Με τον καλύτερο "διερμηνέα" και "ξεναγό", την τουρκομαθή Μητέρα του, ο Ιδρυτής των "Ελλήνων Κενταύρων" και γράφων, σε όλα τα ταξίδια του προς την πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την πόλη του Ρωμαίου Κωνσταντίνου, την Κωνσταντινούπολη, μελέτησε σε βάθος οχι μόνον ό,τι μπορεί να ενδιαφέρει τον περιηγητή ενός πολύ σημαντικού ιστορικού τόπου, αλλά και το πλαίσιο της σπουδαίας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας χωρίς καμία "παρωπίδα" σοβινιστικής αγκυλώσεως, αλλά με πνεύμα εννοήσεως της πολιτιστικής σημασίας αυτής της Αυτοκρατορίας η οποία μετασχηματίσθηκε τόσο "βελούδινα" στην σημερινή Τουρκία. Κατ΄εκείνες τις επισκέψεις, ένας Έλληνας και, μάλιστα, απόγονος της ιστορικής εκείνης Οικογενείας η οποία πρώτη (κατά τον 18ο αι.) εξεγέρθηκε εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας απελευθερώνοντας το πρώτο Ελληνικό έδαφος (Λάμαρη Σουλίου), ήρθε σε επαφή με την νοοτροπία και την συμπεριφορά των σημερινών Τούρκων φθάνοντας σε σημείο να συνομιλήσει ακόμη και με φανατικούς "Γκρίζους Λύκους" με τους οποίους, μάλιστα, όχι απλώς "επεκοινώνησε" πολυδιάστατα αλλά φεύγοντας δέχθηκε και το δώρο τους (που εξήχθη κατόπιν ειδικής αδείας του Τουρκικού Υπουργείου Πολιτισμού) μία παμπάλαια ορειχάλκινη οθωμανική λάμπα η οποία κοσμεί το γραφείο του. Και με αυτόν τον συμβολισμό "φωτίσεως", καταφέραμε να ...αποσυμβολίσουμε τα σοβινιστικά "ταμπού" που βαραίνουν Έλληνες και Τούρκους και να διεισδύσουμε στην "οπτική" των γειτόνων μας, κατανοώντας τους βαθύτερα, εκτιμώντας τις αρετές τους και υιοθετώντας, γιατί όχι, την ευφυέστατη διαχείριση των εξωτερικών υποθέσεών τους ακολουθώντας τα διδάγματα της επιτυχέστατης Οθωμανικής εξωτερικής πολιτικής! Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διεξήχθησαν και οι επισκέψεις μας στο Στρατιωτικό Μουσείο της Κωνσταντινουπόλεως φθάνοντας μέχρι σημείου, η κατόπιν ιδρυθείσα Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" να δεχθεί ιδιαίτερες Τιμές κατά τις εμφανίσεις της στην Τουρκία τόσο στην Κωνσταντινούπολη (2012) από τον Δήμαρχο, όσο και από τις τοπικές αρχές διαφόρων άλλων τουρκικών πόλεων, Biga, Aμάσεια κλπ.
Η επιβλητικότητα του κύρους του ιστορικού παρελθόντος ενός έθνους είναι εκείνο που θα πρέπει να χαρακτηρίζει την εξωτερική αρχιτεκτονική αλλά και τα εκθέματα ενός Στρατιωτικού Μουσείου το οποίο θα πρέπει αναλόγως να προετοιμάζει και τον επισκέπτη του που πλησιάζει για να το επισκεφθεί! Και όλα αυτά τα επιτυγχάνει σε υπερθετικό βαθμό το Στρατιωτικό Μουσείο της Κωνσταντινουπόλεως Harbiye του οποίου το μεγαλειώδες όσο και αισθητικότατο αρχιτεκτόνημα, όπως και τα περιεχόμενά του το αναδεικνύουν ως το εντυπωσιακότερο των Βαλκανίων, ανάλογο της μεγαλοπρεπείας της πόλεως αλλά και της χώρας που το εγκολπώνονται!
Το Στρατιωτικό Μουσείο της Κωνσταντινουπόλεως είναι αφιερωμένο στα χίλια χρόνια τουρκικής στρατιωτικής ιστορίας, πρόκειται για ένα από τα κορυφαία μουσεία του είδους του στον κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το εύρος των εκθεμάτων του είναι τεράστιο και εκτίθενται μόνον τα 9.000 από τα περίπου 55.000 κειμήλιά του στα 32 ευρύχωρα θεματικά εκθετήριά του όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει διάφορα ξίφη, πυροβόλα όπλα διαφόρων τύπων και διαμετρημάτων, πανοπλίες, αναπαραστάσεις μαχών, σκηνές, σημαίες, στρατιωτικές στολές, πανό, προσωπικά αντικείμενα γνωστών προσωπικοτήτων, πίνακες και πολλά άλλα.
Βρίσκεται στην πλευρά του Μαρμαρά, στη συνοικία Σισλί, δύο στάσεις με το μετρό από την κεντρική πλατεία Ταξίμ όπου, μετά το 1960, μεταφέρθηκε το εμπορικό κέντρο της πόλεως και φιλοξενεί εταιρείες και γραφεία αλλά και αρκετά σημαντικά ακίνητα όπως το μνημειακό ανακτορικό Περίπτερο "Ιχλαμούρ", την Ιταλική Σχολή, την έδρα της Βουλγαρικής Εξαρχίας, το ελληνορθόδοξο Κοιμητήριο καθώς και μία εβραϊκή Συναγωγή που δέχθηκε επίθεση Τούρκων (2003) οι οποίοι και αποστρέφονται τον σιωνισμό .
