EUGEN HERRIGEL
ΖΕΝ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ
3ο ΜΕΡΟΣ
Από τον Ιδρυτή των "Ελλήνων Κενταύρων"
Εφιπποτοξότην Αριστοτέλην Ηρακλέους Καλέντζη
Εισαγωγή στο Kyudo («Ατραπός»
του Τόξου)
Για την καλύτερη κατανόηση του
περιεχομένου αυτού του 3ου Μέρους, κρίνεται σκόπιμο να παραταχθεί μία συνοπτική
εισαγωγή στην Ιαπωνική Τοξοβολία, το Kyudo (= η «ατραπός» του Τόξου) βασισμένη
στο έγκριτο βιβλίο «KYUDO the essence and practice of Japanese Archery» των
Hideharu Onuma και Dan και Jackie DeProspero (1992)
H Ιαπωνική Τοξοβολία (Kyudo) συνιστά μια
«σύζευξη» του νου και του σώματος του Τοξότη με το Τόξο η οποία καταλήγει σε
μιαν τελετουργική «αλήθεια» η οποία αποβλέπει στην πνευματική ανέλιξη του
Τοξότη δια της ελαχιστοποιήσεως της φυσικής (σωματικής) και διανοητικής
τρωτότητος (suki).
Αντί ο Τοξότης (zaiteki) να εστιάζει επί
του στόχου, εστιάζει επί της ποιότητος των λογισμών (σκέψεών) του και των
ενεργειών του, γνωρίζοντας ότι εάν αυτά είναι καθαρά και ήρεμα, το σώμα του θα
είναι φυσικώς σωστό και η τόξευσή του αληθινή (σωστή) κάτι για το οποίο η
παραπάνω «σύζευξη» νου, σώματος και Τόξου θα πρέπει να είναι τελεία.
Προς εμβάθυνση στο Kyudo, αρκεί η
κατανόηση του επιλόγου του 3ου Κεφαλαίου αυτού του βιβλίου όπως τον ορίζουν οι
συγγραφείς του:
«Καθένας που υπηρετεί το Kyudo προτιμά να
ευστοχεί παρά να αστοχεί ‘ προτιμά να πλήττει τον στόχο παρά να αποτυγχάνει.
Όμως, επειδή ο στόχος είναι, απλώς, χαρτί και ξύλο και το Ιαπωνικό Τόξο δεν
χρησιμοποιείται πια για κυνήγι ή για πόλεμο, ένα κοινό πλήγμα του στόχου
φαίνεται χωρίς σημασία. Το Kyudo προσεγγίζει αυτό το ζήτημα ενθαρρύνοντάς μας
να αντιμετωπίσουμε τον στόχο ως αντανάκλαση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών
μας ώστε η βολή να αποτελεί μια δράση προς την κατεύθυνση της ανακαλύψεως των
αυτό-ορίων μας. Η προοπτική αυτή θέτει τα μαχητικά αισθήματά μας προς μια
θετικήν αξιοποίηση και δίνει ένα βαθύτερο νόημα στην εκτόξευση του βέλους μας.
Ίσως κάποτε πλήττουμε τον στόχο αλλά αστοχούμε έναντι του εαυτού μας.
Αντιθέτως, άλλες φορές, ευστοχούμε επί του εαυτού μας, αλλά αποτυγχάνουμε να
πλήξουμε τον στόχο. Ο σκοπός μας είναι να ευστοχούμε ταυτοχρόνως, τόσον επί του
στόχου όσο και επί του εαυτού μας, ελπίζοντας ότι ο ήχος της τροχιάς του βέλους
μας θα μας κρατά αφυπνισμένους απέναντι σ΄ εκείνο που λέγεται “όνειρο ζωής”
επιτρέποντάς μας να βλέπουμε όσο γίνεται πιο καθαρά, πιο απαραμόρφωτα, το βάθος
της υπάρξεώς μας».
Το Περιεχόμενο του 3ου
Μέρους
Όπως ήταν αναμενόμενο, ο
Eugen Herrigel ενετόπισε ενωρίς τον Εσωτερισμό ως άξονα πνευματικότητος και
επεχείρησε να τον αποκωδικοποιήσει, εμποδιζόμενος από το πνεύμα μιας εποχής η
οποία δεν επέτρεπε, όπως και δεν επιτρέπει, την κάλυψη παρομοίων ζωτικών
αναγκών του ανθρωπίνου πνεύματος.
