ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΦΙΠΠΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

M O Γ Γ Ο Λ Ι Α

ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ

     Oι Μογγόλοι ανήκουν στον Ουραλο-Αλταϊκό φυλετικό τύπο ο οποίος εμπεριέχει τις «κίτρινες φυλές», σε αντίθεση με τα περισσότερα τουρκόφωνα τουρανικά φύλα. Και, μία βασική παρεξήγηση η οποία καλλιεργείται από την άγνοια της φυλετικής προελεύσεως των Μογγόλων είναι η εσφαλμένη συσχέτισή τους με τους Τούρκους κυρίως δε, η απόδοση της φυλετικής καταγωγής των Τούρκων στους Μογγόλους. Μία προσεκτική παρατήρηση ουσιωδών διαφορών στην θρησκευτική αντίληψη, την γλώσσα, τα καθημερινά ήθη και τα έθιμα, όχι απλώς δεν συνηγορεί υπέρ της παραπάνω πλάνης αλλά και εμφανίζει αντιθετικές διαφορές. Είναι δε άξια προσοχής  η συχνότητα των συγκρούσεων μεταξύ Μογγόλων και διαφόρων τουρκοφώνων πληθυσμών όπως επίσης και η, κατά περιόδους, υποστήριξη των Βυζαντινών προς αυτούς τους τουρκόφωνους πληθυσμούς έναντι των Μογγόλων, κατ' απεμπόληση των συμφερόντων του Ελληνισμού αλλά και εκείνων της Ευρώπης.

     Η εξωτερική πολιτική κάποιων βαλκανικών κρατών παρουσιάζει και αυτή αντιθέσεις : ενώ κάποια από αυτά εμφανίζουν πράγματι ευφυέστατη εξωτερική πολιτική (Οθωμανική Αυτοκρατορία) κάποια άλλα, όπως το Βυζάντιο, δεν έχουν και πολλούς λόγους να υπερηφανεύονται για κάτι ανάλογο! Έτσι, αντί, ήδη από τον 13ο αιώνα, οι αλληλοσπαρασσόμενοι βυζαντινοί αυτοκράτορες να εκμηδενίσουν την πασιφανέστατη οθωμανική απειλή η οποία είχε εμφανισθεί στην «περιοχή» τους, έσπευσαν να την …υποστηρίξουν και να την …ενισχύσουν καθ’ ην στιγμή οι Μογγόλοι είχαν αναλάβει το έργο του αφανισμού της! Το ανοσιούργημα αυτό το «επλήρωσε» ενάμιση αιώνα κατόπιν το Βυζάντιο (και μαζύ του, δυστυχώς και ολόκληρος ο Ελληνισμός!) με την κατάληψή του από τους …ευεργετηθέντες Οθωμανούς. Πρώτοι (1207) τουρκόφωνοι που συνέτριψε ο Τσίγκις Κχάαν, οι Κιργίζιοι! Δύο χρόνια μετά (1209) συντρίβει τους επίσης τουρκοφώνους Ουιγούρους!

     Αμέσως μετά την κατάληψη του Πεκίνου (1215), ο αρχηγέτης των Μογγόλων Τσίγκις Κχάαν εστράφη κατά της Τουρκοπερσικής Αυτοκρατορίας της Χο(βα)ρεσμίας η οποία υπήρξε μία επικίνδυνη ισλαμική ένωση και περνώντας τον Καύκασο επεχείρησε να εξοντώσει τους τουρκόφωνους Κουμάνους. Οι τελευταίοι έσπευσαν να ζητήσουν βοήθεια από τον Βυζαντινό ηγεμόνα της Νικαίας Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη, έναν ιστορικό μητραλοία ο οποίος όχι απλώς τους βοήθησε αλλά, αργότερα, το 1240, τους παρεχώρησε εδάφη προκειμένου να εγκατασταθούν στην Μικρά Ασία και στην Θράκη!! Σήμερα πολλοί Έλληνες πατριώτες αναστενάζουν κοιτώντας προς την «κόκκινη μηλιά» αλλά για τους ενόχους …μιλιά!

     Το 1218 ο Μογγόλος στρατηγός Τζεμπέι συντρίβει την τουρκόφωνη αυτοκρατορία των Καρά Κιτάι.

     Τρία χρόνια (1219-1221) ήσαν αρκετά για τον Τσίγκις Κχάαν να κατακτήσει τα φρούρια της Μπουχάρας, της Οτράρ και της Τασκένδης, γενόμενος τελικώς ο κύριος και της ίδιας της Σαμαρκάνδης καταλαμβάνοντας και τον χρυσό θρόνο του σάχη από τον οποίο πέταξε το Κοράνι εγκαθιστώντας τον μογγολικό Νόμο Γιάσα.

     Είναι χαρακτηριστική η διατύπωση του μεγάλου Άραβα ιστορικού Ιμπν-Αλ-Αθίρ, συγχρόνου του Τσίγκις Κχάαν ο οποίος αναφερόμενος στο έτος Εγίρας 617 (1220) κατά το οποίο ο Μογγόλος αρχηγέτης κατενίκησε, τελικώς, τους Τουρκοπέρσες και τον αυτοκράτορά τους Αλαεντίν Μουχάμαντ (Μωάμεθ) Β’, έγραψε : «Οι μογγολικές επιδρομές του έτους αυτού κατά των ισλαμικών χωρών υπήρξαν η μεγαλύτερη καταστροφή εναντίον της Ανθρωπότητος»!

     Μετά την κατάληψη της Σαμαρκάνδης και την καταδίωξη του σάχη ο οποίος τελικώς διέφυγε σε ένα νησί της Κασπίας, οι Μογγόλοι κατέλαβαν την Υπεροξιανή ενισχύοντας την παρουσία τους στην περιοχή, ενώ ο σάχης απέθανε άρρωστος και ξεχασμένος στον τόπο της διαφυγής του. Ο γιος του και τελευταίος Χορεσμιανός σάχης Τζελαλεντίν Μαγκουμπερντί ( «Θεόδωρος», 1221-1231) σε μία απελπισμένη προσπάθεια συνεχίσεως του πολέμου κατά των Μογγόλων μετέφερε τον αγώνα στα εδάφη του Αφγανιστάν, πολεμώντας επί μία δεκαετία με νικηφόρα αποτελέσματα (1225-1226) στις καυκασιανες περιοχές, όμως, ο δευτερότοκος γιος του Τσίγκις Κχάαν, Τσαγατάι (29 Ιουλίου 1231) τον υπέταξε και μαζύ με αυτόν και τους συμμάχους του …Τραπεζουντίους τους οποίους είχε στείλει ο Βυζαντινός Μεγαλοκομνηνός ηγεμόνας του Πόντου Ανδρόνικος Α’ Γίδος (1222-1235). Και πάλι η βυζαντινή διαφθορά είχε σφαλίσει τα μάτια των ηγεμόνων της, ώστε να παραβλέπουν το συμφέρον της ίδιας τους της αυτοκρατορίας στην περίπτωση της σφοδρής αντιπαλότητας των Μογγόλων με τους τουρκόφωνους πληθυσμούς που λίγο αργότερα θα κυριαρχούσαν στη Βασιλεύουσα!

     Πράγματι, ο Τσίγκις Κχάαν από τις αρχές της τρίτης δεκαετίας του 13ου αιώνος παρουσιάζεται πραγματικός Αλάστωρ κατά του μουσουλμανικού κόσμου. Και οι λόγοι δεν είναι διόλου οι της θρησκευτικής διαφοράς όπως, εντελώς επιπόλαια, διισχυρίζονται κάποιοι αγνοώντας ότι ο Μογγόλος αρχηγέτης υπήρξε ο πλέον ανεξίθρησκος Ασιάτης ηγεμών! Απλώς, ο ευφυέστατος Τσίγκις Κχάαν είχε επίγνωση του παγκοσμίου κινδύνου τον οποίον εμπεριείχε ο φανατισμός που απέπνεε ο Ισλαμισμός, κάτι στο οποίο τον δικαίωσε η μετέπειτα παγκόσμια Ιστορία. Όμως, η αντιπαλότητα αυτή δεν ήταν απλώς μία προσωποπαγής επιλογή του Τσίγκις Κχάαν αλλά μία εθνική μογγολική ανάγκη την υπηρέτηση της οποίας συνέχισαν και οι διάδοχοί του.

     Το 1243, οι Μογγόλοι υπό τον στρατηγό Μπαϊτζού εφορμούν κατά του σελτζουκικού Σουλτανάτου του Ρουμ (Ικονίου) στην Μικρά Ασία και κατανικούν τους Σελτζούκους στη  μάχη του  Κιοσέ-Νταγ (Σάταλα).  Οι Σελτζούκοι, υπό τον ηττηθέντα σουλτάνο τους Καϊχοσρόη Β’ (1247-1245) δεν αντιμετώπισαν μόνοι τους Μογγόλους αλλά με την υποστήριξη των Τραπεζουντίων συμμάχων τους που είχε φροντίσει να τους στείλει ο, …επίσης, Βυζαντινός ηγεμόνας του Πόντου Μανουήλ Α’ ο «Στρατηγικότατος» της αλήστου φάρας των Κομνηνών! Για άλλη μια φορά το Βυζάντιο «έσκαβε τον τάφο του με τα νύχια του» και, βεβαίως, ο Ελληνισμός ακόμη …πληρώνει!

     Οι Μογγόλοι και πάλι εθριάμβευσαν στην περιοχή ενώ εξανάγκασαν τους ηττημένους Σελτζούκους να αναγνωρίσουν την κυριαρχία του Χανάτου των Ιλχανιδών Μογγόλων το οποίο ιδρύει επισήμως το 1256 ο Χουλέγκου Κχάαν. Και πάλι ένας μουσουλμάνος ιστορικός, ο Ιμπν Μπίμπι, στο «Βιβλίο των Σελτζούκων» θα περιγράψει και θα θρηνήσει για τον θρίαμβο των Μογγόλων, ενώ επεκτείνεται και στην περιγραφή της καταλήψεως από τους Μογγόλους της Σεβαστείας, της Δοκείας και της Καισαρείας.

     Παρά ταύτα οι «αυτόχειρες» Βυζαντινοί αυτοκράτορες εξακολουθούν να αγνοούν το δίδαγμα των μογγολικών εκστρατειών. Αντί να αναθεωρήσουν την τακτική των ανοήτων συμμαχιών τους με τους τουρκοφώνους φυλετικούς αντιπάλους τους, ο Βυζαντινός ηγεμόνας της Νικαίας Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης (1222-1254) σπεύδει να συναντήσει (Αύγουστος 1243) τον ηττημένο Καϊχοσρόη Β’ και να ανανεώσει την φιλία του μαζύ του αναγορεύοντάς το σελτζουκικό κράτος του Ικονίου σε …μεσολαβητή μεταξύ του Βυζαντίου και των Μογγόλων!! Αντί, δηλαδή, έστω και την ύστατη στιγμή (το 1453 …ante portas!) οι έκφυλοι και έκλυτοι Βυζαντινοί να αντιληφθούν την επερχόμενη καταστροφή ως εκ της επιβιώσεως και ενισχύσεως των Οθωμανών στη «γειτονιά» τους, αυτοί έσπευδαν στην προς τους εχθρούς τους επίδοση … «διαπιστευτηρίων»!

     Το 1258, ο στρατός του Μογγόλου Χουλέγκου Κχάαν καταλαμβάνει την Βαγδάτη και συντρίβει το μουσουλμανικό Αββασιδικό χαλιφάτο.

     Μόλις το 1264, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος «ξυπνά», βλέπει «εκείνο» που έπρεπε να είχαν δει οι προκάτοχοί του πολλά χρόνια πριν και αποπειράται να προσεταιρισθεί τον Χουλέγκου Κχάαν καθώς και τον διάδοχό του Αμπακά Κχάαν αλλά προς μάτην των σχεδίων του :απλώς επιδεινώνει τις σχέσεις του με τους Μαμελούκους!  

   

     Η διαπάλη Μογγόλων και τουρκοφώνων συνεχίστηκε, όμως, επί αιώνες! Και η διαπάλη έφτασε και σε μία περίπτωση και σε εμφύλιο σπαραγμό όταν ο Μογγόλος Μπερκέ Κχάαν (1257-1267) απεφάσισε να καθιερώσει στο χανάτο του ( «Χρυσή Ορδή», με πρωτεύουσα το Σαράι)  την τουρκική διάλεκτο και την μουσουλμανική θρησκεία, ερχόμενος σε ανοικτή ρήξη με τους αδελφούς του Μογγόλους της κεντρικής δυναστείας (Μόγκε και Κουμπλάι Κχάαν) καθώς και με τους Ιλχανίδες της Περσίας (με ιδρυτή τον εγγονό του Τσίγκις Κχάαν, Χουλέγκου Κχάαν, ο οποίος κατενίκησε και υπέταξε τη μουσουλμανική δυναστεία των Ασσασσίνων στη βόρεια Περσία) και Μεσοποταμίας.

     Επίσης, ο Τιμούρ ο Χωλός (Τιμούρ Λενκ), ο γνωστός ως Ταμερλάνος, επίγονος του μεγάλου Τσίγκις Κχάαν, συνέτριψε το κραταιό Οθωμανικό Σουλτανάτο, στην αρχή του 15ου αιώνος.

     Δυστυχώς, ο μετα-χριστιανικός (και ολίγον «προ-...») Ελληνισμός κινείται σε μία τροχιά πολιτικού «αυτοχειριασμού»! Μία, προς τούτο, σημαντική αποδεικτική ψηφίδα αποτελεί και η, παρούσα, σύντομη ιστορική σημείωση.

"ΤΕΓΚΕΡΙΣΜΟΣ" Ή, Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ

     Ποτέ δεν θα μπορέσει κανείς να διεισδύσει στην ουσία ενός Λαού εάν δεν εννοήσει προηγουμένως την λατρευτική του αντίληψη. Εν προκειμένω, η Μογγολία και ο πολεμικός Λαός της μπορούν να εννοηθούν μόνον μέσω της εννοήσεως του Τεγκερισμού. Τεγκερισμός (Tengerism) είναι η Σιβηριανή και Μογγολική λατρεία των «Πνευμάτων» (Τέγκερ), αποτελεί δε τον πυρήνα μιάς Πίστεως την οποία διακονούν οι Σαμάνοι Ιερείς της. Εξ αυτών των Ιερέων της η συγκεκριμένη Πίστη  καθιερώθηκε ως «Σαμανισμός» αντί «Τεγκερισμός» όπως θα έπρεπε να αναφέρεται σωστότερα. 
    

     Έτσι, αναφερόμενοι στον «Σαμανισμό» αναφερόμεθα στην πίστη των Τεγκεριστών και στις πρακτικές των Ιερέων του Τεγκερισμού ο οποίος αποτελεί και την πραγματική ονομασία της συγκεκριμένης Πίστεως. Κάτι ανάλογο θα συνέβαινε εάν αναφερόμενοι στον Χριστιανισμό τον αποκαλούσαμε «Παπαδισμό» ή στον Εβραϊσμό τον αποκαλούσαμε «Ραβινισμό». Σε πολλές γλώσσες –και στην Ελληνική-  ήδη ο όρος «Σαμανισμός» είναι πια καθιερωμένος, αλλά δεν θα αναπαραγάγουμε κι εδώ το ίδιο λάθος.

     O Τεγκερισμός, λοιπόν, αποτελεί μια αρχέγονη πρακτική λατρείας του πατέρα  Ουρανού, της μητέρας Γης και των Προγονικών Πνευμάτων, η επικοινωνία με τα οποία αντλεί δύναμη αρωγό για τους πιστούς οι οποίοι καταφεύγουν σ’ αυτά εδώ κι 6000 χρόνια.

     Κατά τον Τεγκερισμό ολόκληρος ο Κόσμος είναι ζωντανός και κάθε τι φυσικό που τον απαρτίζει εμπεριέχει Πνεύμα! Τα ζώα, τα φυτά, τα πετρώματα, το νερό εμπεριέχουν Πνεύμα. Ως εκ τούτου, το κάθε τι φυσικό θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο σεβασμού, κυρίως δε η ίδια η Φύση την οποία θεοποιεί ο Τεγκερισμός σεβόμενος όλες της τις παραμέτρους.

     Οι Τεγκεριστές πιστεύουν και σε ένα δεύτερο βασικό στοιχείο το οποίο είναι η το «μπουγιάν» (“buyan”), κάτι πολύ κοντινό προς το βραχμανικό «κάρμα», δηλαδή την ατομική ευθύνη του Ανθρώπου ως προς τις πράξεις του οι οποίες καθορίζουν την πορεία του στη ζωή.

     Το τρίτο στοιχείο που χαρακτηρίζει τον Τεγκερισμό είναι η ισορροπία η οποία πρέπει να κυριαρχεί εσωτερικώς κι εξωτερικώς του Ανθρώπου, να κυριαρχεί εντός κι εκτός του, στην ίδια την ύπαρξή του καθώς και στον περιβάλλοντα αυτόν Κόσμο. Και όταν αυτή η απαραίτητη ισορροπία διαταράσσεται (εντός ή εκτός) τότε καλείται να την αποκαταστήσει ο Σαμάνος Ιερέας.   

     Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να αναφερθούμε σε μία λανθασμένη γενίκευση η οποία έχει επικρατήσει και παραπλανά πολλούς ανθρωπολόγους σε ό,τι αφορά στην ατυχέστατη καθιέρωση του όρου «Σαμανισμός» για λαούς εκτός Σιβηρίας και Μογγολίας : Όταν οι Ρώσοι άρχισαν να κατακτούν και να εποικούν την Σιβηρία, πρωτοσυνάντησαν την λέξη «Σαμάνος» που χρησιμοποιούσαν οι τοπικοί πληθυσμοί Εβένκ (Evenk) και Μπουργιάτ (Buryat). Οι πληθυσμοί αυτοί με την λέξη «Σαμάνος» αποκαλούσαν τους πνευματικούς τους Ηγέτες. Μέσω των Ρώσων ανθρωπολόγων οι οποίοι μελετούσαν τους εκεί Σαμάνους, η λέξη «Σαμάνος» μεταδόθηκε και στους Αμερικανούς συναδέλφους τους οι οποίοι έκαναν αντίστοιχες ανθρωπολογικές μελέτες στην αμερικανική  Ήπειρο για τους εκεί αρχέγονους πληθυσμούς. Η ανάγκη εξευρέσεως ενός λεκτικού προσδιορισμού των αρχέγονων αμερικανικών πληθυσμών και το ‘προηγούμενο’ των Ρώσων ανθρωπολόγων επέφερε την σύγχυση της γενικευτικής καθιερώσεως του όρου «Σαμάνος» και για κάποιους αμερικανικούς πληθυσμούς από τους Αμερικανούς ανθρωπολόγους μέσω των οποίων επεξετάθη και σε πληθυσμούς άλλων Ηπείρων. Ο Τεγκερισμός και οι Σαμάνοι αποτελούν τοπική αποκλειστικότητα της Σιβηρίας και Μογγολίας και δεν μπορεί να γίνεται επίκλησή τους σε περιοχές εκτός αυτών, πολύ περισσότερο για την αμερικανική Ήπειρο η οποία κατοικείται από πληθώρα διαφορετικών πληθυσμών των οποίων η Παράδοση, η γλώσσα, ο τρόπος ζωής, η ενδυμασία, διαφέρουν σοβαρά. Μια τέτοια σύγχυση θεωρείται προσβλητική τόσο για τους πραγματικούς Σαμάνους της Σιβηρίας και Μογγολίας όσο και για τους Ανιμιστές της Αμερικής. Αυτή η άστοχη γενίκευση αποτελεί ένα σοβαρό λάθος το οποίο πρέπει να προσέχει οιοσδήποτε ενδιαφέρεται να προσδιορίσει ορθά τον Τεγγερισμό και τους Σαμάνους Ιερείς του.  Παλαιότερα, οι  Ρώσοι εισβολείς, ακολουθώντας τους δικούς τους γλωσσικούς  κανόνες καθιέρωσαν στην μεταξύ τους επικοινωνία την λέξη «Σάμανκα» (“Shamanka”) η οποία στα Ρωσικά προσδιορίζει την Σαμάνα (θηλυκό γένος με την προσθήκη στο τέλος –a , όπως συνηθίζεται στα Ρωσικά). Αν και η λέξη αυτή είναι καθιερωμένη στα Ρωσικά, εν τούτοις δεν αποτελεί μογγολικό παραδεκτό όρο προσφωνήσεως μιας Σαμάνας.

