμενη, «ολυμπιακή» τοξοβολία ή όπως κάθε άλλη καταναγγαστική ανθρώπινη  δραστηριότητα. Αυτή ακριβώς η τελετουργικότητα του  «Κιούντό» επιτρέπει στο τοξότη μιαν έξοχη ισορροπία σώματος και πνεύματος ώστε, με το τόξο, ο «δρόμος» να είναι στρωμένος με ωφέλεια όχι μόνον στοχαστική αλλά και υπαρξιακή.

     Xάρη,  Επιβλητικότητα, Γαλήνη

     Μία επίσημη τελετή «Κιούντό» αποτελεί μία «σπουδή χάριτος» όταν εκτελείται από έμπειρους τοξότες, κάτι που μπορεί να προσέξει ακόμη κι ένας μη έμπειρος στον Ιαπωνικό «δρόμο» του τόξου. Και η εμφανής χάρη, η επιβλητικότητα και η γαλήνη των κινήσεων όσων τελετουργούν στο «Κιούντό» αναβλύζουν καθ΄ όλη τη διάρκεια της τελετής, κάνοντας να ξεχωρίζουν οι πραγματικοί Δάσκαλοι του είδους από τους απλούς τοξότες. Όσοι ξεκινούν να υπηρετήσουν το «Κιούντό» το κάνουν με την επιδίωξη αυτή η χάρη, η επιβλητικότητα και η γαλήνη του «δρόμου» του Ιαπωνικού τόξου να είναι το δώρημα ολόκληρης της ζωής τους, όπως κι εν τέλει καταλήγει να είναι.

Φιλοσοφικό υπόστρωμα

     Αυτό καθαυτό το «Κιούντό», εσφαλμένα, εκλαμβάνεται από πολλούς ως ένα είδος «θρησκείας» λόγω του συνδυασμού χάριτος, επιβλητικότητος και γαλήνης που εκπέμπει. Σ΄ αυτή τη θρησκεύουσα «εικόνα» συνέβαλαν οι επιδράσεις στο «Κιούντό» δύο κυρίων ανατολικών φιλοσοφιών, του Σιντοϊσμού που αποτελεί την παραδοσιακή θρησκευτική πίστη των Ιαπώνων και του Ζεν ως μιας μορφής Βουδισμού που εισήχθη από την Κίνα.

     Εκ των δύο αυτών θρησκευτικο-φιλοσοφικών επιδράσεων ο Σιντοϊσμός, ο οποίος βασίζεται στην ιαπωνική μυθολογία και στις ιαπωνικές θεότητες «κάμί», είναι ο αρχαιότερος. Στον Σιντοϊσμό, για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια, το τόξο αποτελούσε ένα τελετουργικό ιερό μέσον και ο αρχαίος θεός του Πολέμου, όπως ο Σιντοϊσμός ανεγνώριζε, ο «Χάτσιμαν», εθεωρείτο ταυτοχρόνως και ο «Θεός του Τόξου». Ο Σιντοϊσμός, επίσης, τιμά κάθε νέο έτος με λευκόφτερα βέλη που συμβολίζουν τη καλή τύχη. Το κάθε τι που συνιστά ακόμη και σήμερα το «Κιούντό» έλκει τη καταγωγή του από τα βάθη του Σιντοϊσμού, τις θεωρήσεις και τις πρακτικές του.

     Αν σε ένα σύγχρονο τοξευτήριο «Κιούντό» («κιούντότζο») παρατηρήσουμε τη διάταξη, επί παραδείγματι, των καθισμάτων, θα προσέξουμε ότι το υψηλότερο από αυτά (το κάθισμα Τιμής) αποκαλείται «καμίτζά», δηλαδή, η έδρα του θεού. Η Παράδοση θέλει το κάθισμα «καμίτζά» να συνδυάζεται με ένα προσευχητάριο («καμίντανά»). Και παρά το ότι η σύγχρονη νομοθεσία στην Ιαπωνία διαχωρίζει το κράτος από την εκκλησία, απαγορεύοντας το «καμίντανά» στα δημόσια «κιούντότζο», εν τούτοις, πολλά ιδιωτικά τοξευτήρια «Κιούντό» εξακολουθούν να τιμούν τη Παράδοση διατηρώντας τα «καμίντανά» μαζύ με τα «καμίτζά» ως ένδειξη της άρρηκτης διαχρονικής σχέσεως του «Κιούντό» με τον πατρογονικό Σιντοϊσμό.

