Μηνά Α. Τσομπανιάν

Εκπαιδευτή υπό επίβλεψη.

Ο ΙΠΠΟΣ, Η ΣΠΑΘΗ 

ΚΑΙ 

Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΕΝΟΣ ΙΔΑΛΓΟΥ

Ο Εφιπποτοξότης και Εκπαιδευτής υπό επίβλεψη 

Μηνάς Α. Τσομπανιάν

Ένα, μεστό νοημάτων, "αφιέρωμα" του Εκπαιδευτή υπό επίβλεψη, Εφιπποτοξότη Μηνά Α. Τσομπανιάν προς τους Συνασκουμένους του άξιο να μελετηθεί προς εξαγωγή συμπερασμάτων, ωφελίμων ειδικώς κατά τις κρίσιμες "στιγμές" που διερχόμεθα. Μία ζωτική αποσαφήνιση του νοήματος της εκπαιδεύσεως όλων μας στις Πολεμικές Τέχνες και της πρακτικής σημασίας αυτών των Τεχνών στην καθημερινότητα των πολλαπλών κρίσεων. Με ωριμότητα αυτοπαρατηρήσεως, ο αγαπημένος μας Εφιπποτοξότης ανατέμνει προσωπικά του βιώματα και αναδεικνύει τα εξαγόμενα από αυτά αποτιμώντας τα οφέλη της εμπειρίας του από την Πολεμική Τέχνη της Έφιππης Τοξοβολίας και των Εφίππων Πολεμικών Τεχνών με τις οποίες ασχολείται από χρόνων. Τον ευχαριστούμε για την εναργή καταγραφή των σκέψεών του και την κατάθεσή τους ως έναυσμα προβληματισμού όλων μας!

Η Ομάδα των "Ελλήνων Κενταύρων"

    Οι περισσότεροι πολεμιστές, διανοούμενοι όπως και φιλόσοφοι, ασπάζονται το ρητό ότι: "η επικείμενη κρεμάλα οξύνει το πνεύμα του ανθρώπου" εννοώντας ότι όταν ένα πρόβλημα γιγαντωθεί, τότε οι αισθήσεις μας λειτουργούν στο "nec plus ultra" τους, ώστε να το αντιμετωπίσουμε με σύνεση και ψυχραιμία, φέρνοντας εις πέρας την δοκιμασία που έτυχε στο διάβα μας.

     Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση του νεαρού μας Ιδαλγού που οι "κρεμάλες" οι οποίες ισχυρίζεται ότι βλέπει, δεν είναι παρά δημιουργήματα της φαντασίας του με αποτέλεσμα να σπαταλάει τεράστια ποσοστά ενέργειας προσπαθώντας να νικήσει έναν μη υπαρκτό εχθρό;

     Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στην μέση. Σε μια κοινωνία η οποία βυθίζεται χωρίς επιστροφή στην πνευματική κενότητα και ψυχική "αγένεια" το να προσπαθεί κάποιος να κρατήσει ψηλά το λάβαρο των αξιών, είναι μια πράξη δυσβάσταχτη διότι επιλέγοντας τον δρόμο του "μοντέρνου πολεμιστή" προσπαθώντας να ταιριάξει ιπποτικές αξίες περασμένων αιώνων προσαρμοσμένες στον τωρινό αιώνα, και να ευημερήσει, το  μόνο αποτέλεσμα που θα φέρει, είναι να προκαλέσει στον περίγυρο του ερωτήματα, και στον εαυτό του πόνο. Σκοπός της ζωής όμως δεν είναι απαραίτητα η αναζήτηση της ευτυχίας, αλλά η εφαρμογή ενός ηθικού κώδικα πράττοντας το σωστό ,έχοντας την συνείδηση καθαρή, και με την σειρά του έχει ως αποτέλεσμα την ευτυχία.

     Υπάρχουν όμως και σήμερα υγιείς τρόποι στην "εν μέσω ερειπίων και πτωμάτων" εποχή όπως και ατραποί που βρίσκουν γόνιμο έδαφος τέτοιες προσωπικότητες για να ανθίσουν και να αναδειχτούν. Η ιππασία όπως και η σπαθασκία είναι κάποιοι από αυτούς. Πρώτον, διότι και οι δύο δραστηριότητες σφυρηλατούν δυναμικούς και ηγετικούς χαρακτήρες και κατά δεύτερον στις καθημερινές αντιμετωπίσεις των προβλημάτων λειτουργούν ως εφαλτήρια λογικής και όχι παρορμητικότητας για να "αποκρουστεί" η εκάστοτε απειλή η και πρόβλημα.