Aνακτορικό Περίπτερο Ihlamur
Ο πρώτος στρατιωτικός μουσειακός χώρος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ο πρώτος χριστιανικός ναός που ανήγειρε ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος στην Κωνσταντινούπολη, ο ναός της Αγίας Ειρήνης (τρίκλιτη βασιλική) που χτίσθηκε επάνω σε προϋπάρξαντα προ-χριστιανικό ναό τον οποίον οι χριστιανοί Ρωμαίοι, κατά την προσφιλή καταστροφική συνήθειά τους, "έφεραν ες έδαφος"! Στον ναό αυτό πραγματοποιήθηκε, το 381, η Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδος και ήταν η έδρα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι να χτιστεί η εκκλησία της Αγίας Σοφίας το 537, γι' αυτό και ονομαζόταν και «Πατριαρχείο».
Η Αγία Ειρήνη (Cebehane)
Έτσι, μετά την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Οθωμανούς, ο ναός της Αγίας Ειρήνης μετετράπη σε Οπλοστάσιο με την ονομασία "Cebehane" και σε αυτόν τον χώρο φυλάσσονταν τα πολύτιμα όπλα και ο πολύτιμος πολεμικός εξοπλισμός των Οθωμανών. Το Cebehane χαρακτηρίσθηκε ως "Dâr-ul-Esliha" (Οίκος Όπλων) σύμφωνα με τις στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις επί της περιόδου του Σουλτάνου Αχμέτ Γ΄. Το Dâr-ul-Esliha ήταν επίσης ένα εκθετήριο όπλων στη διάθεση των επισκεπτών του παλατιού.
H έκθεση στο εσωτερικό της Αγίας Ειρήνης
Το 1846 το Dâr-ul-Esliha γίνεται ένα πραγματικό μουσείο και ο Στρατάρχης του Πυροβολικού Αχμέτ Φετί Πασάς μετατρέπει την Αγία Ειρήνη σε εκθεσιακό κέντρο ενώ η συλλογή που βρίσκονταν εκεί ονομάζεται Muze-i Humayun (Αυτοκρατορικό Μουσείο). Το Αυτοκρατορικό Στρατιωτικό Μουσείο συνέχισε τη λειτουργία του από το 1846 έως το 1940 στην Αγία Ειρήνη, αλλά η συλλογή μεταφέρθηκε στην Ανατολία κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για να μην υποστεί ζημιές. Παρόλο που η Τουρκία δεν συμμετείχε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ελήφθησαν μέτρα κατά ενδεχομένου κινδύνου επιθέσεως στην Κωνσταντινούπολη και μετά τον πόλεμο, η συλλογή μεταφέρθηκε πίσω στην Κωνσταντινούπολη το 1949.
H έκθεση στο εσωτερικό της Αγίας Ειρήνης
Η ιστορία του σημερινού Στρατιωτικού Μουσείου της Κωνσταντινουπόλεως χρονολογείται από τον 19ο αιώνα."Harbiye" είναι η ονομασία μιας γειτονιάς της συνοικίαςŞişli (Σισλί) όπου βρίσκεται το Μουσείο και αυτή η γειτονιά πήρε το όνομά της από την "Mekteb-i Harbiye" την Στρατιωτική Ακαδημία που ίδρυσε το 1862 ο Αμπντουλχαμίτ Β΄, ένας από τους τελευταίους Οθωμανούς σουλτάνους και, σήμερα, μέσα σε αυτό το μεγαλοπρεπές κτηριακό συγκρότημα στεγάζεται το Στρατιωτικό Μουσείο της Κωνσταντινουπόλεως. Το κτίριο αναστηλώθηκε από τον καθηγητή Δρ. Νεζίχ Ελντέμ , έναν από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της Τουρκίας. Το μουσείο άνοιξε στις 10 Φεβρουαρίου 1993 μετά την αποκατάστασή του.
Η παλιά Τουρκική Πολεμική Ακαδημία Mekteb-i Harbiye
Σε όποιον επιθυμεί να επισκεφθεί το Μουσείο προσφέρονται πολλοί τρόποι προσβάσεως με πρώτη και ευκολότερη μέθοδο την χρήση της γραμμής M2 Yenikapi – Haciosman του μετρό με έξοδο στη στάση Osmanbey απ΄ όπου το Μουσείο απέχει μόνο λίγα λεπτά με τα πόδια. Επίσης, υπάρχουν περισσότερες από 50 λεωφορειακές γραμμές "IETT" που κάνουν στάση κοντά στο Στρατιωτικό Μουσείο, επειδή το Σισλί είναι μια εξαιρετικά κεντρική περιοχή της Κωνσταντινουπόλεως και το Harbiye παραμένει ένα εμβληματικό τοπόσημο. Σε αυτές τις λεωφορειογραμμές περιλαμβάνονται η 25G, 32T, 35C, 36T, 38T, 43, 46E, 46H, 46KT, 46T, 46 και 48N. Το Μουσείο είναι πολύ κοντά στη στάση του λεωφορείου, οπότε από τη στάση Harbiye, μπορείτε να το δείτε από τον δρόμο.