Αυτή η παρεμπόδιση η οποία απέτρεπε και
την εμβάθυνση σε εσωτεριστικά κείμενα, θα έπρεπε, σύμφωνα με τον Eugen
Herrigel, να ξεπεραστεί με την επιλογή μιας απομονωτικής «ατραπού» η οποία θα
μπορούσε να τον «θωρακίσει» από την ψυχοφθόρο επαφή με τον περιρρέοντα όχλο και
την αρνητική δυναμική του, διευθύνοντάς τον προς μιαν εσωστρέφεια η οποία είναι
ο προθάλαμος της εισόδου στο πεδίο της υπέρτατης αλήθειας.
Όμως, αυτό σήμαινε ότι το εσωτερικό
«μονοπάτι» ταυτίζονταν με ένα πλαίσιο εξατομικευμένου βίου το οποίο ενθαρρύνει
τον διαλογισμό και, εν τέλει, την δοκιμασία εαυτού σε μια διαδικασία
υπερβατικής θεώσεως.
Και το ερώτημα για τον Eugen Herrigel ήταν
από ποια «πόρτα» θα μπορούσε να διεισδύσει σ΄ αυτό το εσωτερικό «μονοπάτι» όταν
δεν είχε υπ΄ όψη του καμιά «χαρτογράφηση» και απουσίαζε κι ο «συνοδός»
(Δάσκαλος) σε μια κοινωνία η οποία κάθε άλλο παρά ήταν ενθαρρυντική για
παρόμοιες «διαδρομές».
Διόλου απρόσμενα, η επιστημονική ιδιότητα
ως φιλοσόφου, του Eugen Herrigel, του προσέφερε την ευκαιρία να πλησιάσει στην
υλοποίηση του οράματός του, όταν του προσεφέρθη η έδρα της Ιστορίας της
Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Tohoku, στην Ιαπωνία. Αυτό, όπως ο ίδιος
σημειώνει, ήταν και ο “βατήρας» που θα το έφερνε πιο κοντά στον εσωτερισμό δια
του Βουδισμού, ειτρέποντάς του να «χαρτογραφήσει» τον εαυτό του.
Βαθύτατα πνευματικός Άνθρωπος, ο Eugen
Herrigel, δεν αρκέσθηκε στην κατάκτηση μιας πανεπιστημιακής έδρας με τον
συνεπαγόμενο φόρτο ευθυνών αλλά και την καταξίωση με τα οποία η έδρα τον
περιέβαλε, αλλά εξακολούθησε να αγωνιά για την ολοκλήρωση του εσωτεριστικού του
ιδεώδους, αναζητώντας μια «πύλη εισόδου» στο Ζεν στο πλαίσιο της κοινωνίας της
νέας διαμονής του. Και όντας καλώς πληροφορημένος, ήξερε ότι θα έπρεπε να
εισχωρήσει εμμέσως στη διδασκαλία του Ζεν μέσω μιας παραδοσιακής Ιαπωνικής
τέχνης από αυτές που επικουρούν το Ζεν, βέβαιος ών ότι το Ζεν δεν επιδέχεται
ούτε κατ΄ ελάχιστον απευθείας διδασκαλία.
Εν προκειμένω τέθηκε το δίλημμα ποιαν τέχνη
θα επέλεγε ο Eugen Herrigel για την προσέγγιση στο Ζεν… Με προηγούμενη την
επαφή του με την σκοποβολή πυροβόλων όπλων, αισθάνθηκε την έλξη προς την
παραδοσιακή Ιαπωνική Τοξοβολία ως
«όχημα» που θα τον προωθούσε στην εμβάθυνση του Ζεν και ζήτησε από τον
πανεπιστημιακό συνάδελφό του (Καθηγητή Δικαίου) Sozo Komachiya να τον φέρει σε
επαφή με τον Δάσκαλο της παραδοσιακής Ιαπωνικής Τοξοβολίας Kenzo Awa ο οποίος,
μετά από αρκετές δυσκολίες, απεδέχθη τον Eugen Herrigel ως μαθητή του με την
μεταφραστική βοήθεια του Sozo Komachiya, ενώ η σύζυγος του Eugen Herrigel η
οποία του συμπαραστέκονταν στις ανησυχίες του επέλεξε κι αυτή την παραδοσιακή
Ιαπωνική Ανθοδετική και Ζωγραφική με
σινική μελάνη, προφανώς, για τον ίδιο λόγο. Και, προς Τιμή του, ο Eugen
Herrigel παρακολουθούσε εκτός των δικών του μαθημάτων και τα μαθήματα της
συζύγου του, προκειμένου να διευρύνει την κατανόηση της πολυπόθητης διδασκαλίας
του Ζεν, βεβαίως, χωρίς Δάσκαλο και χωρίς ….διδασκαλία!