Ιππασία: 

το εκκρεμές μεταξύ λογικού και παραλόγου

    Ο νεαρός μας Ιδαλγός συνεχίζει να ιππεύει. Ισχυρίζεται ότι η ιππική σε βάθος χρόνου δεν του προσέφερε το σθένος που χρειάστηκε σε μια κρίσιμη στιγμή. Εν μέρει έχει δίκιο. Πήρε όμως ένα σημαντικό μάθημα: ότι ιππεύοντας μέρα με την μέρα, βδομάδα με την βδομάδα γινόταν καλύτερος Ιππέας, αλλά όχι στην ζωή και την καθημερινότητα. Έτσι ισχυρίζεται τουλάχιστον. Έμαθε όμως ότι προσπαθώντας να έχει "ευγενικά χέρια" όσο εξασκείται, για την αποφυγή πρόκλησης πόνου στον Ίππο του, έμαθε να είναι ευγενής με τους γύρω του, τις καρδιές και τα συναισθήματα τους. Έμαθε να είναι συνεργάσιμος στην εκάστοτε εργασία που του ανέθεταν. Σφυρηλατώντας τον χαρακτήρα του με τον καιρό μέσω της επιστήμης της ιππικής, και την φροντίδα του ίππου του η ίδια η κίνηση της ζωής, φιλτράρει από ποιους ανθρώπους θα περιστοιχίζεται ο Ιδαλγός μας.

Σπαθασκία 

και η σωστή απόφαση μέσα στο χάος της κίνησης

     Οι πολεμικές τέχνες δεν μας διδάσκουν μόνο να πολεμάμε, ουσιαστικά η εξάσκηση που κάνουμε σε περίοδο ειρήνης, θέτει τα θεμέλια για να πράξουμε το σωστό σε μια περίοδο κρίσης.

    Ίσως ο ρυθμός εξέλιξης του νεαρού Ιδαλγού στην ιππασία να γίνεται με ρυθμούς χελώνας, ίσως να παραμένει ένας συχνά βραδύς ξιφομάχος, όπως και σε μια δύσκολη προσωπική στιγμή να "ταλαντεύεται" μεταξύ αποφάσεών.  Το σημαντικότερο μάθημα όμως που έμαθε μέσα από την ατραπό του ξίφους και της ιππικής, ήταν το εξής: ότι ο Άνθρωπος για να ευημερήσει, εξελιχθεί και να σφυρηλατηθεί δεν χρειάζεται τίποτε παραπάνω από ένα ξίφος αξιών για να υπερασπίζεται τον εαυτό του, τον πνευματικό του Ίππο σε ηρεμία και την μελαγχολία του σε ανυπαρξία.

ΑΣ  ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ 

ΤΗΝ "ΕΙΚΟΝΑ" ΤΟΥ ΤΡΩΚΤΙΚΟΥ 

ΣΤΟ ΤΡΟΧΟ ΤΟΥ ΚΛΟΥΒΙΟΥ ΤΟΥ

     Το 1992 κυκλοφόρησε για πρώτη φορά και στην Αγγλική γλώσσα ένα εκπληκτικό εγχειρίδιο μιας σπουδαίας Ιαπωνικής πολεμικής τέχνης για την οποία δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου βιβλιογραφία, με συγγραφέα έναν από τους εγκυρότερους Ιάπωνες Δασκάλους της. Το εγχειρίδιο αυτό , δέκα χρόνια αργότερα, το 2002, μετέφρασε στην Ελληνική γλώσσα και δημοσίευσε σε έναν από τους πλέον ειδικούς εκδοτικούς Οίκους, ο Έλληνας μαθητής του συγγραφέως και αναγνωρισμένος Δάσκαλος της ίδιας τέχνης,, αποδίδοντας ένα εξαιρετικό έργο, με άψογη «δομή», υψηλότατη ποιότητα και εκδοτική τελειότητα περιέχοντας τα τρία πρώτα από τα τέσσερα συνολικώς μέρη που απάρτιζαν το συνολικό περιεχόμενο του έργου. Στον πρώτο, αυτό τόμο που εκδόθηκε υπήρχε και η προαναγγελία της μελλοντικής εκδόσεως του τετάρτου μέρους σε ξεχωριστό τόμο.