Τα κίτρινα λεωφορεία "IETT"
Το Μουσείο λειτουργεί καθημερινώς εκτός Δευτέρας και Τρίτης από τις 09:00 π.μ. έως την 17:00 μ.μ.ενώ παραμένει κλειστό την πρώτην ημέρα του νέου έτους και κατά τις θρησκευτικές εορτές και για μία πλήρη επίσκεψη θα πρέπει να υπολογίζονται τρεις ώρες. Το κόστος εισιτηρίου εισόδου και λοιπών χρεώσεων (τέλους φωτογραφίσεως κλπ) εμφανίζεται εδώ.
Επίσης, εδώ μπορεί ο επισκέπτης να ακούσει και την παραδοσιακή στρατιωτική μπάντα "Mehter" (των Γενιτσάρων) η οποία παιανίζει ιστορικά εμβατήρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στο κεντρικό ιστολόγιο του Μουσείου, μπορεί ο ενδιαφερόμενος να ενημερωθεί για τις παραστάσεις της μπάντας "Mehter" ώστε να τις συνδυάσει με την επίσκεψή του.
Το ισόγειο είναι αφιερωμένο στο σελτζουκικό και οθωμανικό παρελθόν και είναι, πράγματι, συγκλονιστικό το οβάλ διόραμα της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως με τα κέρινα ομοιώματά του και τα πυροβόλα του. Εδώ υπάρχουν 21 εκθετήρια για τους Σελτζούκους, για την ίδρυση και την άνοδο των Οθωμανών, τις μεγάλες τουρκικές Αυτοκρατορίες, τον Μεχμέτ τον Πορθητή, τον Σουλτάνο Σελίμ Α', την κατάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως, για την Τοξοβολία και το Ιππικό, για τα ιστορικά αγχέμαχα όπλα όπως και για τα πυροβόλα όπλα, τα βαρέα πυροβόλα μοντέλα κανονιών και πολλά άλλα.
Στον δεύτερο όροφο υπάρχουν 11 εκθετήρια που εστιάζουν στον 20ό αιώνα αφιερωμένα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τους Πολέμους της Καλλιπόλεως, στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, στην εμπλοκή Κορέας και Κύπρου, στους νεώτερους στρατιωτικούς ηγέτες, στον Ατατούρκ, σκηνές, στο αρμενικό πρόβλημα κλπ. Εδώ, πολλά εκθέματα ενδιαφέρουν τον Έλληνα επισκέπτη και είναι σοκαριστικά. Στην αίθουσα του πολέμου στη Μικρά Ασία (1922) και της εισβολής στην Κύπρο (1974), εκτίθενται λαφυραγωγημένες σημαίες του Ελληνικού Στρατού και της Κυπριακής Εθνοφρουράς. Επιπλέον, δεν παραλείπεται η έκθεση τεκμηρίων που υπογραμμίζουν βιαιότητες του Ελληνικού Στρατού κατά του άμαχου τουρκικού πληθυσμού. Αναφορικώς με την καταστροφή της Σμύρνης, παρουσιάζεται μια σειρά συγκλονιστικών ασπρόμαυρων φωτογραφιών οι οποίες προξενούν συναισθήματα ανεπανάληπτα.
Σημαντική είναι και η εξαιρετικώς οργανωμένη Βιβλιοθήκη του Μουσείου η οποία περιέχει είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000) βιβλίων, χειρογράφων, ιστορικών εγγράφων, χαρτών, εφημερίδων κλπ ενώ, το επιστημονικό προσωπικό του Μουσείου έχει ήδη εκδώσει πολλά αξιόλογα φυλλάδια για τις συλλογές του αναρτήσει υπό μορφή pdf σημαντικούς τίτλους στρατιωτικού ενδιαφέροντος στους οποίους μπορεί να έχει πρόσβαση ο επισκέπτης του ιστοτόπου. Τέλος, το Μουσείο με τους προσεγμένους και οργανωμένους Πολιτιστικούς Χώρους του προσφέρεται ως κέντρο λαμπρών εκδηλώσεων.
Τέλος, εξαιρετική είναι και η παρουσίαση της εικονικής περιηγήσεως του Μουσείου, την οποία μπορεί ο αναγνώστης μας να απολαύσει πιέζοντας επάνω στην εικόνα που ακολουθεί!
ΕΠΙΜΥΘΙΟΝ:
Και, επειδή οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες, για όποιον αναρωτηθεί τι ισχύει μεταξύ του Στρατιωτικού Μουσείου της Κωνσταντινουπόλεως και του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών, το συμπέρασμα είναι οδυνηρότατο για τον Έλληνα που θέλει να νιώθει υπερήφανος για μιαν Ελλάδα με τεράστια πολεμική ιστορία, με ανεξίτηλο ηρωικό παρελθόν αλλά, δυστυχώς, με μία δημοκρατικότατη και αντιφασιστικότατη δημοκρατία της οποίας η διαφθορά φρόντισε να τα αμαυρώσει όλα!