     Η λέξη «Σαμάνος-α» προφέρεται με παχύ το Σα- (όπως το αγγλικό ‘she’) . Δεν είναι σπάνιο ένα λάθος που συχνά ακούγεται όταν αυτό το Σα- προφέρεται λεπτό (όπως το αγγλικό ‘sun’). Το λάθος αυτό προέρχεται από κάποιους ανθρωπολόγους οι οποίοι ησχολήθησαν με μεταφράσεις κειμένων σχετικών με τον Τεγγερισμό χωρίς να αντιληφθούν ότι η γλώσσα της φυλής των Evenk (Tungus) δεν παρέχει γραπτή διάκριση της επακριβούς προφοράς της λέξεως. Επίσης ο τονισμός της είναι πάντα στην πρώτη συλλαβή, κάτι που αποτελεί κανόνα στη γλώσσα των Buryat. Μόνον εάν υπάρχει διπλό φωνήεν στην δεύτερη συλλαβή δίδεται τονική έμφαση σε αυτή. Τα α- της λέξεως «Σαμάνος» προφέρονται όπως το αγγλικό ah- και όχι ως στεγνό –α.

     Η λέξη "Σάμαν" ( "Shaman" ), από την οποία προκύπτει ο Σαμανισμός, ανήκει στην σιβηριανή Ομογλωσσία ( Tungus ) και σημαίνει το πρόσωπο εκείνο το οποίο μεταπίπτει σε μία εκστασιακή κατάσταση προκειμένου να ‘συναντήσει’ Πνεύματα που θα του συμπαρασταθούν προκειμένου να επιτύχει κάποια θεραπεία.  Κατά την διάρκεια πολλών αιώνων και στις πέντε Ηπείρους (καταχρώμενοι τον όρο προκειμένου να προσδιορίσουμε την λατρεία προς τα Πνεύματα και εφ' όσον ο όρος αυτός ισχύει μόνον εντός των ορίων της Ομογλωσσίας " Τungus")  ο Τεγκερισμός φαίνεται να έχει συντελέσει προκειμένου οι Σαμανιστές να αντλούν θεραπευτικές πληροφορίες αλλά και ψυχική δύναμη από τα ‘συνοδοιπορούντα’ προγονικά Πνεύματα, ώστε να βοηθούν την ανέλιξη του ψυχισμού των ζώντων οι οποίοι –πολλές φορές- κλυδωνίζονται ψυχικά...

     Κατά τον Τεγκερισμό, στον πυρήνα κάθε ασθενείας, κάθε προβλήματος που αφορά στους ζώντες,  υπάρχει ένα πνευματικό ζήτημα στο οποίο μπορούν να φανούν αρωγά τα προγονικά Πνεύματα. Κυρίως αυτά, αν όχι μόνον αυτά, μπορούν να επαναφέρουν την ηρεμία, την δύναμη, την ευδιαθεσία σε όποιον τα έχει χάσει.

     Όμως, ο Τεγκερισμός δεν καταπιάνεται μόνον με τους ζώντες αλλά και με τους θανόντες αποκαθιστώντας την αιώνια γαλήνη των τελευταίων όταν αυτοί πέθαναν ταραγμένοι. Στην περίπτωση αυτή μια τελετή ψυχοπομπικού χαρακτήρος λαμβάνει χώρα  κι έτσι η ψυχή του νεκρού διεκπεραιώνεται σε τόπο αναπαύσεως!

     Πολλοί δυτικοί που προσπαθούν να προσεγγίσουν τον Τεγκερισμό θεωρούν τους Σαμάνους ως ένα είδος «θεραπευτών» ή «μάγων ιατρών» αλλά ο Μογγολο- Σιβηριανός Τεγκερισμός προχωρεί πολύ πιο μακρυά από αυτή την απλοϊκή θεώρηση. Άλλωστε, η Δύση έχει ένα συγγενές παράδειγμα "τεγκεριστικής" προσεγγίσεως της "λυτρώσεως" από τον Ιγνάτιο ντε Λογιόλα (1491-1556), αυτόν τον Βάσκο από την Guipuzcoa ο οποίος στις "ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ" του εισάγει στο πνεύμα του "λυτρωμού" των πιστών μέσω ενός "πνευματικού οδηγού" ο οποίος θα μπορούσε να "διαλογισθεί" ή, να περιπέσει σε κατάσταση εκστάσεως. Και, όχι μόνον, η εκστασιακή κατάσταση του "λυτρωτή" απαντάται σε πολλά ακόμη σημεία της χριστιανικής λατρείας ως κατάλοιπο προτεραίων δοξασιών.  

        

     Στον πραγματικό Τεγκερισμό υπάρχουν πολλών κατηγοριών Σαμάνοι, όπως, «ότοσι» (“otoshi” ή κοινοί θεραπευτές), «μπάρισι» (“barishi” ή επανατάκτες οστών), «μπάριατσι» (“bariyachi” ή μαινάδες), όλοι με τον ίδιο πνευματικό και υπερβατικό προσανατολισμό. Οι Σαμάνοι δεν είναι τυχαίοι αλλά εκλεκτοί των Πνευμάτων και κλητή από αυτά κατά την στιγμή της ελεύσεώς τους στον Κόσμο όπου φθάνουν με μία επιπρόσθετη «ψυχή» την «ούντα» (“udha”) η οποία αποτελεί και την «ασπίδα προστασίας» τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

     Η κυρία λειτουργία των Σαμάνων είναι η αποκατάσταση και η διατήρηση της ισορροπίας της Κοινότητος. Οι Σαμάνοι προσεύχονται, τελετουργούν, επιδίδονται σε κυνηγετική μαγεία καθώς και σε προβλέψεις. Θεραπεύουν ψυχοπνευματικές (κυρίως) ασθένειες και είναι επιφορτισμένοι με την διαφύλαξη των πολιτισμικών Παραδόσεων της Κοινότητος. Λόγω των εγνωσμένων γνώσεων και ικανοτήτων τους, οι συμβουλές τους εθεωρούντο πολύτιμες ανά τους αιώνες!

     Υπάρχουν τρείς κατηγορίες Σαμάνων: οι Μέλανες, οι Λευκοί οι οποίοι είναι οι αμιγώς παραδοσιακοί, καθώς επίσης και οι Κίτρινοι οι οποίοι διεμορφώθησαν μετά την εμφάνιση του Λαμαϊσμού (Θιβετανικού Βουδισμού) στην Μογγολία.

     Πριν προχωρήσουμε στην εξέταση των κατηγοριών αυτών θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι το «μέλαν» και το «λευκό», εν προκειμένω, δεν σημαίνουν αντιστοίχως «κακό» και «καλό»! Υπάρχουν διάφορα Πνεύματα με τα οποία οι Σαμάνοι συνεργάζονται και τα οποία εγκαταβιούν στα τέσσερα σημεία του Ορίζοντος, έκαστο σημείο των οποίων έχει διαφορετικό χρώμα. Έτσι, τα προαναφερθέντα χρώματα υποδηλώνουν την διεύθυνση εκ της οποίας καθοδηγείται ο Σαμάνος, δηλαδή, την διεύθυνση απ΄ όπου τον καθοδηγούν τα Πνεύματα.

     Οι Μέλανες Σαμάνοι καθοδηγούνται από τον Βορρά και αποτελούν τους πολεμιστές εκείνους που μάχονται την βία με την βία, αποτελώντας τα σύμβολα της δυνάμεως και της πειθαρχίας. Είχαν το δικαίωμα αλλά και το χάρισμα της κατάρας προς τον εχθρό. Ιστορικά, οι Μέλανες Σαμάνοι διεδραμάτισαν σημαντικό ρόλο τόσο κατά τους πολέμους όσο και κατά τις ειρηνικές περιόδους. Κατά τους πολέμους ενεψύχωναν τους στρατιώτες ώστε να νικούν και τελετουργούσαν υπέρ της στρατιωτικής ευψυχίας και της τελικής Νίκης. Οι Μέλανες Σαμάνοι ήσαν ταγοί κατά την διάρκεια πολέμων διότι επηρέαζαν το αξιόμαχο του στρατεύματος. Οι ίδιοι, κατά την διάρκεια των ειρηνικών περιόδων ήσαν ικανοί σύμβουλοι των Ηγεμόνων και διηύθυναν συχνά την εξωτερική Πολιτική της χώρας κλείνοντας συμφωνίες και συνθήκες. Κατά την διάρκεια της Μεγάλης Αυτοκρατορίας των Μογγόλων όλες οι συμφωνίες επεκυρούντο με σαμανιστικές τελετουργίες. Οι Μέλανες Σαμάνοι έκαιγαν και καίνε άγρια φυτά ως σπονδές των τελετουργιών τους.

     Οι Λευκοί Σαμάνοι έλκουν την δύναμή τους από την Δύση. Κατόπιν αυτού πέμπουν τις προσευχές τους προς δυτική κατεύθυνση. Συνδέουν την δράση και την προσφορά τους με την καθημερινή ζωή των μελών της Κοινότητος και μεριμνούν, κυρίως, για την θεραπεία των ασθενούντων και την ημέρευση των εξαγριωμένων Πνευμάτων. Ασκούν το λειτούργημα του μελλοντολόγου αλλά και του ευχέτη. Δεν είχαν το δικαίωμα της κατάρας σε αντίθεση με τους Μέλανες Σαμάνους. Κατά τις ειρηνικές περιόδους ανεμειγνύοντο μόνον σε τοπικά καθήκοντα και όχι στην εξωτερική Πολιτική. Κατά τους νεώτερους χρόνους, οι Λευκοί Σαμάνοι φέρουν ισχυρές βουδιστικές επιρροές και, όπως και οι Βουδιστές, καίνε λιβάνι αντί αγρίων φυτών.

     Αποτελεί ένα λανθασμένο στερεότυπο η γενικευμένη αντίληψη ότι όλοι οι Σαμάνοι κάνουν χρήση τυμπάνου. Οι Λευκοί Σαμάνοι δεν χρησιμοποιούν τύμπανο και, αντ’ αυτού κάνουν χρήση μιάς ράβδου η οποία έχει κεφαλή δράκου και φέρει κουδούνια. Επίσης, οι Λευκοί Σαμάνοι δεν φέρουν στη κεφαλή τους κάλυμμα με αναπαραστάσεις κεράτων ελαφιού όπως οι Μέλανες Σαμάνοι αλλά ένα πιλίδιο που ονομάζεται «νέμερτζε» (“nemerge”).

     O Λαμαϊσμός, δηλαδή, ο Θιβετανικός Βουδισμός, υπήρξε η κυρία αιτία της συρρικνώσεως του αριθμού των Λευκών Σαμάνων όταν μεταξύ του 17ου και 19ου αιώνος η παράδοση των Λευκών Σαμάνων των φυλών Κχάλκα (Khalka) και Μπάργκα (Barga) υπέστη σοβαρές προσβολές. Οι Λαμαϊστές, κατ΄ αυτήν την χρονική περίοδο, διαιρούν τους Σαμάνους σε δύο κατηγορίες : σε Μέλανες και σε Κίτρινους. Σύμφωνα με την διαίρεση στην οποία προέβησαν οι Λαμαϊστές, οι Μέλανες Σαμάνοι θα ήσαν οι φορείς της αρχέγονης Τεγγεριστικής Παραδόσεως ενώ οι Κίτρινοι Σαμάνοι θα ήσαν υποτελείς των Λάμα ιερέων υπακούοντας στον ρόλο του εξυπηρετητή και υφισταμένου τους. Προ αυτής της διαιρέσεως, οι μεν Μέλανες Σαμάνοι ηρνήθησαν  να συνεργασθούν με τους Λαμαϊστές και να αποδεχθούν την κυριαρχία και τον ρόλο της νέας θρησκείας. Αντιθέτως, οι μέχρι τότε Λευκοί Σαμάνοι διεσπάσθησαν και  όσοι από αυτούς απεδέχθησαν την εξουσία των βουδιστικών θρησκευτικών αρχών απετέλεσαν το ‘σώμα’ των Κίτρινων Σαμάνων, ενώ υπήρξαν και πολλοί πρώην Λευκοί Σαμάνοι οι οποίοι περιθωριοποιήθησαν αρνούμενοι να υπαχθούν στους Λάμα. Έτσι, κατά τους δύο προαναφερθέντες αιώνες, παρετηρήθη ανάμειξη Μελανών και Λευκών Σαμάνων με μόνη διαφοροποιημένη κατηγορία εκείνη των Κίτρινων Σαμάνων.

     Έτσι είχε η κατάσταση τότε, σε όλες τις περιοχές τις οποίες εξουσίαζαν οι Λαμαϊστές! 

     Ευτυχώς, στις βορειοδυτικές περιοχές όπως το Ντάρχαντ (Darhad) και το Ουρίναχάι (Urinahai) όπου οι κάτοικοι διατηρούσαν στενή επαφή και αλληλεγγύη με τους σιβηρικούς λαούς όπως οι Τούβανς (Tuvans) και οι Μπούργιατς (Buryats), η τεγγερική παράδοση κατάφερε να διατηρηθεί αυθεντική.

      Ο κομμουνισμός, αφ’ ενός ‘φρέναρε’ τις ωμότητες που διέπρατταν οι Βουδιστές εις βάρος των Τεγγεριστών και των Σαμάνων Ιερέων τους, αφ΄ ετέρου δε, δεν απέτρεψε την διάπραξη νέων, πολλαπλών, εγκλημάτων εις βάρος τόσο του Μογγολικού λαού όσο και κατά της Παραδόσεως αλλά και θρησκευτικής Πίστεώς του.

     Η κατάρρευση, σε παγκόσμια κλίμακα, του κομμουνισμού απήλλαξε και την Μογγολία από αυτό το εγκληματικό σύστημα και επέτρεψε την εκ νέου ενδυνάμωση του Τεγγερισμού και την απρόσκοπτη λειτουργία των Σαμάνων Ιερέων του. Έτσι επανενεφανίσθη το ‘σώμα’ των Λευκών Σαμάνων.

     Η εξέλιξη ενός ατόμου σε Σαμάνο αποτελεί, ταυτοχρόνως, ευλογία και κατάρα! Τα Πνεύματα επιλέγουν τους Σαμάνους κατά την στιγμή της γεννήσεως αλλά πολύ αργότερα, μετά την εφηβεία του, ένα επιλεγμένο άτομο δέχεται το φυσικό «χρίσμα» του Σαμάνου. Αυτό το φυσικό «χρίσμα» το οποίο τα ίδια τα Πνεύματα δίδουν, αποτελεί και το σημείο αναγεννήσεως του Σαμάνου σε μία νέα ύπαρξη. Η απόδοση του χρίσματος παρουσιάζεται με δύο τρόπους : είτε με νόσηση, είτε με φώτιση.

     Όταν το χρίσμα αποδίδεται με νόσηση ο Σαμάνος αγγίζει τα όρια του θανάτου και αυτή η εμπειρία είναι εξαιρετικά τραυματική. Κατά την διάρκεια αυτής της νοσήσεως ο μέλλων Σαμάνος υποφέρει σωματικά και πνευματικά. Μαζύ με τον μέλλοντα  Σαμάνο τα Πνεύματα συνεγείρουν και τον τοπικό, ήδη Σαμάνο Ιερέα προκειμένου να θεραπεύσει τον νοσούντα και να τον «υιοθετήσει» ως μαθητή του. Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε σοβαρά νοσών είναι και μέλλων Σαμάνος αλλά μια τέτοια εμπειρία οιωνίζει πιθανότητα. Αυτή η προϋπόθεση (στα Μογγολικά ονομάζεται «μπούτουρ», “butur”, δηλαδή «κουκούλι») θα πρέπει να αναγνωρισθεί ως θετικός «οιωνός» εξελίξεως σε Σαμάνο και από έναν γεροντότερο Σαμάνο Ιερέα προκειμένου ο νοσήσας να εξελιχθεί και αυτός σε Σαμάνο.

     Ο δεύτερος τρόπος εισδοχής του νέου στην ‘οικογένεια’ των Σαμάνων, η φώτιση, εμφανίζεται με λάμψη πολλών μορφών αλλά και πάλι αυτό δεν σημαίνει ότι ο δεχόμενος την λάμψη θα γίνει απαραιτήτως Σαμάνος. Και πάλι θα χρειασθεί η διάγνωση από έναν γεροντότερο Σαμάνο και η «υιοθεσία», από αυτόν, του νεωτέρου προς μαθητεία.

     Η μαθητεία του Σαμάνου στην πραγματικότητα διαρκεί εφ’ όρου ζωής.  Σε όλη την ζωή του ο Σαμάνος ενισχύει και εμπεδώνει την αυτοπειθαρχία  και την πρακτική του. Υπάρχουν εννέα επίπεδα (βαθμίδες) που πρέπει να διαβεί. Τα επίπεδα αυτά αντιπροσωπεύουν τους εννέα κλάδους του δένδρου της ζωής. Κάθε επίπεδο ξεκινά με μία αντίστοιχη μύηση η οποία καλείται «σάναρ» (“shanar”). Επειδή κάθε επίπεδο απαιτεί ολοένα και περισσότερα από τον μυούμενο, λίγοι Σαμάνοι φθάνουν στο ένατο επίπεδο.

     Σήμερα λειτουργούν κάποια κέντρα παρακολουθήσεως των Σαμάνων προκειμένου να διατηρούνται οι αρχέγονες Παραδόσεις. Τα κέντρα αυτά είναι εγκαταστημένα στην Μογγολία, στη Μπουργιάτια (Buryatia) και στην Τούβα (Tuva) και τηρούν μητρώα Σαμάνων οι οποίοι υπηρετούν τις Παραδόσεις των ιθαγενών πληθυσμών της Σιβηρίας. Αντιθέτως, στην αμερικανική ήπειρο όπου δεν λειτουργούν αντίστοιχα κέντρα, έχει εκφυλισθεί η Ινδιάνικη Παράδοση και καθένας μπορεί να ισχυρισθεί παραπλανητικώς ότι την εκπροσωπεί.

     Ένας Σαμάνος είναι υποχρεωμένος να ασκεί τα καθήκοντά του συνεχώς όποτε του ζητηθεί, τούτο δε σημαίνει ότι, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να ασκεί κάποιο επάγγελμα. Ο περιορισμός αυτός υπαγορεύει την αναγκαιότητα να αμείβεται για τις υπηρεσίες που παρέχει προκειμένου να επιβιώσει. Η αμοιβή αυτή, όμως, δεν έχει τον χαρακτήρα της επιβολής ενός «τιμολογίου υπηρεσιών» σε χρήμα, αλλά, την προσφορά σε αυτόν είδους όπως δέρματα, κρέας προερχόμενο από σφάγια θυσιών, τσάι ή φτερά αετών. O Σαμάνος, προκειμένου να έχει την βοήθεια των Πνευμάτων, υπεδείκνυε στον ενδιαφερόμενο που διατηρούσε κοπάδι την θυσία συγκεκριμένων ζώων και, ο τελευταίος, αφού τα θυσίαζε, έδινε τα δέρματα και το κρέας τους στον τελετουργό Σαμάνο. Επίσης, στον Σαμάνο, ο ίδιος ενδιαφερόμενος, μπορούσε να προσφέρει και ποσότητες υφάσματος ή άλλων αγαθών ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και εξευμενισμού των Πνευμάτων. Επιστεύετο και πιστεύεται ακόμη και σήμερα ότι χωρίς παρόμοιες προσφορές, τα Πνεύματα εγκαταλείπουν και τον Σαμάνο και την Κοινότητα που τα χρειάζεται. Στην περίπτωση της διαβιώσεως σε αστικό κέντρο όπου ο προσκαλών τον Σαμάνο δεν διαθέτει κοπάδια, ακολουθείται και πάλι ένας τρόπος αμοιβής και ευχαριστίας των Πνευμάτων. Σε μια τέτοια περίπτωση, είτε προσφέρονται στον Σαμάνο τα χρειώδη για την τελετή (όπως φιάλες βότκα προκειμένου να κάνει «άρσααν», “arshaan”) και τα χρήματα της μετακινήσεώς του, είτε μεταξωτά τελετουργικά μανδήλια «κχάντακ» (“khadag”), είτε διάφορα άλλα δώρα, όλα προοριζόμενα να ευχαριστήσουν τα Πνεύματα και όχι τον ίδιο τον Σαμάνο για τον οποίο θεωρείται αντιδεοντολογικό να καθορίσει αμοιβές για τις υπηρεσίες που παρέχει ή κόστος συμμετοχής προς όσους παρακολουθήσουν τις τελετές που οργανώνει!

