ΕΝΔΥΟΝΤΑΣ
ΤΟΝ ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΟΥΛΛΟ ΤΑΡΧΑΝΙΩΤΗ
Αν και η σχετική βιβλιογραφία που διαθέτουμε είναι εκτενέστατη, επιλέξαμε αυτό το vade mecum λόγω συναφείας εθνικότητος και εγγύτητος προς την εποχή.
Το ύφασμά του το περισώσαμε ευλαβικά από τα πεταγμένα πράγματα ενός παλαιού σπιτιού που βρέθηκαν στο δρόμο, στα Εξάρχεια, αποτελώντας τις άλλοτε...κουρτίνες του.
Αυτό το ύφασμα με διακριτική αναγεννησιακή ανθοδιακόσμηση σε χρώματα πράσινο και χαλκόχρυσο, δείχνει κατασκευασμένο στις αρχές του 20ού αιώνος, σε άριστη κατάσταση και πεντακάθαρο., με "συνομήλικη" βαμβακερή φόδρα.
Σε ένα ακόμη τεκμήριο από την Βιβλιοθήκη μας, την μελέτη του Jacob Burckhard "Die Baukunst der Renaissance in Italien" (Βασιλεία, 1955) παρατηρούμε συγγενικά δείγματα αυτής της αναγεννησιακής ανθοδιακοσμήσεως με τις αναλογικές διατάξεις, όπως το παραπάνω.
Ένα πολύ παραπλήσιο με το δικό μας, δείγμα υφάσματος και διακοσμήσεως ιταλικού ενδύματος εποχής, βρήκαμε σε έναν από τους πίνακες του Ferrario, όπως φαίνεται παραπάνω.
Το μήκος αυτού του μανδύα ήταν, επίσης, ένα ζήτημα που έπρεπε να επιλύσουμε και τούτο σε συνδυασμό με το εσωτερικό φόρεμα. Στον παραπάνω πίνακα βλέπουμε σε δύο εικόνες τον εξωτερικό μανδύα μακρύτερο από τον εσωτερικό και αυτό το υιοθετήσαμε και στην περίπτωσή μας.
Τα ανοίγματα των χεριών του μανδύα συνιστούν ακόμη μία λεπτομέρεια αλλά και πάλι ο Ferrario μας δίνει την απάντηση με το παραπάνω σχήμα του.
Τέλος, για τον γιακά του μανδύα και πάλι έχουμε δύο εύγλωττες απαντήσεις του Ferrario, όπως τις παρατηρούμε στο παραπάνω πίνακα..
Και για όποιον αναρωτηθεί εάν ο ανθοδιάκοσμος ήταν επιτρεπτός για ένα ανδρικό ένδυμα 15ου-16ου αι, θα παραθέσουμε το ακόλουθο πορτρέτο ευγενούς Πολωνού, από το βιβλίο "Ηusaria" των Jerzy Cichowski και Andrzej Szulczynski (Bαρσοβία, 2004) όπου φαίνονται εμφανείς οι έντονες αναλογίες αυτού του ανθοδιακόσμου.
Η έτοιμη "σούρα" του υφάσματος που βρήκαμε για το ...κουρτινόξυλο αποφασίστηκε να μην χαλάσει και να αξιοποιηθεί ως γιακάς. Και η υπέρβαση αναλογιών, εν προκειμένω, είναι αναγκαία ώστε ακόμη και οι θεατές της τελευταίας σειράς να μπορούν να απολαμβάνουν το ένδυμα.
Ας σημειωθεί ότι ανάλογη πληροφόρηση αντλήσαμε και μετά από προσεκτική μελέτη του σχετικού βιβλίου ..."βίβλου" του καθηγητή Hermann Weiss που εκδόθηκε στη Στουττγκάρδη το 1872 και το οποίο, επίσης, βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη της Ομάδος μας.
Η "περίπτωση" της εσωτερικής ζώνης της ενδυμασίας για την παρούσα μελέτη υπήρξε, επίσης, "εφαλτήριο" ...αλληγορίας όσο και ιστορικού ρεαλισμού.
Η επαγγελματική επαφή και διάδραση των μισθοφόρων Στρατιωτών της Δύσεως με συναδέλφους διαφορετικών εθνικοτήτων κατά την διάρκεια κοινών επιχειρήσεων κι εκστρατειών είναι φυσικό να άσκησε ουσιώδη επίδραση και στον ενδυματολογικό τομέα.
Ο μανδύας, όμως, αυτός ο αέρινος επενδύτης...
...ο αέρινος επενδύτης ενός πολεμιστή αλλά και λογίου με την γενναιότητα και την πνευματικήν ακτινοβολία του Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη δεν θα μπορούσε να μην κοσμείται και από την αλληγορία αυτών των ιδιοτήτων υπό μορφήν εμφανών εξωτερικών κοσμημάτων.