Με την αποστρατιωτικοποιημένη αρχιτεκτονική εμφάνιση μετεωριζόμενου ...υδατόπυργου που απειλεί να καταπέσει στα κεφάλια των διερχομένων, με εξωτερικές ειρηνιστικές "διακοσμητικές" παρεμβάσεις που εκφράζουν ηττοπαθή συμπλέγματα "αρνητών στράτευσης", με εσωτερικές μουσειολογικές-εκθεσιακές προσεγγίσεις που προδίδουν αυτοσχεδιασμούς βαριεστημένου υπαξιωματικού, κατακεκλυσμένο από κακότεχνα αντίγραφα (πλην των αξιόλογων της Δωρεάς Νικολακοπούλου) με έντονη κρυπτο-αριστερή κομματική "κολορατούρα" και ψευτο-προοδευτισμό αντεθνικής εμμονής, το "Πολεμικό" Μουσείο Αθηνών στιγματίζει μια κοινωνία που ντρέπεται για το πολεμικό της παρελθόν, για τις θυσίες όσων της επέτρεψαν να εξακολουθεί να υπάρχει, να αισχύνεται για την ίδια την ύπαρξή της. Και αυτό, βεβαίως, εντάσσεται μέσα στην ευρύτερη αρνησίπατρη κατεύθυνση της κοινωνίας των γραικύλων η οποία καταργεί στρατόπεδα παραχωρώντας τα ως καταυλισμούς αθιγγάνων και λαθρομεταναστών και εξευτελίζοντας τον Στρατό της ως θίασο περιφερόμενων τσιρκολάνων.
Κι ενώ, επιτυχέστατα, οι Τούρκοι προβάλλουν υπερήφανοι την Οθωμανική στρατιωτική μπάντα τους "Mehter" παιανίζοντας εθνικά εμβατήρια, η εντεύθεν "όχθη" πόρρω απέχουσα της Ελλάδος, εμφανίζει τον "στρατό"(?) της να παιανίζει ρεπερτόριο ...καμπαρέ και ..."Despacito", λες και πασχίζει να εξορκίσει τους παιάνες του Αθηναίου και του Λημινίου ως ...μιάσματα!
Η πρότασή μας ως εναρκτήρια αποκατάσταση της αθλιότητος του σημερινού "Πολεμικού" Μουσείου Αθηνών είναι η άμεση μεταφορά του ή στην παλαιά Σχολή Ευελπίδων (Πεδίον Άρεως) όπου λειτούργησε επιτυχέστατα και στο παρελθόν, ή στις εγκαταστάσεις των πρώην Ανακτόρων (Ηρώδου Αττικού) το οποίο χαραμίζεται ως καταυλισμός χαραμοφάηδων "προέδρων" και παρατρεχάμενων σε φιέστες ντροπής για την χώρα! Και όσο η γραικία καταθάπτει την Ελλάδα κάθε σύγκριση με την Τουρκία θα πονά τον Έλληνα όσο θα τέρπει τους ανελλήνιστους και ανέθνιστους καταχραστές της γης των Ελλήνων!
Εναύσματα χαράς αλλά και βαθύτατης περισκέψεως τα πάμπολλα μηνύματά σας που καταφθάνουν στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση, στον μηνύτορα του Facebook αλλά και οι σχεδόν "ζωντανές" τηλεφωνικές επικοινωνίες σας των οποίων το περιεχόμενο-αίτημα είναι "Πότε θα επαναληφθούν τα τακτικά μαθήματα της Σχολής μας και οι Προπονήσεις μας;"!
Oμολογουμένως, η ένταση αλλά και ο καταιγισμός των μηνυμάτων σας δεν θα μπορούσε να μας αφήσει ολίγωρους επί του πρακτέου ακόμη κι εάν ήμασταν υπό ...ταφόπλακα, δεδομένου ότι κάθε επικοινωνία μαζύ σας αποτελεί επαφή με την ίδια την συνείδησή μας η οποία επιμένει στην αδιάλειπτην επιτέλεση του καθήκοντος το οποίον, εν προκειμένω, είναι η προαγωγή των εφίππων πολεμικών τεχνών και, δη, της Έφιππης Τοξοβολίας.
Και ίσως παρέλκει να επαναλάβουμε ότι ουδεμία διάθεση έχουμε να παρακάμψουμε το καθήκον μας εμμένοντες πιστοί στην ρήση του Δασκάλου μας Kassai Lajos "ΕΦΙΠΠΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ ΜΕΧΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ!".
Όμως, είναι πολύ σημαντικό να κατανοηθεί και να μας συγχωρεθεί ο σεβασμός μας στην "προτεραιότητα" η οποία, άλλωστε και μας κάνει υπερήφανους μετά από 20 χρόνια συνεχούς λειτουργίας και δράσεων όπως, άλλωστε, τεκμηριώνει και η ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ μας στις 271 σελίδες της. Και αυτή η "προτεραιότητα" μας παραπέμπει στην επικέντρωση της αφιερωματικής ταινίας μας στον Μιχαήλ Μάρουλλο Ταρχανιώτη, η οποία μας θέλει καθημερινώς στο καθήκον της πληρώσεως απαιτήσεων οι οποίες κάθε άλλο παρά μικρές είναι!
Βεβαίως, με τους γνωστούς εντατικότατους εργασιακούς ρυθμούς η επιστροφή μας στην σχολική κανονικότητα είναι δεδομένη και, μάλιστα, "επηυξημένη και βελτιωμένη" μέσα σε ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο πολύ πιο δυναμικό και ολοκληρωμένο.
Η "Ελληνική Εφιπποτοξοτική Εταιρεία" και η Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" με βαθύτατη θλίψη αποχαιρετούμε τον ευγενή Πέρση μαχητή και Δάσκαλο Εφίππων Πολεμικών Τεχνών Ali Ghoorchian.
Πάει καιρός από τότε που ένα γύφτικο ημιφορτηγάκι μπούκαρε στο Καλλιμάρμαρο φορτωμένο με καρπούζια ως ..."εύρημα" για την λήξη του "Αθήνα 2004" όπου "πούστηδες" (αρχιμιζαδόροι) και ..."παλληκάρια" (γυφτο-κακότεχνοι) ...γίνανε μαλλιά-κουβάρια για να καταλήξει ολόκληρη η Ελλάδα(?) σ' έναν καταχρεωμένο, επί δεκαετίες, καταυλισμό όπου τσαντιροποιήθηκε ακόμη και το Εκατόμπεδο!