     Στην σημερινή Δύση καθώς οι κάτοικοί της αναζητούν διαρκώς εναλλακτικούς τρόπους θεραπείας, ο Τεγκερισμός κερδίζει και πάλι έδαφος και οι αρχέγονες πρακτικές παραπέμπουν ολοένα και πιο έντονα στο …Μέλλον!

     Ειδικώς στην Αφρική, σήμερα, η εκεί αντίστοιχη του Τεγκερισμού Πίστη (Ανιμισμός), κατέχει κυρίαρχη θέση στο σύστημα υγείας και οι ασκούντες την πρακτική της θεωρούνται ως ισότιμοι θεραπευτές, εντεταγμένοι στο ‘σώμα’ των αναγνωρισμένων ιατρών. Μόνον στην περιοχή της Νοτίου Αφρικής, λειτουργούν περίπου 200.000 Ανιμιστές θεραπευτές φροντίζοντας το 80% του συνολικού πληθυσμού της χώρας όπως ακριβώς χιλιάδες χρόνια πριν.

     Ο σιβηριανός Τεγκερισμός αποδεικνύεται και πάλι ικανός να ξαναχαρίσει στον Άνθρωπο την χαμένη του ισορροπία και αρμονία μέσα στη μητέρα Φύση επανασυνδέοντας ζώντες και θανόντες μέσω της πνευματικής ατραπού.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ

     Η Ελληνική Ομάδα Έφιππης Τοξοβολίας, παραχωρώντας πάντοτε την προτεραιότητα στον παράγοντα «γνώση», σχεδίασε και πραγματοποίησε μία εκπαιδευτική αποστολή στην μακρυνή ασιατική «γωνιά» απ΄ όπου κατάγεται ο Ίππος, για να μελετήσει όχι μόνον τα της καταγωγής και της εξελίξεώς του αλλά και την τοπική τοξευτική Παράδοση αφού η Μογγολία θεωρείται και η «κοιτίδα» της νεώτερης πολεμικής Τοξοβολίας!

     Σχεδιάζοντας το ταξίδι μας επιδιώξαμε να συμπεριλάβουμε στις διαδρομές μας μια ποικιλία γεωμορφολογιών της Μογγολίας μιάς και είναι γνωστό ότι αυτή η αχανής χώρα διαθέτει πληθώρα διαφορετικών «τερέν» που οι εναλλαγές τους αιφνιδιάζουν ακόμη και τον πιο εξοικειωμένο (με την ασιατική «ποικιλότητα») επισκέπτη. Έτσι, την φορά αυτή (διότι, η Μογγολία δεν εξαντλείται σε ένα ταξίδι, έστω και διαρκείας, ενός μηνός…) αποφασίσαμε να «εξερευνήσουμε» την κεντρική Μογγολία ως προς τον Βορρά και τον Νότο της, με επίκεντρο των εξορμήσεών μας την Πρωτεύουσά της, το Ουλάανμπάαταρ. Αφήσαμε το ανατολικό της τμήμα για μία από τις επόμενες εξορμήσεις μας, ενώ το δυτικό της τμήμα θα αποτελέσει τον προορισμό μας του επόμενου Χειμώνα διότι, μόνον αυτή την εποχή στην συγκεκριμένη περιοχή διεξάγεται το έφιππο κυνήγι με αετό, κάτι που θα θέλαμε πολύ να απολαύσουμε.

     Προτιμήσαμε να επισκεφθούμε την Μογγολία με γνώμονα τις ημερομηνίες του εθνικού της φεστιβάλ «Naadam» το οποίο αρθρώνεται με αγώνες Ιππασίας, Πάλης και Τοξοβολίας, τέχνες πολεμικές που καλλιεργούνται συνεχώς, σε εθνικό επίπεδο,  από τον 13ο αιώνα, όταν ο Εθνάρχης των Μογγόλων Τσίγκις Kχάαν κυριαρχούσε μέσα και …έξω (…πολύ έξω…) από την χώρα! Πέραν αυτής της παγκοσμίως φημισμένης διοργανώσεως, φροντίσαμε να εντάξουμε στο πρόγραμμά μας πολλές επιπλέον παραμέτρους που θα μας παρείχαν γνώσεις σχετικές με το εφιπποτοξοτικό «αντικείμενό» μας αλλά και με την κατανόηση του Μογγολικού Λαού που θα ήταν επί ένα σχεδόν μήνα ο «Οικοδεσπότης» μας. Είναι κρίμα να επισκεπτόμεθα έναν τόπο με την στενότητα ενός πνεύματος εστιαζόμενου σε περιωρισμένα ενδιαφέροντα… Για μας, το ταξίδι είναι, κυρίως, «σχολείο ζωής»!

     To δρομολόγιό μας προς Μογγολία ήταν Αθήνα-Μόσχα-Ουλάανμπάαταρ με το πρώτο σκέλος να διεξάγεται με την «ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ» και το δεύτερο με την «AEROFLOT». Θα μπορούσαμε να πάμε μέσω Beijing και μετανιώσαμε που δεν το προτιμήσαμε. Η Ρωσία είναι μία χώρα που θα πρέπει να αποφεύγεται πάση θυσία και ο εθνικός της αερομεταφορέας ακόμη …περισσότερο. Τους λόγους θα τους δούμε φωτογραφικώς τεκμηριωμένους εν συνεχεία. Κατά την επιστροφή μας θα πετούσαμε με την «AEROFLOT» από Ουλάανμπάαταρ προς Μόσχα όπου θα παραμέναμε λίγες μέρες και κατόπιν τελικό σκέλος προς Αθήνα με την «ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ». Για την επιστροφή μας ζητήσαμε από το ειδικευμένο Γραφείο που εξυπηρετεί «Ρωσία» να μας «κλείσει» διαμονή οκτώ ημερών προκειμένου να επισκεφθούμε κυρίως Μουσεία ή κέντρα Ιππικού ενδιαφέροντος. Αυτές οι οκτώ ημέρες θα ήσαν για μας πρόκριση για ένα σχεδιαζόμενο μελλοντικό ταξίδι ενός μηνός στην Αγία Πετρούπολη το οποίο, ευτυχώς, ποτέ δεν θα κάνουμε! Το συγκεκριμένο Γραφείο (αξιόπιστος και σοβαρός «Προμηθευτής», όπως απεδείχθη…)  μας απέτρεψε από το να διαθέσουμε οκτώ ημέρες στην Μόσχα λέγοντάς μας εμμέσως πλην σαφώς ότι η σημερινή Ρωσία δεν προσφέρεται για ποιοτικό Τουρισμό… Ευτυχώς τους εμπιστευθήκαμε και περιορίσαμε την διαμονή μας στην ρωσική Πρωτεύουσα σε τρεις, μόλις, ημέρες που υπήρξαν  –ακόμη κι αυτές…-  πραγματική δοκιμασία για τα νεύρα μας… Τουλάχιστον, αυτή η τριήμερη δοκιμασία μας προφύλαξε από πολύ σοβαρότερες ταλαιπωρίες ενός μεγαλύτερου ταξιδιού στη Ρωσία που την διεγράψαμε οριστικώς από την λίστα των μελλοντικών προορισμών μας!

     Με τον σάκο, λοιπόν, στη πλάτη, βρεθήκαμε στο αθηναϊκό αεροδρόμιο, ξεκινώντας με την πτήση ΟΑ 351/6-7-2007 της «ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ» για Μόσχα. Το αεροσκάφος, ένα Βοeing 737-400 («ΣΤΑΓΕΙΡΑ»), όπως και το πλήρωμά του (μαζύ με ολόκληρη την κακοπαθημένη «ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ»…) σίγουρα θα μπορούσαν (και θα έπρεπε) να είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση! Με προγραμματισμένο χρόνο απογειώσεως την 08:45 κατάφερε να απογειωθεί στις …09:45! Εν τω μεταξύ… Μπαίνοντας στο αεροσκάφος το βρήκαμε βρώμικο με πεταμένα ακόμη και αποκόμματα καρτών επιβιβάσεως από προηγουμένους επιβάτες (πτήση ΟΑ 530/5-7-2007 από …Χανιά). Το εμπρός μου κάθισμα (15C) είχε σπασμένο βραχίονα με αποτέλεσμα να πέφτει επάνω μου, ενώ, δεν υπήρχε πουθενά το –στοιχειώδες για όλες τις αεροπορικές Εταιρείες- εταιρικό περιοδικό της ΟΑ για τους επιβάτες μιάς τόσο μακράς πτήσεως!! Με ανησυχία προσέξαμε ότι ήσαν καμένες πολλές από τις προειδοποιητικές λυχνίες προσδέσεως των ζωνών ασφαλείας και απαγορεύσεως του καπνίσματος!! Η «τσέπη» του εμπρός καθίσματος σκισμένη και να είμαι υποχρεωμένος να μαζεύω τον «φάκελλο ανάγκης» καθώς και το έντυπο των σωστικών που κατρακύλαγαν στο πάτωμα! Το σύστημα μεταδόσεως μουσικής μέσω ακουστικών ήταν χαλασμένο και όταν ξεκίνησε η προβολή του video με τα σωστικά ξαφνικά διεκόπη!!!! Μία εκφωνήτρια-αεροσυνοδός ξεκίνησε να καλωσορίζει τους επιβάτες και ξαφνικά και αυτής η φωνή εξαφανίστηκε για να συνεχίσει μετά από μία μακρά διακοπή… Το Πλήρωμα της καμπίνας σκυθρωπό και βαριεστημένο έδινε την εικόνα επαγγελματικής απαξιώσεως με επίπτωση στο όλο service και, βεβαίως, η όλη εικόνα κάθε άλλο παρά εικόνα «ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ» του Ωνάση έδειχνε… Δεν μπορούμε να φανταστούμε πώς ο κύριος Γιαννόπουλος είχε το κέφι να πετά αυτή την ιπτάμενη «χωματερή» ως κυβερνήτης της, αλλά φαίνεται ότι οι συνδικαλιστές ροκάνισαν για τα καλά ό,τι διέφυγε από την βουλιμία των κυβερνώντων στο κουφάρι μιάς άλλοτε «Αεροπορικής  Εταιρείας των 5 Ηπείρων…»! Τέλος πάντων, κάποτε (μετά τρεισήμισι  ώρες) φτάσαμε στη Μόσχα, στο αεροδρόμιο «ΣΕΡΕΜΕΤΓΙΕΒΟ» με την αφελέστατη προσδοκία της αποβιβάσεως σε ένα «οργανωμένο» αεροδρόμιο… Αμ, δε…!

     Ήμασταν επιβάτες “transit” μιάς και θα επιβιβαζόμασταν σε ελάχιστη ώρα σε αεροσκάφος της «AEROFLOT» κατευθυνόμενοι προς Ουλάανμπάαταρ.Της  «AEROFLOT», μιάς "Εταιρείας" που, μετά την πτώση του σφυροδρέπανου εξακολουθεί να το έχει στον λογότυπό της με τον "υπότιτλο" ..."Σοβιετικές Αερογραμμές"! Έτσι, μαζύ με πολλούς συνεπιβάτες κατευθυνθήκαμε προς τον «΄Ελεγχο Transit». Κι από εδώ αρχίζει η «σοβιετική εμπειρία»! Ο έλεγχος του διαβατηρίου κάθε επιβάτη διαρκεί κατά μέσο όρο …10 ολόκληρα λεπτά! Ακίνητη η ατέλειωτη «ουρά» των επιβατών «transit» στο «ΣΕΡΕΜΕΤΓΙΕΒΟ» όπου δύο μόνον αστυνομικοί ξεφύλλιζαν επανειλημμένως το κάθε διαβατήριο πριν το παραδώσουν σε έναν τρίτο, συνάδελφό τους, ο οποίος το έβαζε κάτω από έναν μεγεθυντικό …φακό!!!! Σκηνή πρωτοφανής που θύμιζε καρέ από film noire της εποχής του Ψυχρού Πολέμου! Ο Ρώσος μπάτσος, με σοβαρότητα δέκα …Λαυρέντι Μπέρια, παρατηρούσε σελίδα-σελίδα με τον μεγεθυντικό φακό το κάθε διαβατήριο ενώ κάποιοι Δυτικοί που περίμεναν να …ελεγχθούν κάγχαζαν διακριτικά! Τέλος πάντων, κάποτε η φαρσοκωμωδία τελείωσε και μπήκαμε στον χώρο του «transit» περιμένοντας την πτήση μας για την πρωτεύουσα της Μογγολίας.  Ο συγκεκριμένος χώρος του ρωσικού αεροδρομίου ήταν μία πιστή «αντανάκλαση» της ίδιας της ρωσικής Κοινωνίας: παντού μικρομάγαζα με αλκολούχα ποτά αλλά κανένα Βιβλιοπωλείο εκτός από δύο …κιόσκια με εφημερίδες και πορνοπεριοδικά! «Ζάλη και σκότος» ώστε να χειραγωγούνται καλύτερα οι …μουζίκοι!

     Διαλέξαμε ένα από τα λιγοστά cafe για να περιμένουμε και πήραμε ένα «τοστ» ασήμαντο κι έναν διπλό «εσπρέσσο»  πληρώνοντας 14 ευρώ!!!! Στη Ρωσία δεν μπορείς να καταλάβεις πού αρχίζει και πού τελειώνει (αν …τελειώνει κάπου…) η …δικαιοδοσία της Μαφία! Το εμπεδώσαμε όταν επιστρέψαμε μετά την Μογγολία στη Μόσχα… Μετά παρέλευση κάποιων ωρών, ειδοποιηθήκαμε να κατευθυνθούμε προς επιβίβαση στο αεροσκάφος που θα μας μετέφερε στην Μογγολία. Σημείο συγκεντρώσεώς μας η Πύλη 10 στην οποία βρεθήκαμε πολλές δεκάδες επιβατών περιμένοντας να περάσουμε στο ρωσικό αεροπλάνο. Εκεί, κατ’ αρχήν, διαπιστώσαμε ότι οι Ρώσοι εξακολουθούν να περιφρονούν τον Άνθρωπο όπως ακριβώς και επί καταρρεύσαντος σοβιετικού καθεστώτος! Ο χώρος αυτός που προορίζονταν να φιλοξενεί εκατοντάδες έως και χιλιάδες επιβατών διέθετε λίγες …δεκάδες καθισμάτων (!) με αποτέλεσμα οι περισσότεροι από τους αναμένοντες επιβάτες να κάθονται στο …δάπεδο!!!! Επίσης, ο ίδιος χώρος δεν διέθετε ΟΥΤΕ ΜΙΑ τουαλέτα  ασχέτως εάν οι εδώ αναμένοντες προορίζονταν να παραμείνουν (πολλές φορές) αρκετές ώρες χωρίς να τους επιτρέπεται η έξοδος για λόγους ασφαλείας εφ’ όσον για να περάσουν εδώ είχε προηγηθεί ο σωματικός τους έλεγχος κι ο έλεγχος των χειραποσκευών τους μέσω μηχανημάτων εισόδου! Η κτηνωδία της μετα-σοβιετικής Ρωσίας δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από την κτηνωδία της αμιγώς …σοβιετικής! Μετά πάροδο μιάς ώρας (στο δάπεδο και χωρίς WC) ειδοποιηθήκαμε να περάσουμε στη θύρα προς το αεροσκάφος… Πήγαμε και στηθήκαμε μπροστά σε τρεις βλοσυρές Ρωσίδες αστυνομικούς που μας κοίταζαν αμίλητες επί …μισή, …μία, …μιάμιση ώρα (!!) ώσπου μας είπαν να γυρίσουμε πίσω στον χώρο της Πύλης 10 διότι …το αεροπλάνο της «AEROFLOT» δεν ήταν …διαθέσιμο! Υπακούσαμε και βοηθήσαμε και κάποιους Γάλλους αναπήρους να ξανανέβουν τα σκαλιά. Το …βιολί αυτό επανελήφθη τρεις ολόκληρες φορές  και οι ώρες μας φαίνονταν ατελείωτες. Οι αστυνομικίνες, αγενέστατες και σκυθρωπές, συμπεριφέρονταν όπως οι πρώην συναδέλφισσές τους της δολοφονικής σοβιετικής KGB και το όλο σκηνικό δημιούργησε αλγεινότατες εντυπώσεις σε όλους τους αναμένοντες… Κάποτε το αεροσκάφος της «AEROFLOT» …φάνηκε και μαζύ του το λεωφορείο που θα μας μετέφερε σ’ αυτό. Μπήκαμε με την ευχή να είχαν τελειώσει τα βάσανά μας, αλλά… Το λεωφορείο έφτασε μπροστά στη σκάλα του αεροσκάφους αλλά …δεν μας άνοιξε τις πόρτες για να κατεβούμε!

     Αντιθέτως, μια άλλη ομάδα αστυνομικών που είχε παραταχθεί έξω από το λεωφορείο επέτρεπε να κατεβαίνουν (από την μία, μόνον, πόρτα του λεωφορείου…!) για να επιβιβαστούν στο αεροσκάφος πέντε-πέντε, μόνον, επιβάτες, με αποτέλεσμα η παραμονή μας μέσα στο πρωτόγονο και χωρίς κλιματισμό λεωφορείο να είναι βασανιστική, εκείνη τη ζεστή-βροχερή ημέρα! Κάποτε και αυτό το υστερο-σοβιετικό μαρτύριο τελείωσε και αρχίσαμε να ανεβαίνουμε την σκάλα του «Ty 154-M» της «AEROFLOT» για την πτήση SU 563/6-7-2007 προς Ουλάανμπάαταρ. Στην είσοδό του μια αγριεμένη Ρωσίδα αεροσυνοδός μας καλοδέχτηκε μουγκή και με μάτι γεμάτο καχυποψία και ανακριτική διάθεση. Την προσπεράσαμε και βρεθήκαμε σε ένα αεροσκάφος σχεδιασμένο μάλλον για …αρουραίους, με πολύ στενούς χώρους, με ανεπαρκέστατο κλιματισμό, οσμή (…μπόχα!) από πλημμελή καθαρισμό (και «μάκα» όπου ακουμπούσε ανθρώπινο χέρι!), πολύ μικρούς χώρους χειραποσκευών (οι περισσότερες τοποθετήθηκαν κάτω από τα καθίσματα ακόμη και στις οδεύσεις των εξόδων κινδύνου!) και Πλήρωμα εχθρικό προς τους επιβάτες, αρνούμενο να εκφρασθεί ακόμη και στα υποτυπώδη Αγγλικά του! Κι εδώ ο βραχίονας του εμπρόσθιου καθίσματος ( 24E ) σπασμένος ενώ, όταν έπρεπε να κατεβάσουμε το «τραπεζάκι» για να τοποθετήσουμε το φαγητό νομίζαμε ότι κάποιος μας …χαράκωνε το στήθος!! Έξι ώρες ταξιδιού υπ΄ αυτές τις συνθήκες δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν ό,τι καλύτερο αλλά κάποτε φθάσαμε στο διεθνές αεροδρόμιο «CHINGGIS KHAAN» όπου διαπιστώσαμε ότι πολλές φορές διατηρούμε λανθασμένη άποψη «περί Πολιτισμού» και «πολιτισμένων» η οποία ανατρέπεται …ταξιδεύοντας!