     Ωστόσο, αγόρασα την ελληνική έκδοση αυτής της σπουδαίας συγγραφικής, μεταφραστικής κι εκδοτικής δουλειάς και την μελέτησα επισταμένως, αποκομίζοντας τις καλύτερες εντυπώσεις και περιμένοντας εναγωνίως την έκδοση και του επόμενου, προαναγγελθέντος, τόμου ώστε να ολοκληρώσω την μελέτη μου.

     Τα χρόνια πέρναγαν και η διαρκής επικοινωνία μου με τον ελληνικό εκδοτικό Οίκο μου απέφερε την τυποποιημένη απάντηση «βρίσκεται υπό επεξεργασία».

     Ένα χρόνο πριν απεφάσισα να επικοινωνήσω άμεσα με τον Έλληνα μεταφραστή και μαθητή του συγγραφέως Δασκάλου αυτής της σπουδαίας πολεμικής τέχνης ώστε να πληροφορηθώ για την πορεία της εκδόσεως του πολύ-αναμενόμενου τόμου που θα συμπλήρωνε το εξαιρετικό αυτό έργο. Ο αναζητούμενος Έλληνας μεταφραστής και μαθητής του μεγάλου Ιάπωνος Δασκάλου, Δάσκαλος και ο ίδιος, δεν ήταν εύκολο να εντοπισθεί και χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες ώστε, επιτέλους να βρω το τηλέφωνό του και να μιλήσω απευθείας μαζύ του. Και ω της …εκπλήξεως!

     Αποσβολωμένος τον άκουσα να μου λέει ότι ο προαναγγελθείς τόμος δεν πρόκειται να εκδοθεί ποτέ διότι η συγκεκριμένη πολεμική τέχνη [την οποία το παγκόσμιο Κοινό σέβεται και αναγνωρίζει] αποτελεί … «απάτη» και ότι ο Δάσκαλός του ήταν … «απατεώνας». Όταν δε του υπενθύμισα ότι και ο ίδιος υπήρξε Δάσκαλος αυτής της πολεμικής τέχνης που τώρα κατηγορεί μου απήντησε με αφοπλιστικήν ηλιθιότητα: «Μα και εγώ κάνω βλακείες!».

     Σωστά. ΌΑλλά, όταν παραδέχεσαι ότι «κάνεις βλακείες» βλακεία είναι και το θεωρείς ...βλακεία το ο,τιδήποτε, οπότε αρχίζει μια πολύ μακρά "συζήτηση" για κάθε ...ευφυή.

     Κλείνοντας το τηλέφωνο ξανάπιασα στα χέρια μου το υπέροχο βιβλίο που παραμένει ημιτελές και το ξαναξεφύλλισα… Το ξανα-απόλαυσα όπως αμέτρητες φορές το απολαμβάνω και προσπάθησα να εντοπίσω «απάτη» στα γραφόμενά του. Πουθενά, κάτι τέτοιο. Όλα ευσταθέστατα και «γεωμετρημένα», όλα δομημένα σαν από χέρι πνευματικού αρχιτέκτονος και τίποτε «εκκρεμές» παρά μόνο ο προαναγγελθείς και ουδέποτε εκδοθείς τόμος με το τελευταίο μέρος.

     Το μάτι μου ξανάπεσε στο εξώφυλλο του τόμου που ξεφύλλιζα και κάτω από τον τίτλο με το όνομα της πολεμικής τέχνης ξαναδιάβασα τον υπότιτλο: «…Φιλοσοφία-Ιστορία».

     «Φ ι λ ο σ ο φ ί α …»

     Κάθε πολεμική τέχνη εγκλείει στον πυρήνα της την μαγεία της φιλοσοφίας της που αποτελεί και την ίδια τη ‘ψυχή” της. Όποιος ασχολείται με μια πολεμική τέχνη χωρίς, κατά προτεραιότητα, να έχει αποκωδικοποιήσει και να ενστερνισθεί την φιλοσοφία της ματαιοπονεί και μπορεί να έχει καταλήξει ακόμη και πρωταθλητής αλλά χωρίς καμία ουσιαστική σχέση με την τέχνη του.

     Όποιος προσεγγίζει το Αϊκίντο με επιθετική κινησιολογία μπορεί να έχει τις προθήκες του γεμάτες με τρόπαια πρωταθλητισμού αλλά θα έχει πάντα άδεια τη ψυχή του από την αλήθεια του Αϊκίντο. Κι όποιος πατά το πετάλι του ποδηλάτου του με πόδι ποδοσφαιριστή, ταξιδεύει με λάθος όχημα.