Είκοσι ένα, ολόκληρα, χρόνια πέρασαν από τότε που χρεωθήκαμε για τους πύργους που αγόρασαν στα Λονδίνα "κυρίες" της δημοκρατικής νομενκλατούρας και πανάκριβες, φουτουριστικές, πεζογέφυρες που κατέληγαν σε ...ακάλυπτους χώρους πολυκατοικιών, πλουτίζοντας τους υψηλόβαθμους "αντίφα" εκείνης της εποχής, σαθρής, όπως όλες οι "μεταποληστευτικές" εποχές της αθλίας δημοκρατίας.
Από τότε η "ιθαγενής κακοτεχνία" ως πολιτιστική ντροπή ενός λαού απαίδευτου και κακαίσθητου, έδειχνε να έχει αντικαταστήσει την Τέχνη με φυσικό αυτουργό ένα "κράτος" του οποίου η μόνη δύναμη ήσαν οι ...παρακρατικές δομές που δημοκρατικότατα και αντιφασιστικότατα "έστησε" ώστε να γαντζώνεται, ακροβατώντας, στην εξουσία.
Κι από εκείνη την "φαιδρά" όπως και παραμένει, εποχή καταλάβαμε ότι, ο,τιδήποτε αφορά στην Τέχνη της κοινωνίας των γραικύλων, θα παραπαίει μεταξύ ανθυποβαλκανογυφτιάς και queer ανωμαλοτεχνίας! Κι αυτά συναντήσαμε όσο προσπαθούμε να οργανωθούμε για την υλοποίηση της ταινίας "Μιχαήλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης" όπου είχαμε την κακοτυχία να πέσουμε επάνω σε βαρύγδουπες "εταιρείες παραγωγής" (προαγωγής...) εκ των οποίων η μία παρουσίασε ...τραβεστοποιημένο τον "Ιερό Λόχο" των Θηβαίων, η άλλη μας ενημέρωσε ότι ψάχνει προς υλοποίηση ένα ...gay σενάριο με δυνατά αγόρια, η τρίτη μας προειδοποίησε ότι δεν θέλει εθνικά σενάρια γιατί παραπέμπουν σε χούντες κλπ κλπ. Κι αφού οι θεοί μας προστάτευσαν από δίποδα απορρίμματα και τις κακοτοπιές της woke κακαισθησίας των "τεχν-υπανθρώπων" της πιάτσας, απόψε ανασχεδιάσαμε ρεαλιστικά με τον εξαιρετικό μας Σκηνοθέτη Καλλίμαχο την επέκεινα πορεία της υλοποιήσεως της ταινίας μας κι ανακαλύψαμε ότι μπορούμε να την διαχειριστούμε πολύ καλύτερα και, κυρίως, πολύ καλλιτεχνικότερα απ΄ ό,τι οι αγοραίοι κακότεχνοι θα μπορούσαν.
Ωραίες ιδέες και λυσιτελείς, κατόπιν ώριμης έρευνας και "ψηλαφίσεως" μιας περιρρέουσας σαθρής πραγματικότητος η οποία έχει χάσει κάθε σχέση με την Τέχνη, μας οδηγούν πλέον ακόμη σταθερότερα προς το όραμα του αφιερώματός μας στον Έλληνα λόγιο και πολεμιστή του οποίου την μνήμη τιμούμε! Και συνεχίζουμε!...
Η Σχολή των "Ελλήνων Κενταύρων" εισάγοντας πρώτη (2005) την Παραδοσιακή (Ενστικτώδη) Τοξοβολία στην Ελλάδα, θεωρεί πλέον υποχρέωση των μαθητών της την βαθύτερη γνώση της καταγωγής του Τόξου και της Τοξοβολίας, λόγος για τον οποίον, πλέον, ξεκινούν περί τούτου δημοσιεύσεις επιστημονικού χαρακτήρος αρχίζοντας, μάλιστα, από τα "καθ' ημάς", δηλαδή, από την εμφάνιση του Τόξου και της Τοξοβολίας στην Ευρώπη, ενώ στη σειρά αυτών των δημοσιεύσεων θα καλυφθεί όλη η ανελικτική πορεία του Τόξου και της Τοξοβολίας σε όλες τις ηπείρους. Αυτό το πληροφοριακό υλικό από σήμερα θεωρείται ως υποχρεωτικής μελέτης από όλους τους μαθητές της Σχολής μας οι οποίοι θα πρέπει να κατέχουν εν τω βάθει την τέχνη της Τοξοβολίας και όσα αφορούν σ΄ αυτήν!
Η Τοξοβολία στην Ευρώπη εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά την Ύστερη Παλαιολιθική περίοδο, δηλαδή, περίπου μεταξύ 12.000 και 9.000 π.χ.χ., στην τελική φάση του πολιτισμού του Μαγδαληναίου (Magdalenian culture), όταν το κλίμα άρχισε να θερμαίνεται μετά την τελευταία παγετώδη περίοδο.