Εδώ ο σχεδιαστής είχε να ξεπεράσει ένα τεχνικό αλλά, παραλλήλως και ηθικό δίλημμα Ή τα αλληγορικά αυτά κοσμήματα να ήσαν σύμφωνα με τις αναλογίες της θεατρικής ενδυματολογίας, δηλαδή μεγάλα ώστε να είναι ορατά και από τους τελευταίους εν σειρά θεατές της παραστάσεως, οπότε, θα ήσαν μοντέρνες κατασκευές, ή να επιλεγούν ιστορικότερες κατασκευές στο φυσικό τους και, βεβαίως, μικρότερο μέγεθος. Εν προκειμένω, προτιμήθηκε η ιστορικότητα.
Ο λέων ως αλληγορία γενναιότητος και ο χρυσός ως αλληγορία πνευματικής ακτινοβολίας, επελέγησαν για να τονίσουν την βάση της κεφαλής του Έλληνος ταγού (λαιμός, γιακάς) και το στέρνο του ως κέντρο του υπαρξιακού "περιεχομένου" του!
Sámuel Kálnoky
(1640–1706)
[Kovács S.Tibor:
“Huszárfegyverek a 15 17 században”, Budapest , 2010]
Έτσι, στην συγκεκριμένη "περίπτωση" της εσωτερικής ζώνης της ενδυμασίας, η έμπνευσή μας προήλθε από την μελέτη του πορτρέτου (1703) του Τρανσυλβανού ηγεμόνος Sámuel
Kálnoky στο οποίο απεικονίζεται μία εκδοχή-συνέχεια των φαρδειών υφασμάτινων ή και δερμάτινων ζωνών που φορέθηκαν τους δύο προηγούμενους αιώνες,όπως, άλλωστε, τεκμηριώνεται και από τον πίνακα του Ferrario που ακολουθεί.
Και, βεβαίως, η αλληγορία της ζώνης η οποία θα στηρίξει και το σπαθί του πολεμιστή δεν μπορεί παρά να παραπέμπει στη γενναιότητα, λόγος για τον οποίο επελέγη η συγκεκριμένη με την δερμάτινη αγκράφα που απεικονίζει ένα φρουμασμένο πολεμικό άτι με τον Ιππέα του!
Ήταν πολύ πιο πριν που, όπως μας εξιστορούν ο Παχυμέρης και ο Γρηγοράς, ζήτησε άσυλο στους ανατολικο-ρωμαίους ο Οθωμανός σουλτάνος Αζετίν καταδιωκόμενος από τους Μογγόλους ενώ, μετά τον θάνατό του (1265) οι ακόλουθοί του εκχριστιανίσθησαν και εγκατεστάθησαν στην Δοβρουτσα της Βουλγαρίας, κατατασσόμενοι στο στρατό της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με το όνομα "Τουρκόπουλοι" (Κ. Σάθα: "Έλληνες Στρατιώται εν τη Δύσει", σ.59).
Έτσι, στο συγκεκριμένο ένδυμα προσθέσαμε δύο ακόμη στοιχεία που το καθιστούν μοναδικό: την αλυσίδα με τις λεοντοκεφαλές ως συνδετικό κλείστρο και τα δύο διακοσμητικά ορειχάλκινα "pillastri" τα οποία, όχι μόνον παραπέμπουν σε αυθεντικό διακοσμητικό στοιχείο της Αναγεννήσεως αλλά και σταθεροποιούν όρθιο τον πτυχωτό γιακά.
Το κλείστρο με την αλυσίδα και τις δύο λεοντοκεφαλές είναι το ένα από τα δύο όμοια που κάποτε αγοράσαμε από την κ. Αικατερίνη Αβδελοπούλου, την αρχαιότερη παλαιοπώλη που κάποτε διατηρούσε κατάστημα στην οδό Λυκαβηττού και η οποία κληρονόμησε το επάγγελμα από τον διάσημο πατέρα της ο οποίος, παλαιότερα, εξέπληττε το αθηναϊκό κοινό με τα όσα έργα Τέχνης διέθετε στο κατάστημά του επί της οδού Βουκουρεστίου. Το συγκεκριμένο κλείστρο είναι επίχρυσο, κατασκευασμένο σε βαυαρικό εργοστάσιο προς χρήση επί των ενδυμάτων του οθωνικού στρατού (πρώτο ήμισυ 19ου αιώνος).
Τα δύο "pillastri" όχι με ανθρωπόμορφη θωριά αλλά, επίσης, με λεοντοκεφαλές, αναπαράγουν τα βασικά διακοσμητικά "pillastri" της Αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής και διακοσμητικής όπως ήταν τόσο κοινά σε φιλοτεχνήσεις εκείνης της εποχής.
