ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ
ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Το παρόν αναδημοσιεύεται από το Ιστολόγιο των "ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΕΝΤΑΥΡΩΝ ΧΑΛΚΙΔΟΣ"
με ευγνώμονες ευχαριστίες προς τον πονήσαντα επιστήμονα.
Η τοξοβολία αποτελεί ένα μοναδικό είδος
αθλήματος με πανάρχαιες καταβολές, τα χαρακτηριστικά του οποίου είναι άρρηκτα
συνυφασμένα με τη πολεμική τέχνη και τη φιλοσοφία. Στην ουσία πρόκειται περί
της αρμονικής σύζευξης σώματος και πνεύματος, καθώς και της αποτελεσματικής
επικοινωνίας αυτών των δυο με το οπτικό και κινητικό μας σύστημα.
Αρχικά, σε μια προσπάθεια να εξηγηθούν οι
θετικές επιδράσεις της εκμάθησης της τοξοβολίας, στην ψυχική υγεία και τη
ποιότητα ζωής γενικότερα, κρίνεται αναγκαίο να αναφερθεί η σύνδεση της με την
ενσυνειδητότητα (Mindfulness), η οποία λογίζεται πλέον ως επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση στην
επιστήμη της ψυχολογίας. Η συστηματική προπόνηση του ασκούμενου, μέσω της
αυτόεπίγνωσης (Self awareness), προάγει την ενσυνειδητότητα, δηλαδή την ικανότητα να καθοδηγείται η
σκέψη στο παρόν, χωρίς να αποσπάται από εξωτερικά ερεθίσματα (Utami & Koentjoro, 2018).
Ειδικότερα, η νοητική άσκηση της εστίασης της
προσοχής σε ένα σημείο, και σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, καλλιεργεί την
αυτοπειθαρχία, την συγκέντρωση, την εγκράτεια, την χαλιναγώγηση των παρορμήσεων
και την ίδια την προσωπικότητα (Dabas, Singh & Sharma, 2014), στοιχεία απαραίτητα για την αντιμετώπιση στρεσσογόνων γεγονότων
στη καθημερινή ζωή. Οι επιδράσεις στην φυσιολογία και των αλλαγών που
συντελούνται στον εγκέφαλο με την συνεχή άσκηση, αποτυπώνονται μέσω
νευροαπεικονιστικών μεθόδων, όπως των λειτουργικών μαγνητικών τομογράφων (fmri), σε αναρίθμητες
πειραματικές μελέτες. Στο ερώτημα του ‘τι βλέπουμε’, ‘τι είναι αυτό που ο
εγκέφαλος μας αποφασίζει να δούμε’, και το ‘πως αυτός δίνει εντολή στο σώμα να
δράσει και να αντιδράσει’, συνιστά μια πολύπλοκη και σύνθετη διεργασία.
Συγκεκριμένα, σε
έρευνα μεταξύ ατόμων που αθλούνταν τακτικά και σε άλλους που είχαν ξεκινήσει αργότερα
την εκμάθηση της τοξοβολίας, παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές όσον αφορά στα
νευρωνικά τους δίκτυα. Στη διαδικασία προσομοίωσης του πειράματος και κατά τη
στιγμή του υπολογισμού της στόχευσης, οι πιο πεπειραμένοι αθλητές, έδειξαν
αυξημένη νευρωνική δραστηριότητα σε περισσότερες εγκεφαλικές περιοχές,
προεξαρχουσών, (διαμέσου του ραχιαίου μονοπατιού - Dorsal pathway), της βρεγματικής και ινιακής περιοχής, οι οποίες είναι επιφορτισμένες
με την επεξεργασία των χωροταξικών πληροφοριών και της οπτική αντίληψης
αντίστοιχα. Τα ευρήματα αποδεικνύουν πως η συστηματική άσκηση, ενισχύει τη
συναπτογένεση όπως και την ταχύτερη συνδεσιμότητα μεταξύ των εκτελεστικών
λειτουργιών του προμετωπιαίου φλοιού, με την οπίσθια ινιακή περιοχή και τον
οπτικό φλοιό, άρα και την βελτιωμένη αντίληψη του σώματος, σε σχέση με το χώρο
(φυσικό περιβάλλον), δηλαδή την πλήρη εναρμόνιση κίνησης και αίσθησης (Kim et. Al, 2014).