     Το διεθνές αεροδρόμιο «CHINGGIS KHAAN» είναι ένα μικρό, «οικογενειακό» αεροδρόμιο με ευγενέστατο Προσωπικό που εξυπηρετεί κατά τον καλύτερο και πλέον αποτελεσματικό τρόπο τον επισκέπτη. Ο αστυνομικός έλεγχος και η επί τόπου χορήγηση βίζας διαρκεί ελάχιστο χρόνο και, παρά την διαφορά νοοτροπίας, η ευγένεια και το χαμόγελο σου δίνουν εξ’ αρχής την αίσθηση ότι βρίσκεσαι ανάμεσα σε φιλόξενους «οικοδεσπότες», έτοιμους να σε κάνουν να νοιώσεις σαν στο σπίτι σου! Ο έλεγχος διαβατηρίων προσεκτικότατος αλλά …αστραπιαίος, η επικόλληση της καλαίσθητης βίζας άμεση και συ, αμέσως να βρίσκεσαι εκτός αεροδρομίου έτοιμος να ανακαλύψεις μια μυθική γεωγραφική έκταση όπως η Μογγολία! Η χώρα αυτή μας υπεδέχετο κατά τον καλύτερο τρόπο από το κατώφλι του αεροδρομίου της!

     Η Μογγολία βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Κεντρο-ασιατικού πλατώ καταλαμβάνοντας μία έκταση 1.566.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή, τριπλάσια της Γαλλίας και τετραπλάσια του Ηνωμένου Βασιλείου και με πληθυσμό (Ιανουάριος 2001) μόλις 2.407.500 κατοίκους! Πρωτεύουσά της, η Πρωτεύουσα με την χαμηλότερη θερμοκρασία ( -39.5 C˚ ) παγκοσμίως, το Ουλάανμπάαταρ (ονομασία από το 1924) με έκταση 470.400 εκταρίων και πληθυσμό 821.700 κατοίκων. Έτσι η Μογγολία αναδεικνύεται σε μία από τις πλέον αραιοκατωκημένες περιοχές της γης αλλά και μία χώρα η οποία λόγω εκτάσεως εμφανίζει μία τεράστια ποικιλία γεωδιαμορφώσεων με εξαιρετικά ακραίες μετεωρολογικές μεταβολές οι οποίες επιφέρουν ιδιαιτέρως αντίξοες συνθήκες διαβιώσεως στους κατοίκους της.

     Συνεχώς χιονοσκέπαστοι ορεινοί όγκοι, έρημοι και στέππες, πυκνά δενδροφυτευμένες εκτάσεις, λίμνες και ποταμοί, όλα σε ένα μέσο υψόμετρο 1.580 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το μεγαλύτερο υψόμετρο της χώρας σημειώνεται στην κορυφή Χουίτεν της οροσειράς Τάβαν Μπόγκτ (4.653 μέτρα) και το χαμηλότερο στο Χοχ Νούουρ, στη «Γαλάζια Λίμνη», (532 μέτρα). Η απόσταση μεταξύ του ακραίου δυτικού και του ακραίου ανατολικού ορίου της είναι 2.392 χιλιόμετρα, ενώ, η απόσταση μεταξύ του ακραίου βορείου και νοτίου ορίου της είναι 1.259 χιλιόμετρα. Γενικώς η Μογγολία, παρά τον μικρό πληθυσμό της, σε έκταση είναι η 6η κατά μέγεθος ασιατική χώρα και η 18^η παγκοσμίως. Η Μογγολία συνορεύει προς βορρά με την Ρωσία επί μήκους συνόρων  3.485 χιλιομέτρων και προς νότο με την Κίνα επί μήκους συνόρων 4.673 χιλιομέτρων. Μία αχανής χώρα με τεράστια «γραμμή» συνόρων κι ελάχιστο πληθυσμό για να τα φρουρεί και όμως, μία χώρα που αναπτύσσεται με ασφάλεια πολύ μεγαλύτερη απ΄ όση άλλες χώρες που πληρούν  κατά πολύ περισσότερες προϋποθέσεις… Αυτό ήταν και το μεγάλο ερωτηματικό μας όταν αποφασίσαμε να επισκεφθούμε την Μογγολία: πώς ήταν δυνατόν να εξακολουθεί να διατηρεί την εθνική ανεξαρτησία της; Παραλλήλως, τι σχέση θα μπορούσε να έχει αυτή η «ικανότητά» της να επιβιώνει ανά τους αιώνες ενώ, ταυτοχρόνως είναι και η αναμφισβήτητη «κοιτίδα» του Equus Caballus; Όσο μελετούσαμε την Μογγολία, αυτή την μαγευτική χώρα η οποία κυριάρχησε παγκοσμίως κατά τον 13ο αιώνα, όσο προσπαθούσαμε να ερμηνεύσουμε την πηγή της δυνάμεως που εξέπεμπε μέσα στο μεσαιωνικό ασιατικό και ευρωπαϊκό «γίγνεσθαι», διαρκώς σταματούσαμε σε δύο παράγοντες εκ των οποίων ο δεύτερος ήταν ο Equus Caballus ο οποίος υπήρξε και ο βασικός στυλοβάτης της αναπτύξεως της Μογγολίας αλλά και ολόκληρης της Ανθρωπότητος. Ποια όμως υπήρξε η πρωταρχική πηγή δυνάμεως του Μογγολικού λαού που του επέτρεψε να επιβιώνει υπό τις πλέον αντίξοες φυσικές αλλά και πολιτικές συνθήκες; Το ανακαλύψαμε εκεί, ανάμεσα στα δάση όπου συνεχίζουν να επιβιώνουν οι Tsaatan, μία φυλή ανόθευτη από τον «πολιτισμό» που εξακολουθεί να λατρεύει τον Ουρανό και τα στοιχεία της Φύσεως διαιωνίζοντας την σαμανιστική ιδιοσυστασία των Μογγόλων! Αυτός ήταν και ο σκοπός αυτού του ταξιδιού μας: η εννόηση και η  μελέτη των πηγών της δυνάμεως ενός κατ’ εξοχήν πολεμικού λαού, ο οποίος εξακολουθεί να μάχεται τόσο με την ψυχή όσο και με τα όπλα όπως και τότε, όταν ο Εθνάρχης του Chinggis Khaan τον ωδήγησε ένοπλο μέχρι τo «κατώφλι» της Ευρώπης!

     Η δική μας ενασχόληση με την Πολεμική Τέχνη της Έφιππης Τοξοβολίας είναι πολύ βαθύτερη και πλέον ουσιαστική από το «κυνήγι πρωταθλητικών διακρίσεων» και την διεκδίκηση «ρεκόρ». Μέσω ενός τρόπου ζωής, μιάς Βιοθεωρίας, που απαιτεί καθημερινή μάχη (εσω/εξωτερική) από τον Άνθρωπο, εμείς προσπαθούμε να ευθυγραμμιζόμαστε με την ουσία του Βίου που δεν είναι άλλη από την διαρκή αυτοβελτίωση μέσα στα φυσικά πλαίσια.

     Και για τον λόγο αυτό βρεθήκαμε στη Μογγολία, για να ανακαλύψουμε και να … «ανακαλυφθούμε». Και το ταξίδι μας αυτό, μας έκανε να πετύχουμε και τα δύο!

NAADAM : Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΡΕΤΗ ΤΩΝ ΜΟΓΓΟΛΩΝ

" Τόσο αχανής υπήρξε η έκταση της 

Μογγολικής Αυτοκρατορίας 

ώστε οι ΙάπωνεςΣαμουράι και οι Πρώσσοι Τεύτονες 

πολεμούσαν ταυτοχρόνως κατά των Μογγόλων

χωρίς οι μεν να γνωρίζουν την ύπαρξη των δε."

[S.Thurnbull]

     "Naadam" σημαίνει "εορταστικές αθλοπαιδιές", ένα πανεθνικό πανηγύρι, όπου οι Μογγόλοι αναβιώνουν την τρισδιάστατη Πολεμική Αρετή τους η οποία αποτελεί τον 'κορμό' της εθνικής τους Παραδόσεως! Επί λέξει, "Naadam" σημαίνει "Τα τρία βασικά αγωνιστικά παιγνίδια" και τούτο όχι τυχαία...

     Αν ο Πόλεμος χαρακτηρίζεται από τρεις συνιστώσες, την Ισχύ, την Ταχύτητα και την Ακρίβεια, τότε το Naadam αποτελεί μία 'σπονδή' στον Πόλεμο και στις συνιστώσες του. Με την Πάλη (Ισχύς), με την Ιππασία (Ταχύτητα) και με την Τοξοβολία (Ακρίβεια), το Naadam συνοψίζει το πολεμικό τρίπτυχο στο οποίο επιμένουν οι Μογγόλοι ακόμη και σήμερα. Και το γιορτάζουν με μία αγνή και ενθουσιώδη κορυβαντιώσα διάθεση, μοναδική για την εποχή μας.

     Η αφετηρία αυτού του αγωνιστικού εορτασμού χάνεται στα βάθη των αιώνων, όταν οι Κεντρασιατικές Φυλές βρίσκονταν μεταξύ τους για να συναγωνιστούν και να επιδείξουν τις πολεμικές τους ικανότητες. Μόλις το 1921 το Naadam καθιερώθηκε επισήμως ως ετήσια εθνική εορτή. Από τότε αποτελεί το επίκεντρο του αθλητικού ενδιαφέροντος της μογγολικής Κυβερνήσεως και του μογγολικού λαού και εορτάζεται κάθε χρόνο από τις 11 έως τις 13 Ιουλίου.

     Η έναρξη του Naadam  σηματοδοτείται από μία λαμπρή πομπή εφίππων στρατιωτών που φέρουν στολές της εποχής του Τσίγκις Κχάαν και οι οποίοι, αφού παρελάσουν εν μέσω πυκνού πλήθους στην κεντρική πλατεία Σίχμπάαταρ της μογγολικής πρωτεύουσας, παραλαμβάνουν από το παρακείμενο Προεδρικό Μέγαρο, όπου φυλάσσονται, τα εννέα πολεμικά λάβαρα  του Τσίγκις Κχάαν για να τα μεταφέρουν στο κεντρικό Στάδιο του Ουλάανμπάαταρ το οποίο αποτελεί και το επίκεντρο των αγώνων.

     Τα λάβαρα αυτά αποτελούνται από ουρές αλόγων (ιππουρίδες) κυκλικά τεταγμένες και διατηρούνται μονίμως, τιμής ένεκεν, σε περίοπτη θέση στο εσωτερικό του Προεδρικού Μεγάρου. Αναπαριστούν την Μογγολική Αυτοκρατορία που ίδρυσε ο μεγάλος Μογγόλος γενάρχης και αποτελούν τα ύψιστα σύμβολα τιμής για όλους τους Μογγόλους.

     Tην ημέρα αυτή όλη η Μογγολία "φορά" τα καλά της! Από την Ηγεσία της χώρας μέχρι τον τελευταίο πολίτη, όλοι φορούν ό,τι καλύτερο διαθέτουν, κυρίως δε τις εθνικές φορεσιές τους. Το ίδιο και ο Πρόεδρος της χώρας ο οποίος με την παραδοσιακή μογγολική φορεσιά του εναρμονίζεται με τους συμπατριώτες του. Εδώ, το να φοράς την εθνική σου ενδυμασία όχι μόνον δεν θεωρείται "γραφικό" αλλά κάτι αυτονόητα επιβεβλημένο!

     Η πομπή των εφίππων στρατιωτών που μεταφέρουν τα λάβαρα, συμπληρώνεται από ένα ολιγομελές άγημα ιδιωτών ιπποτρόφων, τιμής ένεκεν προς τον αγροτικό πληθυσμό της Μογγολίας ο οποίος εκτρέφοντας άλογα συνεχίζει την ιερή Παράδοση που θέλει τον Ίππο αναπόσπαστα συνδεδεμένο με τον μογγολικό λαό.

     Παρατηρώντας το συγκινητικό θέαμα αυτών των απλοϊκών χωρικών που παρελαύνουν πάνω στα άλογά τους στο επίκεντρο μιάς τέτοιας τελετής καταλαβαίνουμε την μεγάλη σημασία που εξακολουθεί να δίνει το επίσημο μογγολικό Κράτος στην Ιπποπαραγωγή. 

     Κι έτσι, στρατιώτες κι ιδιώτες, μπαίνουν στο Στάδιο της πόλεως για να εναποθέσουν στον αγωνιστικό χώρο τα εννέα πολεμικά λάβαρα τα οποία  'καθοσιώνουν'  το Naadam. Πριν φθάσουν τα λάβαρα έχει ήδη φθάσει ο Πρόεδρος της χώρας για να τα υποδεχθεί μέσα σε ένα Στάδιο κατάμεστο από κόσμο.

     Όταν ο Πρόεδρος καθίσει στη θέση του, αρχίζει μέσα στο Στάδιο η τελετή ενάρξεως με την πανηγυρική παρέλαση  ομάδων που αναπαριστούν στιγμιότυπα της μογγολικής Ιστορίας και πληθυσμιακές ομάδες. Τα λάβαρα καθ' όλο το εορταστικό τριήμερο θα τα φρουρεί  τιμητική φρουρά η οποία αλλάζει τελετουργικά ανά μία ώρα. Οι φρουροί τους εντυπωσιάζουν με το "βήμα της χήνας" και με τις λαμπρές κατακόκκινες στολές τους καθώς βγαίνουν και μπαίνουν στην κρυπτή του Σταδίου.

     Οι κερκίδες ασφυκτιούν και τα 'πικέτα' με τις Σβάστικες (το ουσιαστικό εθνικό σύμβολο των Μογγόλων) θυμίζουν "άλλα" γεωγραφικά μήκη και πλάτη καθώς και "άλλες" εποχές... Η ...Νυρεμβέργη του μεσοπολέμου 'ξαναζεί' στην κεντρική Ασία... "Μικρός" που είναι ο Κόσμος!...

     Όμως, ο ενθουσιασμός και το κέφι σ΄ αυτή την περίσταση δεν αφήνει περιθώρια για ...σκέψεις! Σε λίγο μία πανδαισία χρωμάτων και ένα απαράμιλλο κέφι θα ξεχυθεί σε όλο το Στάδιο για να υπογραμμίσει την "πολυχρωμία" της κεφάτης μογγολικής καθημερινότητος. Η  Σημαία θα προηγηθεί πάντα επάνω στο εθνικό ...τετράποδο, το άλογο!

     Οι Σαμάνοι πολεμιστές, ευσταλείς και ορμητικοί θα ακολουθήσουν, για να υπογραμμίσουν την άρρηκτη σχέση των Μογγόλων με την πραγματική Πίστη που τους εξύψωσε στα όρια της Αυτοκρατορίας.

     Η Μογγολία, όμως, είναι και μία σύγχρονη χώρα, ένας πληθυσμός που σφύζει από ζωή με το μεγαλύτερο ποσοστό του παιδιά ηλικίας 10-14 ετών! Κι αυτός ο λαός ο οποίος, σε αντίθεση με τους γερασμένους  ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, χαρακτηρίζεται από νεανικότητα και σφρίγος, δεν θα μπορούσε να μην τιμήσει αυτή την ιδιαιτερότητά του: το άγημα των ...μηχανόβιων ανάμεσα στα ...άλογα και στους Σαμάνους! Ναι, αυτή είναι η Μογγολία, η χώρα των πιο ευχάριστων 'ξαφνιασμάτων' για όποιον την γνωρίζει από κοντά!

     "Tι;", όμως, αποτελεί την "ραχοκοκκαλιά" του Πολέμου, της συγκρούσεως, του κάθε μα κάθε αγώνος; Μα, ασφαλώς, η δύναμη, η δύναμη η οποία μπορεί να μην είναι πάντα υλική αλλά ακόμη και ως πνευματική, εξ ορισμού, εγκαταβιοί σε ρωμαλέα και υγιή σώματα τα οποία, από των προϊστορικών χρόνων, απεδείκνυαν και αποδεικνύουν την αλκή τους μέσω της Πάλης! Και η Πάλη αποτελεί την "πύλη εισόδου" του Naadam! H ίδια Πάλη η οποία στην Μογγολία κατάγεται από την εποχή της αυτοκρατορίας των Ούννων, ενώ, το επικρατέστερο "στυλ" Πάλης είναι σήμερα αυτό της Φυλής των Κχάλκχα όπου νικητής αναδεικνύεται αυτός που ρίχνει κατά γης τον αντίπαλο ο οποίος πέφτει με τους ώμους, τα γόνατα, τους αγκώνες ή τα χέρια.

     H Πάλη αποτελεί το επίκεντρο του μογγολικού Naadam και εκφράζει την κορωνίδα της επιθυμίας αυτού του λαού για δύναμη! Ακόμη και η απουσία ειδικών κανόνων (χρονικός περιορισμός, κατάταξη αναλόγως του σωματικού βάρους του αθλητού κλπ) με μόνο όρο την πτώση του αντιπάλου, φανερώνει την επικέντρωση των Μογγόλων στον παράγοντα «δύναμη». Γι αυτό και οι πλέον σωματώδεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναδειχθούν νικητές, εφ' όσον δεν υπάρχουν κατηγορίες βάρους.

     Οι αθλητές εμφανίζονται ντυμένοι με το παραδοσιακό πολύχρωμο κοστούμι τους  που αποτελείται από το γιλέκο (ζόντογκ), την κοντή περισκελίδα (σούουνταγκ) και τις μπότες τους ( γκούταλ ), ενώ, κατά τον τελικό πανηγυρισμό τους εμφανίζονται  με τον οξυκόρυφο παραδοσιακό μογγολικό πίλο. Το γιλέκο και η περισκελίδα, για ευνόητους λόγους, είναι φτιαγμένα από πολύ ανθεκτικό ύφασμα.

     Έξω από το Στάδιο, ένα ζωηρόχρωμο παζάρι καταλαμβάνει μια μεγάλη υπαίθρια έκταση με βασικά εμπορεύματα (τι άλλο;...) ό,τι έχει σχέση με το Naadam και τους αγώνες.

     Οι μικροπωλητές παρουσιάζουν περήφανοι την πραμάτεια τους που φαντάζει στα μάτια των ντόπιων αλλά και των ξένων επισκεπτών σαν κάτι το ξεχωριστό, ο,τιδήποτε και αν εκπροσωπεί αυτό το πολύχρωμο εμπόρευμα! Στολές, μπότες και πίλοι παλαιστών, όλα σε πρώτη ζήτηση. 

     Και, ενώ οι αγώνες συνεχίζονται να διεξάγονται μέσα στο γεμάτο Στάδιο, απ΄ έξω εξακολουθούν να καταφθάνουν ολοένα και νέοι επισκέπτες φιλοδοξώντας να βρουν "πέρασμα" προς τις κερκίδες οι οποίες παραμένουν ασφυκτικά γεμάτες. Άτομα διαφόρων ηλικιών 'κυκλώνουν' ερευνητικά τις εισόδους (ακόμη και πάνω σε άλογο, μιας και αυτό αποτελεί το βασικό μέσο μεταφοράς των Μογγόλων)  ελπίζοντας να βρουν δίοδο αλλά δεν απογοητεύονται και πάντα με το γνωστό μογγολικό χαμόγελο αντιμετωπίζουν τους (ευγενέστατους, μπορώ να πω...) αστυνομικούς που φυλάνε τις πόρτες. Και κανείς δεν εκπλήσσεται βλέποντας έφιππες ...μητέρες με τα παιδιά στην αγκαλιά να καταφτάνουν προσπαθώντας να λάβουν μέρος στη μεγάλη γιορτή. Το εισιτήριο των αγώνων, καλοτυπωμένο μέχρι σημείου ...έργου τέχνης, αποτελεί από τα πιο ... περιζήτητα αποκτήματα των Μογγόλων που προτιμούν να στερηθούν ο,τιδήποτε άλλο προκειμένου να το αποκτήσουν.