Με αισθητική παραπομπή στις ...Καρυάτιδες, τα αναγεννησιακά "pillastri", κυρίως ως αρχιτεκτονικά κοσμήματα και δευτερευόντως οπουδήποτε αλλού, έπιπλα κλπ, τεκμηριώνουν ακόμη μία έμπνευση των αναγεννησιακών δυτικών από την αρχαία Ελλάδα και, ακριβώς, αυτό θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε και στην περίπτωση του συγκεκριμένου επινωτίου ως ενδύματος της υπό προετοιμασία παραστάσεώς μας μιας και στο όλο έργο της Ομάδος των "Ελλήνων Κενταύρων" υποκλινόμεθα στην λεπτομέρεια της ιστορικής αληθείας.
Το ζεύγος των δύο συγκεκριμένων στοιχείων απέμεινε από ένα αναγεννησιακό scrivanio το οποίο ο σκόρος και ο χρόνος μετέτρεψαν σε ...κονιορτό σε μία αποθήκη με μικρούς θησαυρούς, οπότε, το μέταλλο των σωμάτων αυτών των στοιχείων τους εξασφάλισε την ...αθανασία, ενώ το υπόλοιπο ιταλικό έπιπλο μετέστη εις τας ...αιωνίους μονάς!
Λέγεται ότι ένα έργο τελεσφορεί όταν προηγείται προσευχή. Κάτι τέτοιο φαίνεται να ισχύει και στο έργο της Ομάδος μας, μιας κι εμείς προσφεύγουμε στα δικά μας "προσευχητάρια", τα ίδια εκείνα που ενέπνεαν και τον Μιχαήλ Μάρουλλο Ταρχανιώτη, με τους ακατάλυτους ύμνους τους προς τον ζωοδότη Θεό Ήλιο!
Ο πίλος ο οποίος επελέγη να συνοδεύσει την
αμφίεση του Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη αποτελεί μία κλασικότατη φόρμα η οποία
φορέθηκε επί πολλούς αιώνες συνεχώς, μέχρι και …σήμερα. Kαι δεν θα επιμείνουμε καθόλου στο ότι τον συγκεκριμένο πίλο ο Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης τον φορά στο γνωστό πορτραίτο του του Sandro Boticcelli, Όχι! Εδώ περισσότερο θα αναφερθούμε στο "γιατί αυτόν τον πίλο"!
Ένα «δείγμα» πρώιμης χρήσεως αυτού του πίλου βλέπουμε
στο σύμπλεγμα της Τετραρχίας το οποίο είναι γλυπτό από πορφυρίτη των αρχών του
3ου αιώνος και αναπαριστά τους τέσσερις Τετράρχες, τους τέσσερις Ρωμαίους συναυτοκράτορες
κατά την εποχή της τετραρχίας.
Η αρχική θέση του συμπλέγματος πιθανώς ήταν στο
Φιλαδέλφειον της Κωνσταντινούπολης, από όπου πάρθηκε το 1204 κατά την άλωση της
Κωνσταντινούπολης ή σύντομα έπειτα από τους Βενετούς και μεταφέρθηκε στην
βασιλική του Αγίου Μάρκου στην Βενετία όπου βρίσκεται έως σήμερα.
Και ο συγκεκριμένος πίλος της παραστάσεως είναι αυθεντική αναπαράσταση του αναγεννησιακού προτύπου του "μέσα" κι "έξω"!
Συμβολική σκηνογραφική "άποψη" η διακόσμηση του πίλου με ένα κόσμημα μισής χιλιετίας μετά την γέννηση του Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη, προερχόμενο από έναν γεωγραφικό χώρο που κάποτε ήταν η Ελλάδα, ακριβώς, για να τονίζει ότι μετά την έκπτωση των Ελλήνων από τις πατρώες παραδόσεις τους, μετά από μισή χιλιετία από την γέννηση του μεγάλου πολεμιστή και λογίου η Ελλάδα εξακολουθεί να τελεί υπό "αναδημιουργία"! Αναχρονισμός, ναι, αλλά με την σημαντικότερη υπαινικτική σημασία!
Τον ίδιο πίλο βλέπουμε και στο πορτρέτο
που δημιούργησε ο Ιταλός ζωγράφος από την Φερράρα Francesco del Cossa (c. 1430 – c. 1477) με τίτλο «Πορτρέτο ενός Ανδρός»
και συμπίπτει απολύτως με την εποχή του Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη.
Σήμερα, τον συγκεκριμένο πίλο (στα Αγγλικά:
pill box) τον βλέπουμε να τον φορούν καλόγηροι της ανατολικής εκκλησίας η οποία εκφράζει ένα δόγμα του οποίου η "αυθυπαρξία" θεμελιώνεται στην ...αντιγραφή όχι μόνον της "ταυτότητος" πίστεως, αλλά, ακόμη και του ιερατικού πίλου!