Σε ακόμη μια μελέτη η
οποία συνέκρινε την ενεργοποίηση εγκεφαλικών περιοχών σε διαδικασία
προσομοίωσης στόχευσης μεταξύ τριών ομάδων , των πιο κορυφαίων σε ικανότητα,
πεπειραμένων και αρχάριων αθλητών, παρατηρήθηκε εμφανώς μεγαλύτερη νευρωνική
δραστηριότητα της 1η; ομάδας στον προκινητικό φλοιό και στην παρεγκεφαλίδα η
οποία συμμετέχει στην ισορροπία και τον κινητικό συντονισμό. Αξιοσημείωτο δε
είναι το γεγονός πως στην ίδια ομάδα οι μετωπιαίες επιτελικές λειτουργίες
εκτελούντο σε ένα πιο αυτόματο επίπεδο σε σχέση με τους υπόλοιπους, πράγμα το
οποίο αποδεικνύει και τον ταχύτερο χρόνο οπτικής απόκρισης με τον στόχο. (Callan & Naito, 2014).
Τα παραπάνω ερευνητικά
στοιχεία όπως και πληθώρα πορισμάτων από την βιβλιογραφία, αναμφίβολα επεξηγούν
ότι η ανάπτυξη των κατάλληλων δεξιοτήτων και ικανοτήτων που μονάχα η εκμάθηση
της τοξοβολίας μπορεί να προσφέρει, συγκροτούν αυτό που αποκαλούμε ‘ένστικτο’. Τα
συστατικά του οποίου, εμείς αποκλειστικά καλλιεργούμε και χρησιμοποιούμε
ευρύτερα στην καθημερινότητα μας.
Συμπερασματικά, τα
οφέλη από την εκμάθηση της τοξοβολίας είναι πάρα πολλά, οι δυνατότητες
εφαρμογής της σε ποικίλα πλαίσια επίσης, αφήνει ενθαρρυντικά μηνύματα για το
μέλλον. Επιπλέον, συνιστά ένα ανεκμετάλλευτο και συνάμα ελπιδοφόρο πεδίο
στρατηγικών παρέμβασης για την συνολικότερη προαγωγή της υγείας σε ενήλικες
ανεξαρτήτου ηλικίας, καθώς οι γνωστικές διεργασίες και η σωματική
δραστηριότητα, αλληλεπιδρούν με τις ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση και επομένως
αύξηση των κινήτρων για ζωή (Hoagland, 2017).
Μπασδέκης Λυκούργος
Τελειόφοιτος φοιτητής Ψυχολογίας
του Βρετανικού πανεπιστημίου University of East London
και φίλος της ομάδος των Ελλήνων Κενταύρων Χαλκίδος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Kim, W., Chang,
Y., Kim, J., Seo, J., Ryu, K., Lee, E., … Janelle, C. M. (2014). An fMRI Study
of Differences in Brain Activity Among Elite, Expert, and Novice Archers at the
Moment of Optimal Aiming. Cognitive And Behavioral Neurology, 27(4), 173–182.
https://doi.org/10.1097/wnn.0000000000000042
Utami, R.P.
& Koentjoro, (2018). Mindfulness in Relation to the Meaning of Life of
Jemparingan (Mataraman traditional Archery) in the Perspective of Kawruh Jiwa
Ki Ageng Suryomentaram. International Journal of Environmental and Science
Education, 13(6), 551-557
Hoagland,
D. Q. (2017). Archery exercise to promote successful aging through physical
activity among baby boomers. ProQuest Dissertations and Theses, 10254348
Callan, D.
E., & Naito, E. (2014). Neural Processes Distinguishing Elite from Expert
and Novice Athletes. Cognitive And Behavioral Neurology, 27(4), 183–188.
https://doi.org/10.1097/wnn.0000000000000043
Dabas, A.,
Singh, L., & P. Sharma, D. D. (2014). A Personality Assessment of
Top Eight Interuniversity Male Archers for Various Divisions
of Bow in India. IOSR Journal of Sports and
Physical Education, 1(3), 31–32. https://doi.org/10.9790/6737-0133132