     Έτσι κι ο Έλληνας μεταφραστής και «Δάσκαλος» του παραπάνω εγχειριδίου πολεμικής τέχνης έδειξε ότι, πέρα από περιστασιακές «μεγαλοστομίες», ουδέποτε ήταν κοινωνός της φιλοσοφίας της υψηλότατης πολεμικής τέχνης την οποία κατέληξε να θεωρεί … «απάτη» και τον εαυτό του «βλάκα». Γι αυτόν η λέξη «Φιλοσοφία» που είχε τυπώσει με …χρυσά γράμματα στο εξώφυλλο του πονήματός του δεν ήταν παρά μόνο εννέα τυπογραφικά στοιχεία με άγνωστο περιεχόμενο.

     Όμως, τι θέλει να εκφράσει τούτο το κείμενο, μήπως ότι οι μαθητές των πολεμικών τεχνών θα πρέπει να αρκούνται στην φιλοσοφία (ή και …αμπελοφιλοσοφία) της πολεμικής τέχνης τους παραλείποντας την εντατική άσκησή τους στις πρακτικές τεχνικές τους; Κάθε άλλο.

     Εκείνο το οποίο επιχειρεί να υπογραμμίσει αυτό το κείμενο είναι η   π ρ ο τ ε ρ α ι ό τ η τ α  για κάθε μαθητή πολεμικής τέχνης να χαρτογραφεί τον φιλοσοφικό άξονα της τέχνης του και επάνω σε αυτό τον άξονα να δομεί την καθημερινή πρακτική εξάσκησή του ώστε η προσέγγισή του να είναι η ενδεδειγμένη από την ίδια την φύση της τέχνης που επέλεξε. Άλλως, η φρενήρης επικέντρωση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων θα έχει το αποτέλεσμα της ατέρμονης κυκλικής περιστροφής του μικρού τρωκτικού επάνω στον τροχό του κλουβιού του, όπου μπορεί να αναπτύξει μεν μια εντυπωσιακή ταχύτητα περιστροφής χωρίς, δε, κανένα άλλο ουσιαστικό αποτέλεσμα.

ΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ 

ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

     Oι Λατίνοι έλεγαν “primum vivere deinde philosophari” δηλαδή, πρώτα να ζεις και μετά να φιλοσοφείς, όμως, στον χώρο των πολεμικών τεχνών ισχύει το ακριβώς αντίθετο και όποιος επιθυμεί να εξελιχθεί σε έναν άξιο πολεμιστή θα πρέπει να αντιληφθεί ότι οι πολεμικές τέχνες δημιουργήθηκαν ώστε να στρέψουν τον άνθρωπο προς την φιλοσοφική σκέψη, προϋπόθεση απαραίτητη για το «ευ ζειν». Με άξονα τον κώδικα ηθικής των Ιαπώνων πολεμιστών Μπουσίντο θα δούμε πως οι πολεμικές τέχνες υπήρξαν τα «εφαλτήρια» για την κατανόηση και αποδοχή πολύ υψηλοτέρων φιλοσοφικών Αξιών από την διδασκαλία απλών τεχνικών και χρήσεως όπλων.

Yamaga Sokō 山鹿 素行

     Ο άνθρωπος ο οποίος κατάφερε να συγκροτήσει γραπτώς το Μπουσίντο ήταν  ένας Ιάπωνας φιλόσοφος της στρατηγικής τέχνης στο σογκουνάτο Τοκουγκάβα (徳川幕府), ο Γιαμαγκά Σοκόο (Yamaga Sokō 山鹿 素行, 21 Σεπτεμβρίου 1622 – 23 Οκτωβρίου 1685) ο οποίος μελέτησε ενωρίς και την εφαρμογή της κομφουκιανιστικής θεάσεως του «Υπερανθρώπου» που απετέλεσε και το πρότυπο των Ιαπώνων Σαμουράι. 