Οι πρώτες ενδείξεις
1. Οι πρώτες αρχαιολογικές ενδείξεις
Stellmoor (Βόρεια Γερμανία): Εδώ ανακαλύφθηκαν (στη δεκαετία του 1930) ξύλινα βέλη μήκους 70–80 εκ., κατασκευασμένα από πεύκο και σημύδα, τα οποία χρονολογούνται γύρω στο 10.000 π.χ.χ. (T. Rust, Die Altsteinzeitlichen Rentierjäger der Hamburger Gegend, 1943). Αυτά θεωρούνται τα αρχαιότερα βέλη της Ευρώπης.
Δεν βρέθηκαν τα ίδια τα Τόξα, όμως η μορφολογία των βελών και των λίθινων αιχμών δείχνει χρήση ελαστικού εκτοξευτήριου μηχανισμού, δηλαδή Τόξου.
Παρόμοιες ενδείξεις προέρχονται από το Holmegaard (Δανία), όπου σε τύρφη διατηρήθηκαν τα αρχαιότερα ευρωπαϊκά τόξα, ηλικίας περίπου 8.000 π.χ.χ. (Μεσολιθική εποχή). Είναι κατασκευασμένα από φτελιά (Ulmus), με συμμετρικά άκρα και χαρακτηριστική ελλειπτική διατομή.
2. Ο ρόλος του Τόξου στους θηρευτές του τέλους της εποχής των Παγετώνων
Οι παλαιολιθικοί θηρευτές της Ευρώπης, ιδιαίτερα στις περιοχές της βόρειας Γερμανίας, της Δανίας και της Ολλανδίας, κυνηγούσαν ταράνδους και Ίππους. Η ανάγκη για ελαφρύ και ευέλικτο εκηβόλο όπλο οδήγησε στη μετάβαση από το ακόντιο στο Τόξο.
Το Τόξο, λοιπόν, στην προϊστορική Ευρώπη:
Έφερε "πιο κοντά" θήραμα στον θηρευτή.
Επέτρεψε τη χρήση πιο ευστόχων βελών με λίθινες αιχμές.
Εξέλιξε την ατομική δεξιότητα του θηρευτή σε «τεχνική σώματος» (κατά Marcel Mauss), συνδέοντας σωματική εκπαίδευση και πολιτισμική μνήμη.
3. Χρονολογική σύναψη
Περίοδος
Τόπος
Ευρήματα
Σημασία
~12.000 π.χ.χ..
Stellmoor, Γερμανία
Βέλη από πεύκο
Πρώιμη χρήση τόξου στην Ευρώπη
~10.000–8.000 π.χ.χ.
Holmegaard, Δανία
Ξύλινα τόξα
Παλαιότερα σωζόμενα τόξα
~8.000–7.000 π.χ.χ.
Λίμνες της Ελβετίας, Ολλανδία
Βέλη με λίθινες αιχμές
Εξάπλωση στη Μεσολιθική Ευρώπη
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Rust, A. (1943). Die Altsteinzeitlichen Rentierjäger der Hamburger Gegend. Hamburg.
Clark, J. G. D. (1963). Neolithic bows from Somerset, England, and their affinities. Proceedings of the Prehistoric Society.
Whittaker, J. C. (2010). Primitive Weapons and Modern Sport: Ethnoarchaeology of Archery. Journal of Anthropological Research.
Otte, M. (1997). Le Paléolithique supérieur en Europe. Liège: ERAUL.
Η εξέλιξη του τόξου ως όπλου θήρας, πολέμου και τελετουργίας στην Ευρώπη της Μεσολιθικής και Νεολιθικής εποχής
1. Από το εργαλείο επιβίωσης στο πολιτισμικό σύμβολο
Μετά την υποχώρηση των παγετώνων (περί το 9.000 π.χ.χ.), το κλίμα της Ευρώπης έγινε θερμότερο, οι τάρανδοι μετακινήθηκαν βορειότερα και η πανίδα διαφοροποιήθηκε. Οι κοινότητες θηρευτών-τροφοσυλλεκτών της Μεσολιθικής εποχής (περ. 9.000–6.000 π.χ.χ.) άρχισαν να χρησιμοποιούν το Τόξο όχι απλώς ως πρακτικό εργαλείο, αλλά ως πολυδιάστατο τεχνούργημα — συνδυασμό τεχνικής, κοινωνικής ταυτότητας και, ενίοτε, τελετουργικού αντικειμένου.
Η πολυλειτουργικότητα αυτή αποδεικνύεται από τα ευρήματα:
σε ελώδεις περιοχές όπως το Holmegaard (Δανία) και το La Draga (Ισπανία), όπου σώζονται πλήρη Τόξα και δέσμες βελών, αλλά και,
σε σπηλαιογραφίες της Ιβηρικής, όπως στο Cogul και στη Cueva de los Caballos, όπου παριστάνονται ομάδες Τοξοτών σε δυναμικές στάσεις. Αυτές οι παραστάσεις ερμηνεύονται τόσο ως σκηνές θήρας, όσο και ως συμβολικές απεικονίσεις τελετουργιών σχετικών με τη γονιμότητα ή την κοινωνική μύηση.
2. Το Τόξο ως όπλο θήρας.
Καθ’ όλη τη Μεσολιθική, το Τόξο απετέλεσε το κατ' εξοχήν το ατομικό όπλο του θηρευτή.
Τα βέλη διέθεταν μικρολιθικές αιχμές (από πυριτόλιθο ή οψιδιανό), συχνά συγκολλημένες με πίσσα ή ρητίνη.
Ο τύπος του τόξου εξελίχθηκε από κοντό και παχύ σε πιο μακρύ και ελαστικό, με καλύτερη κατανομή δυνάμεως στα άκρα.