     Μέσα στο Στάδιο οι αγώνες Πάλης εξακολουθούν να συνεπαίρνουν το Κοινό. Οι αθλητές με το παρουσιαστικό και τις κινήσεις τους δίνουν αφορμές για προγνωστικά και έντονες συζητήσεις των θεατών. Κάθε αθλητής της Πάλης συνοδεύεται από έναν κήρυκα (ζάσουουλ), διαγγελέα τρόπον τινα, ανάλογο με εκείνον που ενεφανίζετο στους ευρωπαϊκούς μεσαιωνικούς αγώνες, καθώς και τον προπονητή του. Ο κήρυκας θα τον παρουσιάσει στο Κοινό τραγουδώντας έναν εισαγωγικό ύμνο και κινώντας οριζόντια τα χέρια του μιμούμενος την κίνηση των πτερών ενός αιωρούμενου αετού σε έναν τελετουργικό χορό (ντέβεκχ)! Το ίδιο θα κάνει και ο αθλητής στην αρχή του αγώνος του αλλά και στο τέλος εάν νικήσει τον αντίπαλο. Ο νικητής θα τιμηθεί με συμβολικές προσφορές, αποξηραμένους σβόλους πηγμένου γάλακτος, άαρουουλ κλπ, τις οποίες αφού δοκιμάσει προσφέρει με την σειρά του στον κήρυκά του και στους θεατές. Ο ηττημένος θα κινηθεί συμβολικά κάτω από τα απλωμένα χέρια του νικητή ο οποίος, με αυτό τον τρόπο, δείχνει ότι η δύναμή του είναι προστατευτική για όλους! Αυτό είναι ένα δείγμα μοναδικής αριστοκρατικής ευγενείας και πνεύματος εκεί, όπου ο μέσος "Δυτικός" έχει μάθει να θεωρεί ότι υπάρχει μόνον ... βαρβαρότητα! Τα επινίκια ο αθλητής θα τα τελέσει υποδυόμενος έναν αιωρούμενο αετό, περιστρεφόμενος αργά γύρω από τα στημένα πολεμικά λάβαρα (ιππουρίδες) του Τσίγκις Κχάαν, αποδίδοντας την νίκη του στον μεγάλο αρχηγέτη!

     Ο αγώνας αρχίζει όταν οι 1024 παλαιστές (ή 512 όπως επικρατεί κατά τους τελευταίους χρόνους) διαιρούνται σε δύο παρατάξεις κατά μήκος του στίβου και ο καθένας βλέπει απέναντί του τον αντίπαλο με τον οποίο κατά την εναρκτήρια φάση θα παλέψει. Ο αγώνας αρχίζει και τα αντίπαλα ζεύγη παλεύουν μέχρι να αναδειχθούν οι πρώτοι νικητές. Κατόπιν οι νικητές ξανα-διαχωρίζονται σε δύο νέες παρατάξεις επαναλαμβάνοντας τον αγώνα μέχρι που τελικώς αναδεικνύεται ο νικητής των αγώνων. Στο πανεθνικό Naadam διεξάγονται εννέα "γύροι"  με διαδοχική έξοδο των ηττημένων, ώσπου να παραμείνει ο νικητής. Ένας παλαιστής ο οποίος νικά σε πέντε "γύρους" ονομάζεται "Εθνικό  Γεράκι", ένας που νικά σε επτά ονομάζεται "Ελέφας", ενώ, όποιος νικά και στους εννέα "γύρους" ονομάζεται "Λέων"! Εάν επί δύο συνεχή χρόνια ένας παλαιστής αναδεικνύεται τελικός νικητής ονομάζεται "Γίγας", εάν εξακολουθεί να αναδεικνύεται τελικός νικητής για τρίτη χρονιά ονομάζεται "Εθνικό Μεγαλείο", ενώ για τέταρτη συνεχή χρονιά ονομάζεται "Αήττητος"! Κορυφαίος παλαιστής όλων των εποχών είναι ο B.Bat-Erdene ο οποίος έχει καταγάγει 12 τελικές νίκες στο Naadam. Καταλαβαίνει λοιπόν ο μελετητής των "μογγολικών πραγμάτων" πόσο δύσκολα κριτήρια δυνάμεως θέτουν οι Μογγόλοι στον εθνικό τους "ορίζοντα" τοποθετώντας μέσα σ' αυτόν την ανάπτυξη της Νεολαίας τους. Αυτά τα προσωνύμια των νικητών παλαιστών αποδίδουν και την σημασία που οι Μογγόλοι αφιερώνουν  στον παράγοντα "δύναμη", η οποία όμως "δύναμη" δεν εκπροσωπεί απλώς υλικά μεγέθη... Αυτό θα το εννοήσει όποιος εμβαθύνει περισσότερο στον μογγολικό τρόπο προσεγγίσεως της ζωής και των παραμέτρων της. Και, με το ταξίδι μας σε αυτή τη μαγική χώρα εμείς καταφέραμε να το εννοήσουμε ...! Ήταν το μεγάλο μας ηθικό "κέρδος" από αυτό το μυστηριακό ταξίδι.

     Η Πάλη φανατίζει απερίγραπτα το μογγολικό φιλοθεάμον Κοινό όλων των ...ηλικιών και οι κατάμεστες κερκίδες του Σταδίου δονούνται μετά από τις επιτυχίες των παλαιστών! Πουθενά αλλού δεν παρατηρείται τέτοια «διέγερση» θεατών αθλητικών διοργανώσεων όσο στο Στάδιο του Ουλάανμπάαταρ κατά την διάρκεια των αγώνων Πάλης! Εμείς, όμως, "φυλάξαμε" την έξαψη και τον φανατισμό μας για το δεύτερο μεγάλο σκέλος που θα ακολουθούσε : τους Ιππικούς Αγώνες των οποίων η διεξαγωγή θα λάβαινε χώρα στην ανοιχτή στέππα 40 περίπου χιλιόμετρα έξω από το Ουλάανμπάαταρ, ενώ η στέψη των νικητών, επίσης, στο κεντρικό Στάδιο της πόλεως αυτής. Ο Μογγόλος συνοδός μας , μας είχε ήδη εξάψει αρκετά την φαντασία και την προσδοκία γι αυτούς τους φημισμένους Ιππικούς Αγώνες που περιμέναμε μια ζωή να απολαύσουμε από κοντά. Μας είχε υποσχεθεί να μας πάει μία ημέρα πριν αρχίσουν οι αγώνες στον χώρο της προετοιμασίας για να δούμε "από μέσα" πολλές λεπτομέρειες που δεν μπορούσε να δει ένας απλός θεατής. Θα μας πήγαινε σε έναν αξιοσέβαστο αλογατάρη-εκτροφέα και εκγυμναστή αγωνιστικών αλόγων, ο οποίος μετείχε των αγώνων και βρίσκονταν ήδη στη στέππα προετοιμάζοντας  άλογά και αναβάτες!  Και το σημαντικό ήταν ότι αυτός ο φημισμένος αλογατάρης ήταν ..θείος του! Η αγωνία μας στο "κόκκινο" μεχρι να μπούμε στο αυτοκίνητό μας κατευθυνόμενοι στη στέππα.

     Το τι αντιμετωπίσαμε καθ' οδόν από πλευράς κυκλοφορίας, απερίγραπτο! Οι Μογγόλοι είναι σίγουρα οι πιό απρόβλεπτοι οδηγοί που παραβιάζουν όχι απλώς τα φωτεινά σήματα και την οδοσήμανση αλλά αγνοούν και αυτόν τον τροχονόμο που τους κάνει σήμα, περνώντας σταθερά και ...χαμογελαστοί πλάι του ενώ αυτός ...στωϊκά παραμερίζει!

     Χιλιάδες μεταφορικά "μέσα" όλων των τύπων, οδηγούμενα κατά τον πλέον ...ενθουσιώδη τρόπο, να ορμάνε με ..."χίλια", όλα μαζύ, προς το ίδιο σημείο και εκεί που ήσουν σίγουρος ότι θα γινόσουν μάρτυρας της πιό θεαματικής ...καραμπόλας, ξαφνικά, όλοι να σταματούν σε απόσταση ...τσιγαρόχαρτου μεταξύ τους και να βοηθά ο ένας τον άλλο να προχωρήσει!!

     Κανένας ευρωπαϊκός εκνευρισμός, καμιά μεσογειακή βρισιά, καμιά ...νεοελλαδική "μούτζα", αλλά πολλά χαμόγελα σε όλους ένα-γύρω! Οι Μογγόλοι είναι νομάδες και "νομαδισμός" σημαίνει αλληλεγγύη την οποία εκδηλώνουν ακόμη και στις πλέον ταραχώδεις στιγμές της καθημερινότητός τους! Και μια τέτοια ημέρα, παραμονή του εθνικού τους ιππικού ...πανηγυριού, όλοι είχαν λόγο να είναι βιαστικοί, κυρίως οι ...μεταφορείς των ...αλόγων!

     Η διαδρομή μας πάνω στη δημοσιά, ανάμεσα στο βιαστικό "κοπάδι" των συνεποχουμένων είχε να αντιμετωπίσει, εκτός από τον φθαρμένο ασφαλτοτάπητα και τις λακκούβες, το μόνιμο πρόβλημα των μογγολικών αυτοκινητοδρόμων : τις διάσπαρτες αγέλες διαφόρων ζώων που ξαφνικά "φύτρωναν" πάνω στον δρόμο όπου όλοι έτρεχαν σαν ..."τρελλοί"!

     Όμως κι εδώ, κανένα πρόβλημα γιατί κι εδώ ο νομαδισμός σώζει τα ζώα από τα ...μοιραία τροχαία : όλοι προϊδεασμένοι για το φαινόμενο "πέφτουν" στα φρένα τους, αφήνοντας τα ζώα και τον (σχεδόν πάντα καβαλάρη) βοσκό να απολαύσουν με την ησυχία τους το ελάχιστο γρασίδι όπου κι αν αυτό βρίσκεται. Οι Μογγόλοι έχουν ιεροποιήσει τα ζώα κι αυτός είναι ο βασικός λόγος που, σε αντίθεση με την Ελλάδα, στα κράσπεδα των μογγολικών αυτοκινητοδρόμων δεν βλέπει κανείς το οικτρό θέαμα σκοτωμένων ζώων.

     Κάποτε το αυτοκίνητό μας εγκατέλειψε τη δημοσιά κι άρχισε να διασχίζει τη στέππα. Όσο κι αν η οδήγηση στη μογγολική στέππα μοιάζει ...άναρχη, χωρίς χαράξεις διαδρομών και σήμανση, εν τούτοις κι εδώ η νομαδική φύση των Μογγόλων υπαγορεύει την τήρηση άγραφων κανόνων ώστε και οι συγκρούσεις να αποτρέπονται και το έδαφος να προστατεύεται από άσκοπες "πληγές" ιχνών που όχι μόνον καταστρέφουν την όποια βλάστηση αλλά και μπερδεύουν τους ταξιδιώτες. Σ' αυτά τα χαραγμένα χνάρια οι οδηγοί "ευθυγραμμίζουν" τους τροχούς τους σεβόμενοι το ελάχιστο πράσινο που καταφέρνει να φυτρώσει έξω από αυτά. Έτσι κι εμείς, σιγά-σιγά αρχίζαμε να βλέπουμε από μακριά τον τεράστιο καταυλισμό με τους αλογατάρηδες που, εδώ κι ένα μήνα τουλάχιστον,  προετοίμαζαν τα τετράποδα "καμάρια" τους για τον μεγάλο αγώνα του Naadam. Σε λίγο ήμασταν στην "καρδιά" της πυρετώδους προετοιμασίας.

     Σκηνές κάθε είδους, σκηνές με την εορταστική επιγραφή "MOΓΓΟΛΙΚΟ NAANTAM" να "φυτρώνουν με πυκνότητα μικρών καταυλισμών σε όλη την απέραντη έκταση, κάπως σαν τα ...μανιτάρια. Στον ίσκιο τους, γέροι αλογατάρηδες και μικρά παιδιά, οι αναβάτες, ξαπόσταιναν από την σκληρή προσπάθεια της ημέρας. Και, βέβαια, οι τετράποδοι ... πρωταγωνιστές, αυτοί οι πραγματικοί ήρωες της μογγολικής Γης να περιμένουν την ώρα που θα δείξουν την μεγάλη, πραγματικά, αξία τους διασχίζοντας αυτή τη σκληρή στέππα κάτω από τον καυτό ήλιο του μογγολικού καλοκαιριού!

     O οικοδεσπότης μας καλοδέχτηκε στη σκηνή που ήταν στολισμένη με μικρά λάβαρα πάνω στα οποία κρέμονταν τα μετάλλια από νίκες των αλόγων του σε προηγούμενους αγώνες Naadam. Το θέαμα ήταν εντυπωσιακό με μιά τέτοια "ταπετσαρία" τροπαίων να στραφταλίζει μέσα στη σκιερή σκηνή δίνοντάς σου να καταλάβεις ότι αυτός που σε υπεδέχετο δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε αλογατάρης αλλά ένας σημαντικός άνθρωπος του Naadam.

     Σ' αυτή τη σκηνή πρώτα σε "τύφλωνε" η λάμψη των μεταλλίων και κατόπιν πρόσεχες το πρόσωπο του οικοδεσπότη ο οποίος δεν αποχωρίζονταν το καπέλλο του εκπαιδευτού με την  χαρακτηριστική αλογοκεφαλή.

     Άνθρωπος αρκετά δραστήριος που δεν σταμάτησε ούτε για μια στιγμή να ιππεύει και να εκπαιδεύει άλογα, έφτασε σε τούτο το Naadam να βλέπει τον εφτάχρονο εγγονό του αγωνιζόμενο αναβάτη! Δεν είχαμε προλάβει να καθήσουμε παρέα με τον ανηψιό του και συνοδό μας Ανάαντ, όταν μπήκε στη σκηνή σχεδόν κλαίγοντας ο μικρός εγγονός του οικοδεσπότη. Προσπάθησε να μας αποφύγει, όπως προσπάθησε να αποφύγει και τον παππού του ο οποίος κάτι του είπε χαμογελαστά αλλά μάλλον αυστηρά. Ο Άαναντ μας μετέφρασε : "Είσαι πιά πολύ μεγάλος για αγώνες. Τώρα πρέπει να αρχίσεις να εκπαιδεύεις τον τετράχρονο αδερφό σου!" Ο μικρός δεν έφερε καλό χρόνο στην ημερήσια προπόνηση και, παραμονές του αγώνος αυτό δεν ήταν καλό σημάδι. Και ο παππούς είχε μάθει μόνο να κερδίζει στους αγώνες! Τι ακούγανε τα αφτιά μας σε τούτη τη σκηνή: ο εφτάχρονος αναβάτης grand-prix ήταν ήδη ...γέρος για το Naadam κι έπρεπε να πάρει σειρά ο ... τετράχρονος; Είναι ...τρελλοί αυτοί οι Μογγόλοι! Μα καλά, απ΄ τη κοιλιά της μάνας τους αρχίζουν να ιππεύουν; Σχεδόν, ναί! Ύστερα ο απογοητευμένος πιτσιρίκος, φορώντας το πορτοκαλί γιλέκο του αγωνιζομένου, πήγε και κοιμήθηκε στα πόδια του τετράχρονου αδερφού του.

     Κάπως έτσι ...σοκαρισμένοι, ξεκινήσαμε να μιλάμε με τον οικοδεσπότη μας επί παντός ιππικού ...επιστητού κι εκείνος φιλοφρονέστατα μας απαντούσε ενώ η σύζυγός του μας προσέφερε διαδοχικά άιραγκ, βρασμένο αρνί. Για μένα χαράς ευαγγέλια, για την ωμο/χορτοφάγο Φλώρα ...κόλαση! Ύστερα, ο οικοδεσπότης μου προσέφερε μισάνοιχτο το ατομικό του μυροδοχείο μέσα στο οποίο οι Μογγόλοι φυλάνε ταμπάκο για να δοκιμάσω!

     Αυτή είναι μία πάγια φιλοφρόνηση μεταξύ ανδρών στην Μογγολία και ο δεχόμενος το κέρασμα θα πρέπει να παραλάβει τελετουργικά και με τα δύο του χέρια το φιαλίδιο που είναι συνήθως κατασκευασμένο από ολόγλυπτο ημιπολύτιμο λίθο και να δοκιμάσει ελάχιστη ποσότητα ταμπάκου που είναι πολύ δυνατός. Προσπάθησα όσο μπορούσα να αποφύγω το ...μοιραίο γιατί, μόλις απασφάλισα το φιαλίδιο, κατάλαβα ότι το περιεχόμενό του ήταν λίαν ακατάλληλο για μη καπνιστές, κοινώς "δυναμίτης"! Και η κουβέντα άρχισε να ζωηρεύει με την παρουσία νέων επισκεπτών στη σκηνή : οι γείτονες έμαθαν ότι κάποιοι ξένοι από πολύ μακρυά είχαν έρθει να γιορτάσουν το Naadam και οι Μογγόλοι, κοινωνικοί και φιλόξενοι όπως είναι, έφταναν για να μας δουν και να ανταλλάξουν ένα "γεια χαρά"!

     Και μέσα στη σκιερή μογγόλικη γιούρτ, η θέρμη της φιλοξενίας των οικοδεσποτών μας δεν άργησε να δώσει "κλώτσο στην ανέμη να γυρίσει" κι εμείς αρχίσαμε να μαθαίνουμε τα μύρια όσα για την σχέση των Μογγόλων με τον ίππο και την Ιππασία καθώς επίσης και για τα "intra muris" της αγωνιστικής προετοιμασίας αυτών των λατρεμένων τετραπόδων. Ο Άαναντ δεν προλάβαινε να μεταφέρει τα ερωτήματά μας στο θείο του αλογατάρη και να μας μεταφράζει τις απαντήσεις του. Όσοι βιώσουν τον χαρακτήρα των Μογγόλων δύσκολα θα ξεπεράσουν την θέρμη των αισθημάτων τους κι αυτό πάθαμε κι εμείς. Εκείνες οι ώρες στη μογγόλικη σκηνή ήσαν για μας μιά μυσταγωγία διανθρωπίνων σχέσεων, τόσο σπάνιων για την αποξενωτική εποχή μας!