Κάπως έτσι καταλήξαμε σε μιαν εικόνα η οποία τεκμηριώνει την ενδυματολογικήν αυθεντικότητα (φορέματος και πίλου) της εποχής στην οποία μεγαλούργησε ο Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης και δεν είναι άλλη από εκείνη του πολέμαρχου της Ενετικής Πολιτείας (την οποία, οι αστοιχείωτοι εσφαλμένα αποκαλούν "Δημοκρατία") αρχιστρατήγου Bartolomeo d' Alviano (αποκαλουμένου και "Liviano", 1455-1515) ο σπουδαίος
εκείνος στρατηγός που επεδίωξε να στρατολογήσει τον Έλληνα Στρατιώτη και ταγό Μερκούριο Μπούα στις δυνάμεις του Φραγκίσκου Α' κατά του Ερρίκου Η' της Αγγλίας. Και το πορτρέτο του αρχιστρατήγου Bartolomeo d' Alviano, το οποίο βλέπουμε παραπάνω, το φιλοτέχνησε ο Iταλός αναγεννησιακός ζωγράφος Giovanni Bellini, (c 1430 - 26 Νοεμβρίου 1516)!
Το σύγχρονο θέατρο είναι γεμάτο με άτεχνες αυθαιρεσίες οι οποίες αποπειρώνται να συγκαλύψουν τα κενά γνωστικής συνεπείας των "δημιουργών" του. Κυρίως, είναι κατακεκλυσμένο από τα κακότεχνα "απόνερα" του δήθεν "μοντερνισμού" ο οποίος βιάζει την αλήθεια της ζωής την οποία το θέατρο πρέπει να υπηρετεί!
Στην περίπτωσή μας, τούτη η αλήθεια της ζωής, ως πρόταγμα της δικής μας πολεμικής καθημερινότητος δεν θα μπορούσε να παρακαμφθεί και για λόγους πρακτικούς και για λόγους αισθητικούς αλλά, κυρίως, για λόγους αρετής με το ευτυχές αποτέλεσμα και στην "πτυχή" της ενδύσεως του ήρωά μας να επιμείνουμε στην αλήθεια και στην αυθεντικότητα της επί σκηνής παρουσιάσεώς του!
Και με τα χρυσά "χέρια" της Φλώρας η οποία στηρίζει την Ομάδα των "Ελλήνων Κενταύρων" ως συνιδρύτρια και στυλοβάτης, καταλήξαμε σε ένα τεκμηριωμένο ενδυματολογικό αποτέλεσμα. Ας σημειωθεί ότι δεν ήταν καθόλου εύκολη η μέτρηση των αναλογιών και αποστάσεων καθώς και της στερεώσεως των διακοσμητικών του μανδύα λόγω της πτυχοειδούς διαμορφώσεως του γιακά αλλά και του πάχους του υφάσματος. Χρειάσθηκε να επιστρατευθεί πολυμήχανη σκέψη και προσεκτικές μετρήσεις ώστε όλα να ταχθούν αναλογικά και με διορθωτικές προβλέψεις Όπως δε κατά την εποχή εκείνη τα ενδύματα δεν ήσαν "αποτελέσματα" ...ραπτομηχανών και ο παρών χιτώνας ράφτηκε εξ ολοκλήρου στο χέρι, ...εποχικής ...Τιμής ένεκεν! Και, η ...συνέχεια επί σκηνής!
Στη σκιά μιας διακαούς προσδοκίας έζησε ο
Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης..., μιας προσδοκίας για την δικαίωση ενός Πολιτισμού
που στήθηκε επάνω σε μια λευκή πέτρα που έγινε ο Ιερός Βράχος μας, για να χαθεί
στη μάχη της ...Λευκόπετρας υποκύπτοντας σε μία βαρβαρότητα ...αιώνων, μέχρι
σήμερα. Κι ο δικός μας Μιχαήλ Μάρουλλος
Ταρχανιώτης, ο εξαίρετος Errik Nour, σ΄ ετούτη την φωτογράφιση, βρέθηκε κάτω
από την απομένουσα λευκή πέτρα, τον Ιερό Βράχο, να μας θυμίζει την ιστορική
σκεπτομορφή του λογίου και πολεμιστή Μιχαήλ Μαρούλλου Ταρχανιώτη που παραμένει
"ζωντναός" στις υπώρειες ενός Πολιτισμού που λάτρεψε και υπέρ του
οποίου εκφράστηκε και με το σπαθί του και με την πέννα του που παραμένει
άγνωστη στο τόπο του!
Πλήρες
Φωτογραφικό Λεύκωμα με τον πρωτοχορευτή Errik Nour να εμφανίζεται στις
φωτογραφίες οι οποίες τραβήχτηκαν στον αρχαιολογικό χώρο της Πνυκός την 12η
Σεπτεμβρίου 2019 ΕΔΩ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.