Εμφανίζεται για πρώτη φορά η τεχνική της εγκοπής(χαραγή εγκαθιδρύσεως στη χορδή) στο άκρο του βέλους, ώστε να τοποθετείται σταθερά.
Η θηρευτική χρήση του Τόξου παγίωνε και μια κουλτούρα δεξιοτεχνίας: η ακρίβεια του Τοξότη αντανακλούσε την πειθαρχία και τη σωματική του εκπαίδευση, στοιχεία που, κατά τους ανθρωπολόγους, συνέβαλαν στη συγκρότηση πρώιμων μορφών «πολεμικής» ταυτότητος.
3. Η μεταμόρφωση σε όπλο πολέμου
Κατά τη Νεολιθική περίοδο (περ. 6.000–3.000 π.χ.χ.), με την εμφάνιση των πρώτων μόνιμων οικισμών, το Τόξο περνά σταδιακά από το πεδίο της θήρας στο πεδίο των ανθρώπινων συγκρούσεων, του πολέμου.Τα πρώτα ευρωπαϊκά τεκμήρια οργανωμένων συγκρούσεων με τόξα προέρχονται:
από τον οικισμό Talheim (Γερμανία, περ. 5.000 π.χ.χ.), όπου ανακαλύφθηκαν ανθρώπινοι σκελετοί με αιχμές βελών καρφωμένες στα οστά και,
από το Jebel Sahaba (Νουβία, αν και εκτός Ευρώπης, με επιρροές στη Μεσόγειο), όπου διακρίνεται η ίδια τεχνική.
Αυτές οι ενδείξεις μαρτυρούν ότι το Τόξο είχε γίνει όπλο ομαδικής αντιπαραθέσεως, στοιχείο που άλλαξε ριζικά τη φύση των συγκρούσεων: για πρώτη φορά, η μάχη εξ αποστάσεως καθιερώνεται ως πιθανότητα επιβιώσεως.
4. Το Τόξο στις τελετουργίες και την τέχνη
Παράλληλα με τη χρηστική του λειτουργία, το Τόξο αποκτά συμβολική διάσταση:
Σε νεολιθικά ειδώλια και αγγεία της Κεντρικής Ευρώπης, απαντούν εγχάρακτα σχέδια που θυμίζουν Τόξα ή δέσμες βελών.
Οι παραστάσεις Τοξοτών σε βραχογραφίες της Ισπανίας και της Νότιας Γαλλίας συνδέονται πιθανότατα με θηρευτικές τελετές, όπου η Τοξοβολία αποτελούσε μίμηση ή επίκληση της επιτυχίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως στο Cogul), οι γυναικείες μορφές που περιβάλλουν τους Τοξότες δείχνουν ότι το Τόξο ίσως συνδέθηκε με τελετές γονιμότητας, δηλαδή μεταφορές ενεργείας, στοχεύσεως και ζωής.
5. Συνολική θεώρηση
Από την Παλαιολιθική ως τη Νεολιθική εποχή, το Τόξο στην Ευρώπη εξελίσσεται:
Από εργαλείο επιβιώσεως σε όπλο πολεμικής ισχύος,
Και από απλό αντικείμενο σε σύμβολο κοινωνικής και τελετουργικής σημασίας.
Με άλλα λόγια, το Τόξο δεν είναι απλώς τεχνούργημα, αλλά έκφραση πολιτισμού: ένας άξονας που συνδέει την τεχνική με το ιερό και το κοινωνικό.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Clark, J. G. D. (1953). Excavations at Star Carr. Cambridge University Press.
Straus, L. G. (2012). The Magdalenian Settlement of Europe. Journal of Anthropological Archaeology.
Cassen, S. (2000). Les premières fortifications de la préhistoire européenne. Paris.
Sieveking, G. de G. (1971). Man before History. London: British Museum Press.
González Morales, M., & Straus, L. (2009). La pintura rupestre levantina: cazadores y arqueros. Madrid.
Διαχωρισμός των ευρωπαϊκών τύπων Τόξων σε Σύνθετα, Απλά και Μακρά
Η ευρωπαϊκή Τοξοβολία εξελίχθηκε μέσα από διαφορετικές κοινωνικές τεχνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες. Από τα πρώτα ξύλινα Τόξα των μεσολιθικών θηρευτών έως τα μακρά Τόξα των μεσαιωνικών στρατών, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις βασικούς τύπους, που αντιπροσωπεύουν όχι μόνο διαφορετική μηχανική προσέγγιση, αλλά και διαφορετική κουλτούρα πολέμου και δεξιοτεχνίας.
1. Τα Απλά Τόξα (self bows)
Ο αρχαιότερος και απλούστερος τύπος Τόξου είναι το απλό Τόξο, κατασκευασμένο από ένα μόνο κομμάτι ξύλου, συνήθως φτελιά, ιουνίπερο ή ίταμο (Taxus baccata). Στην Ευρώπη απαντά ήδη από το 8.000 π.χ.χ., όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα του Holmegaard στη Δανία και του La Draga στην Ισπανία.
Χαρακτηριστικά:
μήκος 1,2–1,8 μ.,
διατομή ελλειπτική ή φακοειδής,
χορδή από λινάρι, δέρμα ή νεύρο,
χωρίς ενίσχυση από άλλα υλικά.
Τα απλά Τόξα ήσαν εύκαμπτα αλλά όχι ιδιαίτερα ισχυρά, κατάλληλα για θήρα ή μικρές αποστάσεις μάχης. Η απλότητά τους επέτρεψε τη διάδοσή τους σε ολόκληρη τη βόρεια και δυτική Ευρώπη, και αποτέλεσαν τη βάση πάνω στην οποία αναπτύχθηκαν οι μεταγενέστεροι τύποι.