H ημερίδα
"Όποιος δεν έχει μυαλό έχει
πόδια" αλλά στις δημοκρατίες ο όχλος δεν έχει ούτε μυαλό, ούτε πόδια (του τα κόβουν...), γι
αυτό και όλοι συνωστίζονται στις σκάλες του μετρό όταν στη πόλη συμβαίνουν δυο
τραγικές διοργανώσεις κατ΄ επίφαση της Αθλήσεως: ένας δήθεν "Μαραθώνιος"
που τιτλοφορείται παραπλανητικώς και "αυθεντικός" προς άγραν ηλιθίων για την προώθηση διαφημιζομένων κι ένα ποδοσφαιρικό "ντέρμπυ" στη πολύπαθη "Λεωφόρο". Κι
έτσι, ορδές αχαλίνωτων ...δολιχοδρόμων της ζωής και οπαδικών υποπροϊόντων
μετατρέπουν την "γειτονιά" της έδρας της Ομάδος μας σε πεδίον
εκτροχιασμού ηλιθίων αντιγράφοντας σκηνές Παμπλόνας στις οποίες, ευτυχώς, οι
ταύροι έχουν αντικατασταθεί από βελάζοντα ...πρόβατα!
Παρά ταύτα, οι "Έλληνες
Κένταυροι" στο, υποδειγματικώς, γαλήνιο περιβάλλον της έδρας μας και
σήμερα καταφέραμε, εν πλήρη αυτοσυγκεντρώσει, να προχωρήσουμε, στο 3ο Μέρος την
παραστατικήν ανάλυση του υπέροχου βιβλίου "Το Ζεν στην Τέχνη της
Τοξοβολίας" του αείμνηστου Δασκάλου Eugen Herrigel.
Ο Συνασκούμενος Νικόλαος ανέλαβε την
αποστολή της συναπτικής περιλήψεως των προηγουμένων δύο μερών τόσο για τους
παρόντες όσο και για τους απόντες, όπως επίσης και για τον νεοείσακτο
Θρασύβουλο τον οποίο καλωσορίσαμε σήμερα για πρώτη φορά στις δράσεις της Ομάδος
μας.
Βασική αρχή των μαθημάτων αυτής της
παραστατικής αναλύσεως είναι η πλήρης γνώση των όσων παρουσιάζονται από όλους
τους παρόντες κάθε μαθήματος ακόμη και του περιεχομένου προηγουμένων στα οποία
απουσίασαν σε συνδυασμό με το ότι, κατά παγία τακτική, όλοι οι μαθητές στη
Σχολή των «Ελλήνων Κενταύρων» θεωρούνται ως «ένας» υπό διαρκή πρόοδο. Έτσι, η διδασκαλία προχωρά
απρόσκοπτη ανεξαρτήτως παρόντων και απόντων ενώ, όσοι ενδιαφερόμενοι να μάθουν,
μπορούν ανά πάσα στιγμή να αναπληρώσουν τα κενά τους, ενώ εφαρμόζουμε με
σταθερότητα το σύστημα της αλληλοδιδασκαλίας το οποίο διδάσκει αποκαλύπτοντας
και τα κενά των εμπλεκομένων.
Από στήθους ή και με την καθοδήγηση των
σημειώσεών του, ο Συνασκούμενος Νικόλαος μας βοήθησε να ξαναθυμηθούμε το
«περίγραμμα» της Ενστικτώδους Τοξοβολίας αλλά και το περιεχόμενο των δύο
προηγηθέντων μερών της παραστατικής αναλύσεως αυτού του έργου και ως βιωματικός
περισσότερο και λιγότερο ως «επαγγελματίας» εκπαιδευτικός κάλυψε κατά τον
πληρέστερο τρόπο το αντικείμενό του. Και όπως είναι σχεδιασμένες αυτές οι
ημερίδες των αναλύσεων, ο Ιδρυτής της Ομάδος, εν συνεχεία, παρουσίασε το κυρίως
περιεχόμενο της ημερίδος.