     Πόσο μακριά, όμως, "ταξιδεύει" πίσω στον χρόνο, αυτή η μεγάλη πολεμική γιορτή του Naadam; Οι Ούννοι, ένας παμπάλαιος μογγολικός πληθυσμός που κατά τον β΄ μετα-αιώνα εγκατεστάθη στην περιοχή μεταξύ Ευξείνου-Κασπίας και Ουραλίων, πίστευε βαθιά στις υπερφυσικές Σαμανιστικές δυνάμεις και δεν παρέλειπε να σπένδει στην Γη και στον Ουρανό, ανιδρύοντας και τα περίφημα "΄Οοβο", δηλαδή, τις ιερές σωρολιθιές που έφτιαχναν σε διάφορα σημεία για να τιμήσουν τα Πνεύματα. Αυτός ο πολεμικός πληθυσμός, πάντα μετά από κάθε θυσία συνήθιζε να οργανώνει ιππικούς αγώνες και αγώνες καμηλοδρομιών. Κατόπιν, όπως είναι γνωστό, ο Τσίγκις Κχάαν ανέθεσε στον αδελφό του Μπέλγκουτέι την θέση του γενικού φροντιστή των αλόγων, μία θέση πολύ σημαντική στη Μογγολική Αυτοκρατορία. Ο Μπέλγκουτέι ο οποίος ήταν ο καλύτερος παλαιστής της εποχής του ήταν επίσης και ίσως ο καλύτερος ιππογνώστης, με αποτέλεσμα ο Αυτοκράτορας αδελφός του Τσίγκις Κχάαν να του αναθέσει την διοργάνωση μιάς ιππικής γιορτής μέσα στα δάση με την βοήθεια και της μητέρας του Ούιλεν και των άλλων αδελφών του Κχάανσαρ, Μπέχι και Τάιτσου. Σε εκείνη την ιππική γιορτή ο Μπέλγκουτέι κατάφερε να εκπαιδεύσει το ταχύτερο άλογο του Τσίγκις Κχάαν. Τέλος, ο Marco Polo στο μιθυστόρημά του "To ανάκτορο του μεγάλου βασιλιά" έγραψε ότι "...περίπου 10.000 εκτομίες και φοράδες συγκεντρώθηκαν στην περιοχή των αγώνων κατά διαταγή του μεγάλου βασιλιά και όλα ήσαν λευκού χρώματος..." κάτι, βάσει του οποίου συμπεραίνεται ότι οι ιππικοί αγώνες επί εποχής Τσίγκις Κχάαν ήσαν γεγονός. Τέλος, πρώτη γραπτή μαρτυρία για την "πρωτιά" ενός αλόγου σε μογγολικό ιππικό αγώνα χρονολογείται από το 1697, ενώ το μογγολικό μουσικό όργανο "μόριν κχούουρ" από τότε συνώδευε τον νικητή των αγώνων το λαϊκό νικητήριο άσμα  "Τούμνιι Έκχ" ( " Το Γκεσέμι" ) με την παράλληλη καθιέρωση της αποδόσεως τιμών στα πέντε πρώτα άλογα που νικούσαν σε ιππικούς αγώνες. Οι ιππικοί, λοιπόν, αγώνες στην Μογγολία εμφανίζουν μία χρονική συνέχεια πολλών αιώνων μέχρι το σημερινό Naadam. "Σόιλγκο", λοιπόν, ή, η προετοιμασία του αγωνιστικού αλόγου πριν την ημέρα της ... κρίσεως! Και πρώτα απ' όλα η επιλογή του αλόγου που θα πρέπει να είναι καλοσχηματισμένο κι εύρωστο με κάποια χαρακτηριστικά στα οποία οι Μογγόλοι δίνουν μεγάλη σημασία και τα οποία είναι : μεγάλα και φαρδιά ρουθούνια που δείχνουν καλούς πνεύμονες (αναπνευστικό), σκούρα καφέ ή μαυροκόκκινα φωτεινά μάτια που δείχνουν καλή λειτουργία καρδιάς (κυκλοφορικό) η οποία εγγυάται καλή συμπεριφορά του ζώου και θετική ιδιοσυγκρασία, λευκάζουσα γλώσσα που δείχνει καλή λειτουργία συκωτιού, λεπτά και σκληρά αφτιά που δείχνουν καλή κατάσταση νεφρών. Και βέβαια για τους αναβάτες που είναι σχεδόν βρέφη, προτιμώνται άλογα όσο γίνεται μικρότερα σε μέγεθος και ηλικία.

     Η σαγή του αγωνιστικού αλόγου είναι όσο το δυνατόν ελαφρύτερη και μαλακότερη. Η σέλλα, οι αναβολείς όλα υπολογίζονται με βάση τον περιορισμό του βάρους και την βελτίωση της ανέσεως για άλογο και αναβάτη. Στην προκειμένη περίπτωση τα πατροπαράδοτα μογγολικά "πλουμίδια" της ιπποσαγής παραχωρούν την θέση τους στην πρακτικότητα, ελαφρύτητα και άνεση γιατί τα καλπαστικά χιλιόμετρα του αγώνος είναι πολλά και διπλάσια (όπως θα δούμε) από τα νούμερα που εμφανίζουν οι κανονισμοί.

     Οι αναβάτες που θα αγωνισθούν είναι ηλικίας 5-12 ετών μιας και όπως είναι γνωστό, οι Μογγόλοι αρχίζουν να ιππεύουν από την ηλικία των τριών (!) ετών αφού αυτό είναι μία από τις απαιτήσεις του νομαδικού βίου. Aρνούνται πεισματικά να φορέσουν "προστατευτική κάσκα" (όπως ο υπερπροστατευτικός δυτικός αναβάτης) ή, πολύ περισσότερο, προστατευτικούς θώρακες. Οι λιλιπούτειοι αυτοί καβαλάρηδες αλλά και οι γονείς τους έχουν μία ξεκάθαρη σχέση με τον κίνδυνο : τον προκαλούν και βγαίνουν πάντα νικητές! Ο έμφυτος Τεγκερισμός τους αναπτύσσει το ένστικτό τους και, βεβαίως, το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως. Το να βλέπεις αυτά τα βρέφη της Μογγολίας να ιππεύουν είναι μαγεία : κάνουν επάνω στο άλογο ό,τι ένα δυτικό παιδί θα έκανε πάνω στο ...κρεβάτι του! Δεν ιππεύουν απλώς, αλλά  ζ ο υ ν  και βιώνουν φυσικά το άλογό τους θεωρώντας το ως το πιο προσφιλές "επίπεδο" πάνω στο οποίο αναπτύσσεται η καθημερινότητά τους!

     Είναι προετοιμασμένοι για τους αγώνες από τα μεγαλύτερα αδέλφια τους (οι οικογένειες διατηρούν πάντα μία γενιά "διαδοχής" και αυτό είναι ένας παράγων που προστατεύει τους Μογγόλους από υπογεννητικότητα!) ή από πρεσβύτες συγενείς (κυρίως) οι οποίοι έχουν πείρα ως εκτροφείς και προπονητές. Αυτοί οι τελευταίοι διακρίνονται ανάμεσα στο πολύβουο ανθρωπομάνι της προετοιμασίας από μία ξύλινη στλεγγίδα και ένα μαστίγιο από πόδι κατσικιού τα οποία έχουν κρεμασμένα στη ζώνη τους ή τοποθετημένα στη μπότα τους. Αυτοί οι παράγοντες απολαμβάνουν και τον μεγαλύτερο σεβασμό όλων!

     Η προετοιμασία του μογγολικού αλόγου για τον μεγάλο αγώνα του Naadam είναι μία υπόθεση πολύ σοβαρή για τους προπονητές. Σε όλη αυτή την διαδικασία, ρόλο παίζουν η κατηγορία του αλόγου (αναλόγως με την φύση και την ηλικία του), ο χρόνος και η ανάπτυξη των καλπαστικών αποστάσεων και ο ...ιδρώτας του αλόγου! Ναι, ο ιδρώτας του αλόγου είναι αντικείμενο ιδιαίτερης παρατηρήσεως και προσοχής των προπονητών και συχνά, όταν το άλογο ολοκληρώνει μία προπόνηση ο προπονητής δεν διστάζει να ...δοκιμάσει την γεύση του ιδρώτα του ζώου ώστε να διαπιστώσει την προπονητική πρόοδό του.

     Όμως, πριν απ΄ όλα, τα άλογα που θα αγωνισθούν επιλέγονται και διαχωρίζονται στις ακόλουθες κατηγορίες : ενήλικα άλογα, επιβήτορες, πενταετή, τετραετή, τριετή και εκτομίες. Κάθε εκτροφέας (ο οποίος, συνήθως, είναι και ο προπονητής τους) αρκετές ημέρες πριν τον αγώνα, θα μεταφέρει τα άλογά του στη στέππα όπου πάντα μεταφέρει και ολόκληρη την οικογένειά του. Εκεί, σε απόσταση σαράντα μέτρων από την οικογενειακή γιούρτ, θα οργανώσει τον υπαίθριο "σταυλισμό" των αλόγων κατά "οικογένειες". Κατά το παραδοσιακό μογγολικό σύστημα,  σε ένα τεντωμένο δερμάτινο "σχοινί" που εκτείνεται ανάμεσα σε δύο ξύλινους στύλους ύψους 1.80μ που εισχωρούν στο έδαφος, προσδένονται τα άλογα με επίσης δερμάτινους ρυτήρες κατ΄ευθείαν από το περιρρίνιό τους. Εκεί θα παραμείνουν όσο διαρκεί το Naadam, όπως παραμένουν και κατά την διάρκεια των ατελείωτων μετακινήσεων των νομάδων Μογγόλων. Το σημείο που θα προσδεθούν δεν είναι διόλου τυχαίο αλλά επιλέγεται με κριτήριο την γονιμότητα του εδάφους και την δυνατότητα ποτίσματος. Είκοσι πέντε ημέρες πριν τον αγώνα θα φτάσουν και, θα προσδεθούν εδώ για προπόνηση, τα ενήλικα άλογα καθώς και τα βαρβάτα, είκοσι ημέρες πριν τα πενταετή και τετραετή, ενώ τα τρίχρονα και οι εκτομίες δεκαπέντε ημέρες πριν. Μετά από όλα αυτά το πρόγραμμα των προπονήσεων θα είναι καθημερινό. 

     Όμως, οι Μογγόλοι, πριν αρχίσουν τις προπονήσεις των αλόγων τους θα δέσουν τις τρίχες της προκόμης κάθε αλόγου σε σχήμα "όρθιου φοίνικα" και θα συγκρατήσουν με λεπτή δερμάτινη ταινία τις τρίχες στο μέσον της ουράς. Με αυτόν τον τρόπο, στο άλογο δεν θα περιορίζεται η όραση από την προκόμη και δεν εμπλέκονται οι τρίχες της ουράς στους μηρούς του ώστε να ενοχλείται κατά τους καλπασμούς.

     Το προπονητικό πρόγραμμα επιχειρεί την ανάπτυξη της αντοχής του αλόγου με προοδευτική εφίδρωση της οποίας η "ποιότητα" διαφοροποιείται  συν τω χρόνω προσδιορίζοντας και τον βαθμό της προπονητικής προόδου του αλόγου. Έτσι, ο ιδρώτας του αλόγου διακρίνεται σε "λασπώδη",  "αφρώδη",  "άγευστο-υδαρή", "ελαιώδη", "μελανό", "μαργαριτώδη" κλπ. Ο προπονητής, σχεδόν πάντα, όταν το άλογο ολοκληρώσει την προπόνησή του θα δοκιμάσει την γεύση του ιδρώτος του και θα εκτιμήσει το προπονητικό αποτέλεσμα. Κατ΄ αρχήν, το άλογο θα τεθεί σε έναν χαλαρό κλειστό καλπασμό ("τάρλαλτ") ο οποίος σταθεροποιεί αυτόν τον βηματισμό ο οποίος θα εξελιχθεί σε ανοιχτό καλπασμό.

     Κατ' αυτή την περίοδο παρατηρείται η παραγωγή "λασπώδους" ιδρώτος ο οποίος αναγνωρίζεται από την πολύ αλμυρή γεύση του και καθαρίζεται προσεκτικά με στλεγγίδα και βούρτσα, διότι θεωρείται ότι η αφαίρεσή του παίζει βασικό ρόλο στην διευκόλυνση της άδηλης αναπνοής του αλόγου, συνεπώς δε και στην βελτίωση του μεταβολισμού του.

      Ακολουθεί η επιτάχυνση του καλπαστικού ρυθμού ("σούγκαλτ") ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη, δυνατή, ταχύτητα του αλόγου η οποία πρέπει να επιτευχθεί τουλάχιστον δέκα ημέρες προ του αγώνος και να διατηρηθεί ως σταθερή παράμετρος  των προπονήσεων των επομένων τεσσάρων ημερών. Τέλος, τέσσερις ημέρες προ του αγώνος, το άλογο θα τεθεί σε καλπασμό "σούγκα", δηλαδή, θα καλπάζει στην μέγιστη ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξει αλλά επί μακρών αποστάσεων. οι αποστάσεις αυτές είναι είκοσι χιλιόμετρα για τα ενήλικα άλογα, δεκαπέντε χιλιόμετρα για τους επιβήτορες, δώδεκα χιλιόμετρα για τα πενταετή, οκτώ χιλιόμετρα για τα τετραετή, έξι χιλιόμετρα για τα τριετή και πέντε χιλιόμετρα για τους εκτομίες. Έτσι, αυτοί οι λιτοδίαιτοι τετράποδοι ήρωες της στέππας θα φτάσουν στον μεγάλο αγώνα του Naadam. Αποστεωμένοι, "στεγνοί" και πανίσχυροι! Ακριβώς όπως και οι Μογγόλοι που εξάπλωσαν την Γαλάζια Αυτοκρατορία τους χωρίς να νοιάζονται διόλου για τα στερημένα σώματά τους... Μετά την συζήτησή μας με τον έμπειρο Μογγόλο αλογατάρη αποχαιρετιστήκαμε και ευχηθήκαμε στον τετράχρονο εγγονό του "καλή επιστυχία" στο επόμενο Naadam για το οποίο τον προετοίμαζαν. Ο μικρούλης αυτός μέλλων αναβάτης grand-prix μας παρατηρούσε μα βρεφική απορία και όταν τον πήρα αγκαλιά για να βγάλουμε μιάν αναμνηστική φωτογραφία προσπάθησα να νοιώσω λίγο σαν το ...άλογο που στον επόμενο μεγάλο αγώνα θα τον είχε στη ράχη του... Ήταν τόσο μικρούλης, τόσο ελαφρύς, σαν τον άνεμο που κύλαγε πάνω στην ανοιχτή στέππα... Καί μόλις τότε κατάλαβα τι σημαίνει Naadam και μογγολική ίππευση!

     Η ημέρα του μεγάλου αγώνος είναι ό,τι πιό πανηγυρικό και λαμπρό στην άγονη απέραντη στέππα! Χιλιάδες, μα χιλιάδες, ανθρώπων όλων των τάξεων και ηλικιών κατακλύζουν την αχανή έκταση που ορίζει το σημείο τερματισμού του ιππικού Naadam! Όλοι καταφθάνουν οικογενειακώς, με ι.χ., λεωφορεία, δίκυκλα και ...άλογα! Μία "θάλασσα" ανθρώπων, αλόγων  και διαφόρων τροχοφόρων σου δίνει την αίσθηση ότι πάλλεται μπροστά στα μάτια σου δημιουργώντας την πιο χαρμόσυνη fata-morgana! Πρόσωπα χαμογελαστά, κέφι διάχυτο αλλά και αγωνία μιας και οι περισσότεροι έχουν κάποιο  άλογο να αγωνίζεται ,  κάποιον μικρό αναβάτη να τρέχει, κάποιον γνωστό εκτροφέα να δίνει δείγμα της "δουλειάς" του! Όλοι οι νομάδες Μογγόλοι αποτελούν ..."μιάν οικογένεια" κι έτσι, στη Μογγολία, τίποτε δεν αφορά, απλώς, στον "άλλο"! Kαι όλοι φροντίζουν να βρεθούν κοντά στη γραμμή τερματισμού με κάθε δυνατό τρόπο, ακόμη και πάνω στη ράχη του ...αλόγου τους!

     Ανάμεσα σ' αυτό το ολοζώντανο πλήθος ανθρώπων και αλόγων, ανακατευτήκαμε κι εμείς για να απολαύσουμε τον αγώνα. Έτσι είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε την απλοϊκή συμπεριφορά αλλά και επικοινωνιακή διάθεση των Μογγόλων τους οποίους βλέπαμε να ανταλλάσσουν χαιρετισμούς και να συνομιλούν μεταξύ τους λες κι όλοι γνώριζαν όλους.

     Φαίνεται ότι το Naadam είναι γι' αυτούς ακόμη μία ευκαιρία προσεγγίσεως και δεν παραξενευτήκαμε διόλου όταν μέσα στο πλήθος ανακαλύψαμε σχεδόν αγκαλιά, έφιππο βέβαια, τον αλογατάρη οικοδεσπότη της γιούρτ που μας είχε φιλοξενήσει με τον συνοδό μας και ανηψιό του να περιμένουν χαμογελαστοί και με πολλή αυτοπεποίθηση τα αποτελέσματα των αλόγων τους.

     Κάθε Naadam "υποδέχεται" περίπου 300-500 αγωνιζόμενα άλογα. Στην μεγαλύτερη διαδρομή (30 χιλιομέτρων) αγωνίζονται τα ενήλικα άλογα άνω των πέντε ετών (συνήθως 6-7ετών). Οι επιβήτορες και τα πενταετή αγωνίζονται στην διαδρομή των 25 χιλιομέτρων, τα τετραετή στην διαδρομή των 22 χιλιομέτρων, τα τριετή στη διαδρομή των 18 χιλιομέτρων και τα διετή ( "Ντάαγκα" ) στη διαδρομή των 15 χιλιομέτρων. Οι διαδρομές αυτές στην πραγματικότητα είναι ακριβώς διπλάσιες διότι τα αγωνιζόμενα άλογα ξεκινούν από την γραμμή ...τερματισμού με ελαφρύ τροχασμό για να φθάσουν στην γραμμή εκκινήσεως απ΄ όπου θα ξεκινήσουν επιστρέφοντας στην γραμμή τερματισμού με πλήρη καλπασμό! Η ταχύτητα αυτού του πλήρους καλπασμού πολλές φορές αγγίζει το όριο των 70 χιλιομέτρων ανά ώρα και σε πολλά σημεία η διαδρομή υποχρεώνει τους αγωνιζομένους να υπερπηδούν και φυσικά εμπόδια (ρυάκια κλπ). Σπάνιο είναι και το φαινόμενο πτώσεως αναβατών με αποτέλεσμα κάποια άλογα να καλπάζουν χωρίς τον αναβάτη τους! Οι τραυματισμοί αναβατών είναι επίσης σπάνιοι,  και τα παιδιά αυτά αρνούνται επίμονα να φορέσουν κάσκες και θώρακες ακολουθώντας τις εθνικές παραδόσεις τους, αλλά, παρά ταύτα οι τραυματισμοί δεν είναι σοβαροί αφού τα παιδιά-αναβάτες μαθαίνουν από νωρίς να πέφτουν ομαλά! Πριν το ξεκίνημα από την γραμμή τερματισμού, μιά μικρή χαρούμενη τελετή λαβαίνει χώρα ενώ οι "Νάανταμτσίντ" ( οι μετέχοντες) και ο κόσμος τραγουδούν το "Τζίγκου", ένα κεφάτο τραγούδι που θα ενθαρρύνει τους αγωνιζόμενους "να τα δώσουν όλα". Και τα χαμογελαστά πιτσιρίκια ξεκινάνε για τη μεγάλη αναμέτρηση πολλές φορές καθισμένα στη γυμνή ράχη του αλόγου τους, που αποτελεί το καμάρι της φαμίλιας.

     Aπό την γραμμή τερματισμού το παθιασμένο πλήθος στην αρχή βλέπει από μακρυά ένα πυκνό σύννεφο σκόνης να ειδοποιεί για τον ερχομό των πρώτων αγωνιζομένων. Ο απέραντος γαλήνιος ορίζοντας ξαφνικά ζωηρεύει λες κι ένας πεσμένος γίγαντας αρχίζει να ανασηκώνεται από το έδαφος για να πανηγυρίσει την ημέρα! Σε αρκετή απόσταση πλάι από τους αγωνιζομένους τρέχουν τα αυτοκίνητα των τηλεοπτικών συνεργείων απαθανατίζοντας τη διαδρομή, ενώ οι πρώτες κραυγές ακούγονται από το πλήθος που ο καθένας ενθαρρύνει στα τελευταία μήκη κάποιο αγωνιζόμενο "ζευγάρι". Τώρα τα άλογα δεν καλπάζουν αλλά πετούν! Κάποια, βέβαια, τρεκλίζουν αλλά όλοι σφίγγουν τα δόντια για να τερματίσουν χωρίς "δυσάρεστα" απρόοπτα. Δεν είναι σπάνιες οι λιποθυμίες ή οι θάνατοι αλόγων από εξάντληση. Στην πρώτη περίπτωση, ο αναβάτης αμέσως θα σκεπάσει με τα ρούχα του το άλογό του ώστε να συνέλθει βαθμιαία κάτω από το θερμό σκέπασμα. Στη δεύτερη...