     Αν και η καταγραφή του ως συντεταγμένου γραπτού κώδικος καθυστέρησε μέχρι  τον 17 αιώνα, το Μπουσίντο (o «δρόμος» του πολεμιστή)  ως κώδικας διέπων τους Σαμουράι, στη πραγματικότητα είναι συνομίληκος με αυτή την τάξη πολεμιστών. Αλλά τι ακριβώς σήμαινε ένας «δρόμος» για μία τάξη πολεμιστών όπως οι Σαμουράι;  

                                                           

     O Μιγιαμότο Μουσάσι στο «Βιβλίο των πέντε δαχτυλιδιών»   (Miyamoto Mushashi: «Gorin no sho») αναφερόμενος στο «δρόμο» του Σαμουράι σημειώνει: «Ο δρόμος του Σαμουράι ο οποίος ορίζει την άσκηση πολεμικών τεχνών, ξεκινά από την επιθυμία του πολεμιστή να στέκεται σε όλα, ψηλότερα από τους άλλους ανθρώπους με μία συνεχή προσπάθεια βαθύτερης θεμελιώσεως της υπολήψεώς του και της θέσεώς του στον κόσμο, παραμένοντας συνεχώς νικητής σε κάθε μάχη που τον προκαλεί σε αναμέτρηση, είτε εναντίον ενός είτε εναντίον περισσοτέρων εχθρών υπηρετώντας τόσο τον άρχοντα όσο και τον εαυτό του, υπερέχοντας στις πολεμικές τέχνες.»

     Στο Μπουσίντο αντικατοπτρίζονται η Βουδιστική φιλοσοφία, η φιλοσοφία Τσσου-Τσου, ο Κομφουκιανισμός και η πίστη στους αρχαίους θεούς του Σίντο. Όλα αυτά, αναμεμειγμένα σε ένα αμάλγαμα με "καταλύτη" το πνεύμα και τη νοοτροπία των Ιαπώνων, απέδωσαν έναν ηθικό κώδικα τον οποίο ακολούθησαν οι Ιάπωνες Σαμουράι.

     Μία προσεκτική «ματιά» στον εσωτερικό «κέλυφος» του Μπουσίντο θα μας αποκαλύψει ότι αυτός ο κώδικας προσεγγίζει τον κώδικα της ζωής και του θανάτου των Σαμουράι και, μάλιστα, όχι απλώς ως φυσικά δεδομένα αλλά ως τέχνη.  
                       

     O Δρ. Y Sasama, Πρόεδρος της "Ιαπωνικής Εταιρείας Έρευνας Στρατιωτικής Ιστορίας και Όπλων" σημειώνει ("Αrms and Armour of the Samurai", εκδ. DEFOE, 1988)  ότι η ερμηνεία του πνεύματος του Μπουσίντο προϋποθέτει την κατανόηση των ακολούθων οκτώ σημείων:

    Τζιν  (Jin) : Aνάπτυξη κατανοήσεως και συμπαθείας με τον

                       κόσμο.

     Τζι  (Gi) : Τήρηση ηθικών κανόνων. 

     Τσου (Chu) : Πίστη στον Άρχοντα. 

     Κο (Ko) : Σεβασμός και φροντίδα προς τους γονείς.

     Ρέι (Rei) : Σεβασμός προς τους άλλους. 

    Τσσι (Chi) : Επαύξηση σοφίας δια της διευρύνσεως της 

                       γνώσεως.

     Σσιν (Shin) : Συνεχής επιμονή στη φιλαλήθεια. 

     Τέι (Tei) : Φροντίδα προς τους ηλικιωμένους και τους

                   ανήμπορους.

     Στον πυρήνα αυτού του κώδικος ο οποίος διαμορφώθηκε από πολλές γενιές Σαμουράι είναι η συνειδητοποίηση της ανάγκης διαμορφώσεως μιας ηθικής βάσεως όπως και της ανάγκης εκμαθήσεως τεχνικών ως συνιστωσών επιβιώσεως στο πεδίο της μάχης.

     Πράγματι, η θεωρητική σπουδή και εννόηση του Μπουσίντο για τους μελετητές του υπήρξε κάτι το εξαιρετικώς δύσκολο, με αποτέλεσμα, για την τήρηση του έκτου σημείου (Τσσι - Chi) να υιοθετηθεί η άσκηση σε διάφορα όπλα και τεχνικές των οποίων η «ετικέτα» διδασκαλίας υπήρξε το «εφαλτήριο» της πλήρους κατανοήσεώς του.

     Έτσι, γίνεται κατανοητό ότι η άσκηση στα όπλα των Σαμουράι δεν αποτελεί μία απλή οπλασκία αλλά μία «πύλη» εισόδου στον πυρήνα του Μπουσίντο ο οποίος είναι και το επίκεντρο των Ιαπωνικών πολεμικών τεχνών και, δι' αυτού, στην ίδια την φιλοσοφία της ζωής και του θανάτου. Και αυτό ισχύει και για όλες τις πολεμικές τέχνες οι οποίες, άνευ φιλοσοφικού υποβάθρου είναι άχρηστες.