Παρά τα σύνθετα ζητήματα που μπορεί να
αναδείξει η ταυτόχρονη πρώτη παρουσία νεοείσακτου εκπαιδευομένου σε ημερίδα
Τοξοβολίας, παραλλήλως δε και παραστατικής αναλύσεως ενός τόσο σημαντικού
έργου, ήταν καθοριστική η συμβολή του Συνασκουμένου Νικολάου στην μύηση
του νεοεισαχθέντος στην τεχνική της Τοξοβολίας.
Αυτή η μύηση ήταν απαραίτητη ώστε ο
νεοεισαχθείς να μπορούσε κατόπιν να παρακολουθήσει την παραστατικότητα της
αναλύσεως του 3ου Μέρους χειριζόμενος το Τόξο του όπως θα έπρεπε στην Γραμμή
Βολής κι εδώ είχαμε ακόμη μιαν έκπληξη, με τον Θρασύβουλο να αφομοιώνει στην
εντέλεια τα όσα του μετέφερε ο Νικόλαος και να αποδίδει καταπληκτικά!
Έτσι τοξεύσαμε υπό συνθήκες αποφυγής πανικού στόχου (σε πολύ κοντινή απόσταση) και εσωτερικής χαλαρώσεως, "απορροφώντας" στην ...αγέλη της Γραμμής Βολής και τον νεοείσακτο.
Με συνεχείς διορθώσεις όχι τόσο της τεχνικής όσο της "στάσεώς" μας ως προς την αυτοσυγκέντρωση και τον "εσωτερικό στοχασμό" επιχειρήσαμε όχι "ευστοχότερες" αλλά ποιοτικότερες τοξεύσεις οι οποίες υλοποιήθηκαν, τελικώς, από όλους.
Ιδιαίτερην εντύπωση προκάλεσαν οι τοξεύσεις του νεοείσακτου ο οποίος, προσλαμβάνοντας τις "κατευθύνσεις" του Νικολάου κατάφερε όχι απλώς πλήρην ευστοχία αλλά και υψηλές συγκεντρώσεις όταν εκλήθη να τοξεύσει τετράδες βελών.
Και όπως συνηθίζουμε κατά κανόνα, "αγγίξαμε" όσα περισσότερα μας επέτρεψε ο περιορισμός αποφυγής "κοπώσεως" των εκπαιδευομένων από πλεονασμό πληροφοριών. έτσι, δεν παραλείψαμε να αναφερθούμε (ειδικώς για τον νεοεισαχθέντα) και στον ενδεδειγμένο τρόπο εξαγωγής των βελών από τον στόχο, υπενθυμίζοντας μια παράμετρο που συχνά παραβλέπεται ενώ δεν πρέπει!
Τέλος, σήμερα θέσαμε και
πάλι σε δοκιμή το ένα από τα δύο χειροποίητα Τόξα τα οποία δημιούργησε και,
ευγενώς, δώρισε στην Ομάδα μας ο φίλτατος Συνέλληνας κ. Περικλής Τελειορίδης.
Ενώ το ίδιο Τόξο έχει ήδη δοκιμασθεί με άριστα αποτελέσματα και στο παρελθόν σήμερα το «εξαντλήσαμε» λίγο περισσότερο, ταυτοχρόνως, στα χέρια δύο Τοξοτών εντελώς
διαφορετικών επιπέδων, με την ίδια πάντοτε εντυπωσιακή συμπεριφορά, πάντοτε
ευγνώμονες προς τον ευγενή δωρητή μας και επιφυλασσόμενοι και για την
εκκρεμούσα δοκιμή του δευτέρου Τόξου το οποίο είναι και κατά πολύ βαρύτερο. Πέραν,
όμως, της συμπεριφοράς του ως εκ των τεχνικών χαρακτηριστικών του, αυτό το Τόξο
μας έδειξε ότι μπορεί να «συμπαρασταθεί» και να «παρακολουθήσει» τον Τοξότη σε κάθε
εσωτερική αναζήτησή του ως πραγματική «προέκτασή» του, χωρίς την αίσθηση ενός παρεκταματικού
«ξένου σώματος».
Πλήρες Φωτογραφικό Λεύκωμα ΕΔΩ