     Σκηνές μαζικής αλλοφροσύνης εκτυλίσσονται όταν τερματίζει ο πρώτος νικητής. Οι χιλιάδες των θεατών τρέχουν να αγγίξουν το άλογο και να γευτούν τον ...ιδρώτα του, κάτι που θεωρείται μεγάλη τύχη για όποιον το καταφέρει! Πάντα ο μικρός αναβάτης, σ' αυτή την περίπτωση τρομάζει καθώς το ..αγριεμένο πλήθος κυκλώνει το άλογό του και δείχνει αμήχανος κοιτάζοντας την λαοθάλασσα που τον "πνίγει". Σ' αυτούς τους αγώνες υπήρξαμε ...τυχεροί γιατί καταφέραμε να δοκιμάσουμε τον ιδρώτα του  πρώτου αλόγου! Έναν ιδρώτα σαν ...αγίασμα, πραγματικά πρωτόγνωρη εμπειρία, μέσα σ΄αυτή την ομαδική παραζάλη που κυριαρχούσε "άρωμα αλόγου", σκόνη της στέππας και μιά ανείπωτη γιορταστική χαρά που μόνο στο Naadam των Μογγόλων μπορεί κανείς να νοιώσει! Αυτό το άλογο που ήρθε πρώτο θα ονομασθεί "Επικεφαλής 1000 αλόγων" ενώ θα τιμηθούν τα πέντε πρώτα κατά σειρά τερματισμού, άλογα. Αυτή η πεντάδα των νικητών θα ονομασθεί "Τα πέντε άιραγκ" μιας και όλα θα σταθούν στην νικητήρια γραμμή για να περιχυθούν στο κεφάλι με "άιραγκ", δηλαδή το πασίγνωστο "ζυμωμένο" γάλα φοράδας, τιμής ένεκεν! Κατόπιν θα επακολουθήσει λαμπρή γιορτή στο Στάδιο του Ουλάανμπάαταρ όπου θα προσέλθουν όλοι οι νικητές με καταστόλιστα τα άλογά τους και τις ακολουθίες τους για να γίνει η απονομή των επάθλων ενώπιον των κατάμεστων κερκίδων. Εδώ, θα απονεμηθούν στα άλογα (!) τα μετάλλια καθώς και ποιητικά ονόματα που θα τα συνοδεύουν στο υπόλοιπο της ζωής τους! Όμως, όπως και στην Πάλη, έτσι και εδώ θα τιμηθεί και το "ζευγάρι" που ...κατάφερε να τερματίσει τελευταίο! Αν και ο μικρός αναβάτης εμφανίζεται ενώπιον των θεατών του Σταδίου πάντα ντροπιασμένος, όχι μόνον κανείς δεν τον κοροϊδεύει, αλλά, όλοι τον ενθαρρύνουν με ευγενείς προτροπές ώστε να είναι αυτός ο νικητής στον επόμενο αγώνα, ενώ ακούγονται και πολλοί αυτοσχέδιοι ύμνοι αφιερωμένοι στην μελλοντική του νίκη! Άλλο ένα δείγμα της μεγαλοψυχίας ενός γενναίου πολεμικού Λαού!

ΤΣΑΑΤΑΝ: ΑΥΤΑΡΚΕΙΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΔΑΣΗ

     Aποφασίσαμε να ιππεύσουμε επί πεντέμιση ώρες περνώντας σύρριζα από απόκρημνα σημεία, μέσα σε πυκνά δάση, υπερπηδώντας κορμούς και θεριεμένους θάμνους, βλέποντας συνεχώς κάτω από τις οπλές των αλόγων μας σε βάθος εκατοντάδων μέτρων τον «καθρέφτη» της λίμνης Χούφσγκουλ να περιμένει σαρκαστικά το …στραβοπάτημά μας!

     Εξαφανισμένη από τα αστικά «κέντρα» (ό,τι και αν αυτό σημαίνει για την νομαδική Μογγολία), «χωμένη» στην καρδιά πυκνοφυτευμένων βουνών και αρνούμενη να επικοινωνήσει με τον «πολιτισμό», μια εξαιρετικά ολιγομελής Φυλή εξακολουθεί να δίνει την δική της μάχη για την επιβίωση υπό τις πλέον αντίξοες των φυσικών συνθηκών! Αρκούμενοι στο ελάχιστο και αναπαράγοντας τον πλέον φυσικό τρόπο ζωής επιμένουν να «διδάσκουν» ότι η εμμονή σε αρχέγονες ατραπούς βίου μπορεί ακόμη και σήμερα να εξασφαλίσει την επιβίωση σε όποιον τις επιλέγει.

     Οι κομμουνιστές προσπάθησαν να τους εξαναγκάσουν να εγκαταλείψουν τα δάση και να διαμείνουν σε τσιμεντόκλουβα ( ‘εργατικές πολυκατοικίες’ ) αλλά αυτοί, πεισματικά, κρύφτηκαν ανάμεσα σε φυλλωσιές και κορμούς δέντρων για να συνεχίσουν εκεί να νοιώθουν την ευτυχία της παραδοσιακής τους ελευθερίας.

     Οι Τσάαταν αποτελούν μία μειονότητα η οποία αριθμεί λιγότερα από 1000 άτομα εκ των οποίων τα μισά βρίσκονται στην Μπούργιατία και τα υπόλοιπα στην ορεινή περιοχή που περιβάλλει την λίμνη Χούφσγκουλ της Μογγολίας. Υπολογίζεται ότι στην Μογγολία διαβιούν υπό σχεδόν πρωτόγονες συνθήκες 50-100 οικογένειες Τσάαταν με κύρια ενασχόλησή τους την εκτροφή ταράνδων (Rangifer Tarandus). Φέρονται ως «Ούιγκουρ» προερχόμενοι από την Τούβα, ενώ οι ίδιοι προτιμούν να αποκαλούνται «Ντούχαλαρ» αντί «Μογγόλοι».

     Βεβαίως, είναι Σαμανιστές και η καθημερινότητά τους είναι ακριβής «αντανάκλαση» των λατρευτικών σαμανιστικών ‘θεάσεων’.

     Η ονομασία τους προέρχεται από την μογγολική ονομασία των ταράνδων τους  «τσάα» (μπούγκα ) όντας ταυτισμένοι μαζύ τους.
     

     Αντέχοντας τους πιο σκληρούς χειμώνες μέσα σε απρόσιτα δάση και ζώντας σε χαρακτηριστικές λιτές σκηνές που θυμίζουν περισσότερο τα ινδιάνικα πολυγωνικά αντίσκηνα  και καθόλου τις στρογγυλές μογγόλικες γιούρτες, ενώ, συνηθίζουν να μετακινούνται έξι έως οκτώ φορές τον χρόνο προκειμένου να εξασφαλίζουν βοσκή για τα κοπάδια τους. Η ιδιαιτερότητα των σκηνών στις οποίες διαμένουν αλλά και κάποιες ενδυματολογικές παράμετροι, δίνουν λαβές για υποθέσεις «συγγενείας» με τους Ινδιάνους της Αμερικής αλλά για κάτι τέτοιο δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση.

     Ζουν, πορεύονται μέσα στον χρόνο και πεθαίνουν μόνοι τους, χωρίς να ζητούν το «δεκανίκι»  κανενός. Κυρίως δεν στρέφονται διόλου στον «πολιτισμό» για να βρουν «απαντήσεις»! Τις «απαντήσεις» τις βρίσκουν μέσα από την ίδια την καθημερινότητά τους.

     Και η καθημερινότητά αυτή τους προσφέρει τα πάντα, ακόμη και …εντομοαπωθητικό, όταν το χρειαστούν, από την καύση των κοπράνων των ταράνδων τους που …ανακουφίζει από ενοχλητικά έντομα ενώ, ταυτοχρόνως, απαλλάσσει και από τους ρύπους των ζωικών περιττωμάτων.

     Γιατρεύονται και γιατρεύουν τα ζωντανά τους σύμφωνα με τις δικές τους παραδόσεις και παρά τις παράδοξες μεθόδους που ακολουθούν φαίνεται ότι τα καταφέρνουν μια χαρά!  
  

     Οι τάρανδοί τους αποτελούν όχι μόνο τα αναλώσιμα ζώα τους αλλά και τα ζώα «συντροφιάς» και εργασίας. Τα θηλυκά φτάνουν μέχρι 170 κιλά ενώ τα αρσενικά, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να φτάσουν και τα 300 κιλά.

     Τα ζώα αυτά τα οποία είναι εξαιρετικά προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες της περιοχής, ιππεύονται από τους Τσάαταν, χρησιμοποιούνται στις μετακινήσεις τους και παρέχουν βρώσιμο κρέας το οποίο κόβεται σε λωρίδες, στεγνώνεται μέσα στη σκηνή και καταναλώνεται ολόκληρο τον χρόνο.

     Το βάδισμά τους σταθερό και ασφαλές τα κάνει ιδανικά για ίππευση από τους Τσάαταν στα δύσβατα εδάφη που βρίσκονται ιδιαίτερα τους δύσκολους χειμώνες. Ανάλογη είναι και η σαγή τους δείγμα της οποίας βλέπουμε στο μικρό Μουσείο της Κχάτγκαλ, της πολίχνης νότια της Χούφσγκουλ.

     Οι τάρανδοι είναι ζώα μηρυκαστικά, ολιγαρκέστατα και τρώνε λειχήνες, βρύα, φύλλα αλλά και αυγά πουλιών, αρουραίους ή και τρωκτικά lemmus. Έτσι, οι τάρανδοι  των Τσάαταν μπορούν να επιβιώσουν άνετα σ’ αυτή την απομεμονωμένη γεωγραφική περιοχή. Τα αρσενικά συνήθως αποκόπτονται από την αγέλη συνεχίζοντας μοναχικό βίο και τα κοπάδια των ιθαγενών αποτελούνται κυρίως από θηλυκά  με μητριαρχική δομή του κοπαδιού. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από τους λύκους, ενώ τα κοράκια που αρέσκονται να τρώνε τα μάτια των μικρών ταράνδων εγκαταλείπουν πίσω τους πολλά τυφλά ζώα.

     Υπολογίζεται ότι περίπου πέντε εκατομμύρια τάρανδοι ζουν στην Ευρασία και κάποιοι υπολογίσιμοι αριθμοί στα περίχωρα της Χούφσγκουλ.

     Οι ίδιοι οι Τσάαταν εμφανίζονται εσωστρεφείς αλλά και φιλόξενοι, «απόμακροι» αλλά και με την «αγκαλιά» ανοιχτή για κάθε περαστικό, πρόσχαροι αλλά και με μια βαθειά μελαγχολία που υποδηλώνει την εμμονή τους να αρνούνται ο,τιδήποτε «ξεφεύγει» των Παραδόσεών τους. Εκείνο που υπογραμμίζουν σε όποιον τους παρατηρεί είναι η «θεϊκή» αυτάρκειά τους έναντι των απαιτήσεων της ζωής προς τις οποίες αντιτάσσουν τα εξής πάμπολλα : Το …τίποτε!

     Νομίζεις ότι ζούν αναπνέοντας, απλώς, τον ολόφρεσκο αέρα των βουνών της Χούφσγκουλ! Νομίζεις ότι «χορταίνουν» κοιτάζοντας την απεραντοσύνη του τοπίου πλάι σε κάποιο από τα αγαπημένα τους ζώα, αδιαφορώντας για τα «ελέη» του πολιτισμού των άλλων… Ζουν, σίγουρα, στον «δικό» τους κόσμο και, φυσικά, τον απολαμβάνουν!

     Εκείνα που "διδάσκουν" όποιον παρατηρεί τον τρόπο της ζωής τους είναι η φυσική προσαρμογή και η ολιγάρκεια ! Αυτά "διδαχθήκαμε" κι εμείς παραμένοντας κοντά τους. Άλλωστε, αυτά ακριβώς αποτελούν και τις επιλογές του "ευφυούς βίου" που πρέπει να ακολουθεί κάθε φυσικό πλάσμα...

Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΝΤΟΧΩΝ 

ΤΟΥ ΜΟΓΓΟΛΙΚΟΥ ΙΠΠΟΥ

     Αναζητήσαμε στην Μογγολία την σχέση «Δύναμη Ψυχής έναντι Δυνάμεως Αριθμητικών Μεγεθών» προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε την κατακτητική επιτυχία των ολιγαρίθμων και μετρίως εξοπλισμένων Μογγόλων του 13ου αιώνος επί της πολυανθρώπου και καλώς εξοπλισμένης Ευρώπης. Και μία βασική παράμετρος που έπρεπε να εξετάσουμε ήταν και τα άλογά τους. Δομή, ιδιότητες, ευρωστία! Στην έρημο Gobi, όπου οι φυσικές συνθήκες είναι εξαιρετικά αντίξοες απαντήσαμε σχεδόν σε όλες τις ερωτήσεις μας σχετικώς με το Μογγολικό άλογο. 

     Δεν αρκεστήκαμε στην παρατήρηση των ζωντανών παραδειγμάτων που συναντούσαμε κατά πολύ αραιά διαστήματα σ’ αυτή την αχανή έρημο αλλά επικεντρωθήκαμε στην μακροσκοπική εξέταση του οστεολογικού υλικού το οποίο συχνά εντοπίζαμε στην πορεία μας.

     Με δεδομένη την απουσία ιδιαιτέρων ταφονομικών παραγόντων και τον εντοπισμό όλου αυτού του ενδιαφέροντος οστεολογικού υλικού στην επιφάνεια του εδάφους, η μελέτη του δεν ενεφάνισε ιδιαίτερη δυσκολία.

     Σε αυτό συνέτεινε και η, κατά κανόνα, διατήρηση των ευρημάτων σε σχέση αρθρώσεως “in situ”, με μόνη εξαίρεση κάποιο εκ των άκρων το οποίο υπήρξε και το σημείο της αρχικής «αρπαγής» από τον κυρίως φονικό παράγοντα : τον σαρκοβόρο λύκο!

     Διότι, κυρία αιτία θανάτου των αλόγων της Gobi ήσαν οι επιθέσεις πεινασμένων λύκων και όχι –περιέργως…- η στέρηση βρώσιμης χλωρίδος ( αφού, για πρόσθετη τροφή εξασφαλιζόμενη από τον Άνθρωπο, ούτε λόγος...! ) ή νερού, παράγοντες οι οποίοι κυριαρχούν στην έρημο Gobi.

     Και προς εξορκισμό του κινδύνου των λύκων, οι Μογγόλοι συνηθίζουν να κρεμούν στο άλογό τους ένα ειδικό "φυλαχτό" από σπάλα ταράνδου επάνω στο οποίο γράφουν διάφορες ευχές ή και περίτεχνα σκαλισμένο. 

     Πράγματι, εάν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά το άνυδρο και φρυγμένο έδαφος της Gobi θα αντιληφθεί την ένδειά του τόσο σε χορτάρι όσο και σε ύδατα προκειμένου να τραφούν άλογα. Συνήθως, οι νομάδες που ζούν στην Gobi διανύουν μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να φτάσουν στο σημείο όπου και η πηγή της Μπούλγκαν [44.53.12 N , 103.32.30 E] για να προμηθευτούν λίγο νερό μεταφέροντάς το συνήθως επί πολλά χιλιόμετρα μέχρι του σημείου του καταυλισμού τους.

     Ελάχιστο χορτάρι και ελαχιστότατα ύδατα, τόσο ανεπαρκή που αναρωτιέσαι πώς μπορεί να επιβιώσει σε μία τέτοια περιοχή ένα άλογο έστω για λίγες εβδομάδες.

     Ο τρόπος προσδέσεως του αλόγου έξω από την γιούρτα, διογκώνει ακόμη περισσότερο την σχετική απορία.

     Όπως είδαμε, οι Μογγόλοι από πολύ παλιά, συνηθίζουν να τοποθετούν στο έδαφος δύο ξύλινες δοκούς ύψους, περίπου, 1.80μ, με βάθος εντός του εδάφους αναλόγως της ιδιομορφίας του ώστε να εξασφαλίζεται η ευστάθειά τους. Τα άνω μέρη των δύο δοκών συνδέονται με ένα σκοινί σταθερό και από αυτό το σκοινί εξαρτώνται μικρότερα σκοινιά με τα οποία προσδένονται τα άλογα στα οποία επιτρέπεται περιωρισμένη κίνηση και μόνον κατά μήκος του οριζοντίου σκοινιού το οποίο έχει τόσο μήκος όσα και τα άλογα που πρόκειται να προσδεθούν επάνω του. Όλα αυτά σημαίνουν ότι τα άλογα που θα «σταυλιστούν» με αυτό το σύστημα θα είναι εκτεθειμένα καθ΄όλη την διάρκεια της ημέρας και της νύκτας στα απόλυτα καιρικά φαινόμενα (κυρίως, σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες την ημέρα και πολύ χαμηλές κατά την νύκτα) ενώ η ελάχιστη επιφάνεια μέσα στην οποία «εναποτίθενται» τα προσδεδεμένα άλογα ακόμη και εάν διαθέτει μιάν ελάχιστη ποσότητα βρώσιμης χλωρίδας εντός ελαχίστων ωρών η ποσότητα αυτή θα έχει εκμηδενισθεί! Αυτοί οι ακραίοι δείκτες κλίματος και περιβαλλοντικών αλλαγών εντός του ιδίου εικοσιτετραώρου, η έλλειψη τροφής και νερού, κάνουν τον παρατηρητή να διαπορεί σχετικώς με την ικανότητα επιβιώσεως των Μογγολικών αλόγων! «Θεοί», λοιπόν, ή … «τέρατα» αυτά τα μικρόσωμα και –συχνά- αποσκελετωμένα αλογάκια; Τίποτε από τα δύο! Απλώς, πλάσματα  π ρ ο σ α ρ μ ο σ μ έ ν α  στην περιβαλλοντική ιδιαιτερότητα της χώρας τους η οποία –λίγο έως πολύ- παρουσιάζει σε όλη της την έκταση ακραίους κλιματικούς δείκτες και ένδεια χλωρίδος και υδάτων.

     Αυτή, λοιπόν, η αποφασιστικότητα  π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς  στην όποια -έστω και στην ...μηδενική- περιβαλλοντική "προσφορά", χαλυβδώνει την ψυχή η οποία ενδυναμώνει το σώμα ώστε να επιζήσει και να κατισχύσει χωρίς μεμψιμοιρίες και ηττοπάθεια έναντι των  ό π ο ι ω ν  αντιξοοτήτων: εφ'  όσον η επιβίωση είναι αδιαπραγμάτευτη έστω και χωρίς τροφή, έστω και χωρίς νερό, η  ν ί κ η  είναι εξασφαλισμένη! "Ό,τι δεν με σκοτώνει με κάνει δυνατότερο!" έγραψε ο Friedrich Nietzsche και τον επαληθεύει η ίδια η Φύση!     

H ΜΟΓΓΟΛΙΚΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

     Η Tεγγερική (Σαμανική) ιδιοσυστασία της μογγολικής ψυχής, ‘σφραγίζοντας’ κάθε εκδήλωση αυτού του ασιατικού λαού, δεν θα ήταν δυνατόν να μη ‘σφραγίσει’ και την ακρογωνιαία δραστηριότητά του, όπως η Τοξοβολία του.

     Τελείως διαφορετική κατά τα βασικά λειτουργικά της αντικείμενα από την γνωστή ‘δυτική’ Τοξοβολία (τόξο, δακτύλιος, βέλη, στόχος) όσο και κατά την στοχαστική (σκοπευτική) ‘λογική’, η μογγολική Τοξοβολία επαληθεύει τον βαθύ σεβασμό των Μογγόλων προς το απέραντο γαλάζιο του Πατέρα Ουρανού αλλά και την ζεστή αγκαλιά της Μητέρας Γης που αποτελούν τις δύο βασικές συνισταμένες του μογγολικού Σαμανισμού!