     Πέραν αυτών, το Ζεν ασκεί τη μεγαλύτερη φιλοσοφική επίδραση στο «Κιούντό» και οι φράσεις «Ένα βέλος, μια ζωή» και «Η τόξευση πρέπει να είναι ρευστή σαν νερό» αποτελούν ενδείξεις αυτής της επιδράσεως. Η μεγαλύτερη Ζενική επίδραση στο «Κιούντό» ανάγεται στους νεώτερους χρόνους, φτάνοντας πίσω μέχρι τον ιζ’-ιη’ αιώνα, όταν ολόκληρη η Ιαπωνία ειρήνευε και το «Κιούντό» ακολούθησε μία, αμιγώς, φιλοσοφική πορεία. Ακριβώς εκείνη την εποχή άγγιξε και το υψηλότερο σημείο ωριμότητος του το «μπουσιντό» (ο «δρόμος» του Πολεμιστή) δηλαδή, ο κώδικας ηθικής βίου των ασχολουμένων με τον Πόλεμο. Και μέχρι τότε, ενώ ίσχυε ο όρος «κιούζούτσου» (τεχνική του τόξου) από τότε καθιερώθηκε ο σημερινός όρος «Κιούντό» (ο «δρόμος» του τόξου). Παρά ταύτα, η σχέση μεταξύ «Κιούντό» και Ζεν δε ξεκινά εδώ αλλά από την περίοδο της Καμακούρα (1185-1333) όταν οι Σαμουράι υιοθέτησαν το Ζεν ως «μονοπάτι» ηθικής καλλιεργείας τους,  εκτιμώντας την απουσία, από αυτό, κάθε δογματικότητος, σε συνδυασμό με την ασκητικότητα και την κυριαρχία του μαχητικού ενστίκτου, κάτι που ενίσχυε τους Ιάπωνες μαχητές με πνευματική και ηθική δύναμη στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Από τότε, το «Κιούντό» υπέστη πολλές μεταβολές αλλά η Ζενική του προσέγγιση παραμένει αναλλοίωτη ευκολύνοντας όσους το υπηρετούν να αντιλαμβάνονται μέσα από τη καθαρότητά της τον κόσμο και την αλήθεια του.

Η ατέρμων εξάσκηση

     Όσοι γνωρίσαμε από κοντά το Δάσκαλο Kassai Lajos τον ακούσαμε συχνά να μας υπενθυμίζει: “Practice and …practice and …practice!”. Ο Δάσκαλος που αφιέρωσε ένα κομμάτι της ζωής του στη Καμακούρα της Ιαπωνίας ασφαλώς και απεκόμισε τον κανόνα αυτής της ιεροτελεστίας που λέγεται «Κιούντό». Το ίδιο το «Κιούντό» εμπεριέχει τεχνικές οι οποίες, λίγο ως πολύ, είναι εύκολο να απομνημονευθούν και να εφαρμόζονται, όμως κάτι τέτοιο δεν οδηγεί τον εξασκούμενο παρά μόνο μέχρι το κατώφλι του να καταφέρει μία εύστοχη τόξευση. Αυτό, όμως, δεν είναι παρά μόνον η αρχή του «Κιούντό»…

     Στο «Κιούντό», ασχέτως εάν κάποιος τοξεύσει χίλια ή δέκα χιλιάδες βέλη, θα πρέπει να αισθάνεται ότι κάθε ένα από αυτά είναι μοναδικό, κάθε ένα από αυτά αποτελεί μια μοναδική εμπειρία τοξεύσεως και «στάλθηκε» προς το στόχο όχι με μία τυποποιημένη, μηχανιστική, διαδικασία αλλά με ένα εξατομικευμένο «κατευόδιο», ιδιαίτερο για το καθένα! Αυτή η «εξατομίκευση» κάθε τοξεύσεως και η διαφοροποίηση κάθε τοξευτικού «κατευόδιου» έρχεται σε σύγκρουση με το φόβο των ανθρώπων για κάθε αλλαγή προτιμώντας τη ρουτίνα, ειδικώς εκεί που ακόμη και κάποια σύμπτωση απεδείχθη επιτυχής, τρέμοντας μπροστά σε ένα ενδεχόμενο αποτυχίας. Αλλά στο «Κιούντό» το ενδεχόμενο της αποτυχίας δε τρομάζει διόλου, αλλ΄ αντιθέτως, εδώ, η αποτυχία είναι καλοδεχούμενη ως «μάθημα» εκείνου που πρέπει να μελετηθεί ως ευκαιρία προόδου! Κι ενώ σε άλλα είδη Τοξοβολίας η αποτυχία λογίζεται ως κάτι αρνητικό, στο «Κιούντό»λογίζεται ως «εφαλτήριο» ανελίξεως διότι, εν προκειμένω, ο πυρήνας της προσεγγίσεως δεν είναι η τεχνική αλλά το πνεύμα. Σε ό,τι αφορά στη τεχνική, αυτή θεωρείται χρονικώς πεπερασμένη για κάθε άνθρωπο ο οποίος εξαρτάται από την καθ’  όλου φυσική κατάσταση, την ηλικία κλπ κλπ, όμως το πνεύμα εφ’  όσον υγιαίνει, ανεξαρτήτως εξωτερικών παραγόντων, μπορεί να βελτιώνει συνεχώς τον άνθρωπο ακόμη και εάν αυτός εμποδίζεται από υλικούς παράγοντες, διότι το πνεύμα παραμένει πάντοτε ο γενεσιουργός παράγων του σύμπαντος ο  οποίος, εφ’  όσον ορθοτομεί παραμένει ακατανίκητος!

     Συνεπώς, το «Κιούντό», δια της πνευματικότητός του, παραμένει ένας τομέας διαρκούς ανελίξεως του ανθρώπου και με την ατέρμονα εξάσκησή του συντελεί σε μία διαρκή συμπαντική ανέλιξη.