2. Τα σύνθετα Τόξα (composite bows)
Παρότι θεωρούνται συνδεδεμένα κυρίως με τους ασιατικούς λαούς (Πέρσες, Σκύθες, Ούννους), τα σύνθετα Τόξα γνώρισαν περιορισμένη αλλά υπαρκτή διάδοση και στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ιδίως στις ανατολικές και νοτιοανατολικές περιοχές. Τα πρώτα εμφανίζονται γύρω στο 2.000 π.χ.χ. στα βαλκανικά και καρπαθικά πεδία, πιθανότατα μέσω πολιτισμικών επαφών με τις στέπες.
Κατασκευή:
πυρήνας από ξύλο,
πρόσθετα στρώματα κεράτου στην εσωτερική πλευρά (για ελαστικότητα) και
νεύρου ή τένοντος στην εξωτερική (για αντοχή στην τάση),
κολλημένα με οργανικές κόλλες ζωικής προελεύσεως.
Το αποτέλεσμα ήταν πολύ πιο ισχυρό τόξο με μικρότερο μήκος και μεγάλη ταχύτητα βολής, ιδανικό για Έφιππη Τοξοβολία.Στην Ευρώπη, ο τύπος αυτός εντοπίζεται:
στους Σκύθες και Σαρμάτες της Μαύρης Θάλασσας,
στους Δάκες και Θράκες,
και μεταγενέστερα στους Ούννους και Αβάρους που επηρέασαν την Tοξοτεχνία της Ανατολικής Ευρώπης.
Από τεχνική άποψη, το σύνθετο Tόξο απeτέλεσε τον πρόδρομο των ανατολικών τύπων που έφτασαν ως τα Βαλκάνια και επηρέασαν, έμμεσα, και την ανατολικο-ρωμαϊκή (βυζαντινή) Τοξοβολία.
3. Τα μακρά τόξα (longbows)
Η τελική και πιο διάσημη φάση της ευρωπαϊκής Τοξοβολίας εκδηλώνεται με την καθιέρωση του μακρού Τόξου (longbow), κυρίως στην Μεσαιωνική Αγγλία. Η μορφή αυτή έχει τις ρίζες της στους απλούς μεσολιθικούς τύπους, αλλά εξελίσσεται ραγδαία από τον 12ο έως τον 15ο αιώνα μ.χ.χ..
Βασικά χαρακτηριστικά:
Μήκος: περίπου 1,8–2,1 μέτρα,
Υλικό: συνήθως ίταμος (yew), που προσφέρει ιδανική ισορροπία σκληρού και μαλακού ξύλου,
Χορδή: λινάρι ή κάνναβη εμποτισμένα με κερί,
Ισχύς 80–120 λίβρες.
Το μακρύ Τόξο απαιτούσε εκπαίδευση από την παιδική ηλικία και προσέδωσε στους Άγγλους το περίφημο πλεονέκτημα σε μάχες όπως το Crécy (1346) και το Agincourt (1415). Η χρήση του μαρτυρά όχι μόνο τεχνική υπεροχή αλλά και κοινωνική οργάνωση: Το αγγλικό κράτος επέβαλε διά νόμου την τακτική εξάσκηση των ανδρών στην Τοξοβολία.
4. Συγκριτική θεώρηση των τύπων
Τύπος Τόξου
Περίοδος
Κατασκευή
Δύναμη
Χρήση
Περιοχή
Απλό Τόξο
10.000 π.χ.χ.–Μεσολιθική
Ξύλο
Χαμηλή–Μέση
Θήρα
Βόρεια και Δυτική Ευρώπη
Σύνθετο Τόξο
2.000 π.χ.χ.–Ύστερη Εποχή του Χαλκού
Ξύλο, κέρατο, νεύρο
Υψηλή
Πόλεμος, έφιππη χρήση
Ανατολική Ευρώπη, Βαλκάνια
Μακρύ Τόξο
12ος–15ος αι. μ.χ.χ.
Ίταμος
Πολύ υψηλή
Πόλεμος πεζικού
Αγγλία, Ουαλία
5. Πολιτισμική σημασία του διαχωρισμού
Η διαφοροποίηση των τύπων Τόξου αντικατοπτρίζει:
την τεχνολογική προσαρμογή στο φυσικό περιβάλλον (διαθεσιμότητα ξύλου, κλίμα),
την κοινωνική λειτουργία (ατομική θήρα, πολεμική παράταξη, έφιππη τακτική),
και την ιδεολογική σημασία: το Τόξο ως εργαλείο, όπλο και σύμβολο ταυτότητος.
Το απλό Τόξο αντιπροσωπεύει την εγγύτητα με τη φύση, το σύνθετο τόξο την τεχνική ευφυΐα των ασιατικών στεπών, και το μακρύ τόξο την πειθαρχημένη στρατιωτική κουλτούρα της Δύσης.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Hardy, R. (1992). Longbow: A Social and Military History. London: Patrick Stephens.
Balfour, H. (1891). The Origin of the Bow and Arrow. Journal of the Anthropological Institute of Great Britain.
Bergman, C. A., McEwen, E., Miller, R. (1988). Experimental archery: projectile velocities and comparison of bow performances. Antiquity.
Shennan, S. (1999). The spread of innovations in Neolithic Europe. Cambridge University Press.