     Κανένας ‘ανυποψίαστος Δυτικός’ δεν θα μπορούσε ποτέ να εννοήσει την μογγολική Τοξοβολία εάν προηγουμένως δεν εννοήσει την βαθύτατη σχέση των Μογγόλων με την Φύση στην οποία κυριαρχεί ο Ουρανός  και ο Ήλιος, αυτή η ζωοδότρια πηγή των πάντων την οποία οι Μογγόλοι συμβολίζουν με τη Σβάστικα, ένα σύμβολο τόσο παγκόσμιο και τόσο παρεξηγημένο!

     Oι Μογγόλοι στρέφουν το τόξο τους προς τον Ουρανό, αφήνουν την χορδή και το βέλος διαγράφει μία τροχιά χαιρετώντας τον απέραντο γαλάζιο Πατέρα και τον ζείδωρο Ήλιο! Κατόπιν, το βέλος γέρνει προς τη Μητέρα Γη για να πλήξει τον ‘στόχο’ που κρύβει η χωμάτινη ‘αγκαλιά’ της… Η τροχιά της μογγολικής Τοξοβολίας είναι, λοιπόν,  μια συμβολική νοητή διασύνδεση Ουρανού και Γης…

     Περίεργο ακούγεται αλλά αν κάποιος ‘συλλάβει’ την μορφή του –πράγματι παράξενου-‘στόχου’, τότε θα καταλάβει! Βεβαίως, ας μη ξεχνάμε ότι και η δυτική Τοξοβολία, ειδικώς η σκοποβολή με βαλλίστρα στην μετα-μεσαιωνική Σαξωνία, ενεφάνισε έναν πολύ περίεργο στόχο στη Δρέσδη του 17ου αιώνος που έμεινε γνωστό ως «Το πουλί της Δρέσδης», ύψους 13 ποδών, πλάτους 8 ποδών και βάρους 200 λιβρών, όλο δε μαζύ ιστάμενο επί κοντού ύψους …136 ποδών. O στόχος αυτός εικονίζεται στην παρακάτω φωτογραφία από σχεδίασμα εποχής:

     Ευτυχώς όμως ο μογγολικός στόχος είναι …απλούστερος!   Ο ‘στόχος’ που χρησιμοποιείται στη μογγολική Τοξοβολία δεν έχει καμία σχέση με τον στόχο που χρησιμοποιούμε στην σημερινή ‘δυτική’ Τοξοβολία. Δεν είναι, δηλαδή, ο κλασσικός ψάθινος στόχος επάνω στον οποίο στερεώνεται το χάρτινο βαθμονομημένο «πρόσωπο» και όλο μαζύ τοποθετείται σχεδόν κάθετα κατά την διεύθυνση βολής στην προβλεπόμενη –κατά περίπτωση- απόσταση. Στην μογγολική Τοξοβολία ο ‘στόχος’, κατά την ακμή της Μογγολικής Αυτοκρατορίας, ήταν ένα τεντωμένο δέρμα σε σταθερό ξύλινο πλαίσιο.

    Σήμερα, ο "στόχος" της εκπαιδευτικής μογγολικής Τοξοβολίας αποτελείται από έναν αριθμό περίεργων κατασκευασμάτων μεγέθους κουτιού αναψυκτικού, ανοικτών στα δύο άκρα, φτιαγμένων από λωρίδες δέρματος που επενδύουν έναν κύλινδρο του οποίου ο κορμός είναι ξύλινος.

     Αυτοί οι μικροί κύλινδροι τοποθετούνται καταγής, σε μία ευθεία ‘διώροφη’, ανά δεκαέξι ή είκοσι και σε μία απόσταση 60 μέτρων από την γραμμή βολής.

     Οι κεντρικοί  κύλινδροι βαθμολογούνται  υψηλότερα ενώ όσο κατευθυνόμαστε προς τους ακραίους η βαθμολογία τους είναι χαμηλότερη. Ο τοξότης υπολογίζει κατ΄ εκτίμηση να πλήξει τους κεντρικούς, στοχεύοντας όχι κατ΄ ευθείαν επάνω τους αλλά προς τον Ουρανό, αξιοποιώντας την γωνία των 45˚ που αντιστοιχεί και στο μέγιστο βεληνεκές.

     Για την επιτυχία της παραπάνω μορφής τοξεύσεως και πλήξεως του ‘στόχου’, τα βέλη της μογγολικής Τοξοβολίας δεν φέρουν αιχμή ( διεισδύσεως ) αλλά κεφαλή (κρούσεως) κατασκευασμένη από ξύλο, ή, στην καλύτερη περίπτωση από κέρατο.

     Η κεφαλή των μογγολικών βελών έχει μορφή κόλουρου κώνου ώστε να κρούει χωρίς να τρυπά και να καταστρέφει τους κυλίνδρους.Το μήκος της είναι περίπου 4 εκατοστά και οι διάμετροι βάσεως και κορυφής είναι, αντιστοίχως, 2.5 και 0.5 εκατοστά. Η κορυφή της κεφαλής επιστρώνεται με μία λεπτή ροδέλα από δέρμα μοσχαριού προκειμένου να μην θραύεται από τις επανειλημμένες προσκρούσεις. Ο κορμός των βελών έχει συνολικό μήκος 87 εκατοστών (συμπεριλαμβανομένων κεφαλής  και πυθμενίου) ενώ επί μήκους 19 εκατοστών (από την βάση της κεφαλής) επενδύεται ελικοειδώς με ταινία πολύ λεπτού δέρματος μοσχαριού πλάτους 2.5 εκατοστών προκειμένου να ανθίσταται στις ταλαντώσεις κατά την πρόσκρουση.

     Το πτέρωμα εκτείνεται σε μήκος 13 εκατοστών και αποτελείται από τρία φυσικά φτερά χρυσαετού.

     Το πυθμένιο το οποίο έχει συνολικό μήκος 4 εκατοστών διαμορφώνεται από δύο κεράτινα στελέχη ημικυκλικής διατομής τα οποία στερεώνονται στο άκρο του κορμού με την βοήθεια μιάς ταινίας πολύ λεπτού δέρματος μοσχαριού πλάτους 3 εκατοστών.

     Τα πολεμικά ή κυνηγετικά βέλη, συνήθως, διαθέτουν σιδηρά αιχμή μήκους 15 εκατοστών (συνυπολογιζομένου και του μήκους με το οποίο εγκαθιδρύεται στον κορμό) της οποίας η στήριξη ενισχύεται με περιέλιξη ταινίας λεπτού δέρματος μοσχαριού μήκους τουλάχιστον 5 εκατοστών επί του κορμού. Η όλη σιδηρά κατασκευή είναι χειροποίητη,  σφυρήλατη σε καμίνι.

     Το μογγολικό τόξο έχει μέσο μήκος 155 εκατοστών (μη οπλισμένο) και χαρακτηρίζεται από τις δύο «γέφυρες» επάνω στις οποίες ακουμπά το σύστημα προσδέσεως της χορδής.

     Οι «γέφυρες» αυτές (ή «ωτία») αποτελούν ένα επινόημα το οποίο προσδίδει μεγαλύτερη ταχύτητα εκτοξεύσεως του βέλους κι έτσι, μεγαλύτερο ωφέλιμο βεληνεκές. Κατά κανόνα τα καμπτόμενα μέρη του ενισχύονται με μήκη φυσικώς κεκαμένων κεράτων, ενώ κεράτινες είναι και οι απολήξεις τους, συχνά με σκαλισμένα μοτίβα αλογοκεφαλών. Η χορδή (από μετάξι, αλογότριχα, σχοινί ή βαμβάκι) προσδένεται σε δύο θηλιές  διαφορετικού υλικού.

     Τα υλικά κατασκευής των απαραιτήτων για την μογγολική Τοξοβολία ( τόξων , βελών , ‘στόχων’ ) είναι πάντα φυσικά και, κατά κανόνα, χειροποίητα. Ξύλο, φλούδα σημύδας, δέρμα, σχοινί, μετάξι, βαμβάκι, τένοντες αλόγου για κόλλα, φυσικές χρωστικές για την τελική διακόσμηση. Για τα πολεμικά και κυνηγετικά βέλη, οι αιχμές είναι σιδηρές «γυρισμένες» στο καμίνι, ενώ τα πτερώματα γενικώς είναι φυσικά φτερά χρυσαετού.

     Οι Μογγόλοι θεωρούν το τόξο τους ‘προέκταση’ του εαυτού τους αλλά και φυσικό σύνδεσμό τους με Ουρανό και Γη, επιτελώντας την καθιερωμένη επαφή τους με τα Πνεύματα των λατρευομένων Προγόνων τους τα οποία τιμούν και καθοδηγούνται από αυτά. Το τόξο, κατ΄ αυτή την έννοια αποκτά μιάν ιερότητα κι έτσι, πολύ σωστά, στην ΄Εφιππη Τοξοβολία αναγνωρίζουμε την Τοξοβολία ως «εσωτερικότητα» ενώ την Ιππασία ως «εξωτερικότητα». Στο Τόξο βλέπουμε το «εσωτερικό μονοπάτι» ενώ στον Ίππο το «εξωτερικό μονοπάτι».

ΕΝΑ ΜΟΓΓΟΛΙΚΟ ΤΟΞΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

     Δεν θα ήταν δυνατόν να φύγω από την χώρα των Σαμάνων χωρίς να πάρω μαζύ μου ένα τόξο ως την καλύτερη ανάμνηση ενός τέτοιου ταξιδιού. Ζήτησα από τον τοπικό συνοδό μας, τον υπέροχο φίλο και συν-Τοξότη Αναάντ να μου συστήσει τον καλύτερο κατασκευαστή του τόπου του. Αν και η ημέρα ήταν πολύ βροχερή και το Ουλάανμπάαταρ πλημμυρισμένο, ο Αναάντ, συνεπής όπως πάντα, με πήρε με το αυτοκίνητο και με οδήγησε σε κάποιες απόμερες γειτονιές που τις διέσχιζαν στενοσόκακα και τις έπνιγαν μίζερες εργατικές πολυκατοικίες. Ορμήσαμε σε μια στενή είσοδο μιας τέτοιας πολυκατοικίας και ανεβήκαμε σε κάποιον όροφο…

     Σκοτεινός διάδρομος ενός οικοδομήματος που σε υποψίαζε από την ξαφνική εμφάνιση ενός κομισάριου που θα σου ζητούσε επιτακτικά να του δικαιολογήσεις  την παρουσία σου… χτυπήσαμε το κουδούνι και η χαμηλή πόρτα του διαμερίσματος άνοιξε επιφυλακτικά αφήνοντάς μας να δούμε το χαμογελαστό πρόσωπο μιας μεσόκοπης Μογγόλας που μας καλοδέχονταν στο νοικοκυριό της. Αμέσως, μέσα στο μικρό διαμέρισμα προσέξαμε τα δυό χαρούμενα παιδάκια της οικογενείας που μας πλησίασαν ενώ γύρω, στα έπιπλα, στους τοίχους, στο πάτωμα, τόξα, χορδές, πρώτες ύλες κατασκευής τόξων, βέλη, αιχμές, τρόπαια, φωτογραφίες τοξευτικών αγώνων και πολλά άλλα, μαρτυρούσαν ότι βρισκόμασταν στο …σωστό σημείο!

     Η οικοδέσποινα έσπευσε να μας τρατάρει γλυκίσματα και ο οικοδεσπότης δεν φαίνονταν πουθενά, αλλά, σε ελάχιστο χρόνο ακούσαμε την εξώπορτα να ανοίγει και μέσα στο μισοσκόταδο του διαμερίσματος είδαμε μια σβέλτη ανθρώπινη φιγούρα να μπαίνει κρατώντας θριαμβευτικά (τι άλλο;…) ένα τόξο. Μπήκε στο σαλόνι χωρίς να φανεί ότι μας πρόσεξε και κατευθύνθηκε στον τοίχο όπου δέσποζε ένα πελώριο κεντητό πορτραίτο του Chinggis Khaan. H χαρούμενη ανθρωπο-φιγούρα ύψωσε το τόξο που μόλις έφερε και το ακούμπησε ευλαβικά κάτω από το χαμογελαστό πρόσωπο του μεγάλου Μογγόλου Εθνάρχη. Ύστερα, ο νεοφερμένος, ακουμπώντας το τόξο πάνω στο κεντημένο πορτραίτο, γύρισε προς το μέρος μας και μας είπε:

     -Αυτό το τόξο είναι του 18ου αιώνος αλλά είναι ακριβώς όπως τα μογγολικά τόξα του 13^ου αιώνος που χρησιμοποιούσαν στους πολέμους του μεγάλου Chinggis Khaan. Είμαι πολύ περήφανος για το καινούργιο απόκτημά μου και το αφιερώνω στη μνήμη του!

     Μετά γνωρίσαμε τον οικοδεσπότη μας που δεν ήταν άλλος από έναν σημαντικό πρωταθλητή τον οποίο είχαμε συναντήσει στην Σεούλ, στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Παραδοσιακής Τοξοβολίας λίγες εβδομάδες νωρίτερα: ο ίδιος ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Τοξοβολίας Μογγολίας, Τουμουρχούου Μπατμούνκχ. Ένας άνθρωπος πολύ σημαντικός για την παγκόσμια Τοξοβολία, διακεκριμένος με τον τίτλο του «Κορυφαίου Τοξότη» στη χώρα του και ένας από τους, παγκοσμίως, τελευταίους «μαϊστορες»-κατασκευαστές χειροποίητων παραδοσιακών τόξων. Kαι μαζύ με όλα αυτά, ο Τουμουρχούου είναι και ο κορυφαίος διοικητικός παράγων της Τοξοβολίας στη χώρα του. Διότι και στην Μογγολία, «διοικητικοί παράγοντες αθλημάτων» δεν …διορίζονται τυχάρπαστοι «αναρριχητικοί» που καπηλεύονται συγκυρίες, αλλά ορίζονται άτομα με γνώση και αφιέρωση  στο άθλημα! Μόνον έτσι τα αθλήματα αναπτύσσονται από την γνώση και την αφιέρωση σ’ αυτά, των ανθρώπων που τα διευθύνουν!!

     Ο σεμνός Τουμουρχούου μας «ξενάγησε» αμέσως στην σημαντική συλλογή ιστορικών τόξων που κατέκλυζε τους τοίχους του μικρού διαμερίσματος και, κατόπιν, στην ειδική τέχνη της χειροποίητης κατασκευής παραδοσιακών τόξων.

     Κατ’ αρχήν, επέμεινε στην παρουσίαση των υλικών κατασκευής των τόξων του. Υλικά, όλα φυσικά από τα εμφανή (ξύλο, φλούδα σημύδας, δέρμα, κέρατο, σχοινί) έως και τα αφανή (κόλλα παρασκευασμένη από τένοντες αλόγου), όλα παρμένα από το μεγάλο «εργαστήρι» της Φύσεως.

     Κατόπιν, οι μεθοδικές και χρονοβόρες φάσεις κατασκευής από την πρώτη ύλη έως το φινίρισμα, όλα στο χέρι χωρίς την διαμεσολάβηση καμιάς βιομηχανοποιημένης φάσεως! 

     Ό,τι πιο τίμιο, πιο παραδοσιακό, πιο φυσικό αρμόζει σε μια μεγαλειώδη ανθρώπινη Τέχνη όπως η Τοξοβολία. Μας έδειξε φινιρισμένα χειροποίητα τόξα που ο ίδιος είχε κατασκευάσει και, πραγματικά, δεν ξέραμε ποιό ήταν ομορφότερο απ’ τ’ άλλα!...

     Σε ένα «περιβάλλον» φιλόξενο, ξεχειλισμένο από συναδελφικότητα και …τόξα, με τα χαριτωμένα παιδιά του Τουμουρχούου να παίζουν μαζύ μας κι εμείς με τα …τόξα του οικοδεσπότη μας η ώρα πέρασε γρήγορα κι έπρεπε να φύγουμε. Να φύγουμε αλλά όχι με …άδεια χέρια. Καταφέραμε να διαλέξουμε ένα πανέμορφο δημιούργημά του 36 λιβρών, πολεμικό, με κεράτινες ενθέσεις και κεράτινη την άνω απόληξη με γλυπτό αλογοκέφαλο, επενδεδυμένο με φλούδα σημύδας και διακοσμημένο με αυθεντικά Σαμάνικα σύμβολα (Σβάστικες κλπ) σχεδιασμένα με φυσικά φυτικά χρώματα. Τον ρωτήσαμε πόσο θα το πούλαγε στην αγορά και μας είπε 190 δολλάρια!! Του τα δώσαμε χωρίς δεύτερη κουβέντα και του τα δώσαμε «με όλη μας τη καρδιά» διότι, για ένα τέτοιο τόξο η «τιμή» αυτή ήταν καθαρά συμβολική. Ο Τουμουρχούου καταχάρηκε όχι τόσο για την πώληση όσο για την βαθύτατη εκτίμησή μας προς τα δημιουργήματά του. 

     Συνέταξε το πιστοποιητικό που θα συνοδεύει εσαεί το συγκεκριμένο τόξο και μας χάρισε και έξι χειροποίητα βέλη από ξύλο κέδρου, δέρμα, κεφαλή από κέρατο νεροβούβαλου και φτερά μαύρου αετού, επιπλέον δε, μας χάρισε κι ένα παραδοσιακό μογγολικό πολεμικό βέλος με σιδερένια διατρητική αιχμή σφυρηλατημένη σε καμίνι. Στη συνέχεια, τι άλλο, δεν βλέπαμε την ώρα που θα χαιρόμασταν την παρθενική τόξευση του νέου μας τόξου.

     H Μογγολία είναι μία χώρα ιδανική για «κυνηγούς αντικών» κι έτσι καταφέραμε να στείλουμε από εκεί τρεις αποστολές με διάφορα αντικείμενα Τέχνης βοηθούμενοι και από μία φίλη ιδιοκτήκτρια ειδικού καταστήματος η οποία κατάφερε να μας εξασφαλίσει τις σχετικές άδειες εξαγωγής από το αυστηρότατο μογγολικό Υπουργείο Πολιτισμού. Όμως, αυτό το τόξο ούτε που διανοηθήκαμε να το εμπιστευθούμε σε «ξένα χέρια»! Το τυλίξαμε προσεκτικά σαν να σπαργανώναμε …βρέφος, το πήραμε …αγκαλιά και το παραδώσαμε στα check-in των αεροδρομίων, παρακολουθώντας το βήμα-βήμα να φορτώνεται στα αεροπλάνα που θα μας μετέφεραν πίσω στην Αθήνα. Ολόκληρη η πορεία της επιστροφής του κατεγράφη από την φωτογραφική μας μηχανή ως η ζωηρότερη ανάμνηση της εξορμήσεώς μας στην κεντρική Ασία.

     Κάποτε το τόξο κι εμείς, φτάσαμε στην Αθήνα και …γραμμή, για την γραμμή βολής!

     Ο Κωνσταντίνος φάνηκε να μην κρατιέται και το κράτησε στα χέρια του… Πώς να του το αρνηθείς… να ρίξει πρώτος; Διάλεξε να ρίξει με το πολεμικό βέλος και να το αποτέλεσμα: ευτυχώς που πίσω από τον ψάθινο στόχο υπήρχε …τοίχος γιατί, ποιός ξέρει πού θα πήγαινε το βέλος…

     Τα υπόλοιπα τέσσερα κοινά βέλη που τοξεύσαμε ήσαν ικανά να μας εξαναγκάσουν να αγοράσουμε καινούργιο …στόχο! Το μεγαλείο της παραδοσιακής τοξεύσεως δεν σέβεται …ψάθινους στόχους! Προτιμά  …θώρακες και, μάλιστα, σε πεδίο …μάχης!

συνεχίζεται...