ΣΠΟΥΔΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ: "ΙΠΠΟΤΟΞΟΤΗΣ" Ή "ΕΦΙΠΠΟΤΟΞΟΤΗΣ";

 ΣΠΟΥΔΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ:

"ΙΠΠΟΤΟΞΟΤΗΣ" Ή "ΕΦΙΠΠΟΤΟΞΟΤΗΣ";

     Με αφετηρία την αρχαία ρήση «ἀρχὴ παιδεύσεως ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις», διάκονοι όντες της Έφιππης Τοξοβολίας, καλούμεθα στην σπουδή του ενδεδειγμένου αυτοπροσδιορισμού μας, αποσαφηνίζοντας τις δύο κρατούσες εκδοχές, ήτοι, (α) του "Ιπποτοξότη" και (β) του "Εφιπποτοξότη". Και σε αυτή την σπουδή "γνώμονάς" μας είναι το ρηθέν του Δασκάλου μας Kassai Lajos: "Δεν ακολουθούμε τους Προγόνους μας αλλά αυτό που ακολουθούσαν εκείνοι και εάν αυτό αποδειχθεί εσφαλμένο εμείς θα πρέπει να το διορθώσουμε"!

     Αρχικώς, ας θυμηθούμε ότι ένας "αυτοπροσδιορισμός" λειτουργεί όπως η δέσμη ενός σκηνικού προβολέως η οποία θα φωτίσει τον πρωταγωνιστή ώστε, όχι μόνον για να τον αναδείξει αλλά και για να τον καταστήσει διακριτό εν μέσω της όλης σκηνικής δράσεως. Και, τούτο σημαίνει ότι η φωτεινή δέσμη θα υπογραμμίσει μιαν αλήθεια, αποκλείοντας ασάφειες και παρεξηγήσεις!

     Ποιο είναι, λοιπόν, το επιδιωκτέον εν προκειμένω; H αληθής ανάδειξη του πρωταγωνιστή της Έφιππης Τοξοβολίας στην οποία ναι μεν συνεργούν ως σκηνικοί συμπράκτες δύο, ταξιδερμικώς, διαφορετικά πλάσματα (Άνθρωπος και Ίππος), αλλά ο πρωταγωνιστής παραμένει ο Άνθρωπος ο οποίος πιστώνεται ή χρεώνεται με το τελικό επιτυχές ή ανεπιτυχές αποτέλεσμα το οποίο είναι η ευστοχία ή η αστοχία της τοξεύσεως.    

α. "ΙΠΠΟΤΟΞΟΤΗΣ"

     Αρχαιότερος εκ των δύο όρων, αναμφιβόλως, κρίνεται ο όρος "Ιπποτοξότης", ένας όρος-προγονικό κληροδότημα και ακολουθούν κάποια δείγματα αναφοράς του από τους κλασικούς έως και μεταγενέστερους συγγραφείς:

"...Καὶ ἱππαρχεῖν δέ τινι ᾑρημένῳ οἶδά ποτε αὐτὸν τοιάδε διαλεχθέντα· Ἔχοις ἄν, ἔφη, ὦ νεανία, εἰπεῖν ἡμῖν ὅτου ἕνεκα ἐπεθύμησας ἱππαρχεῖν; οὐ γὰρ δὴ τοῦ πρῶτος τῶν ἱππέων ἐλαύνειν· καὶ γὰρ οἱ ἱπποτοξόται τούτου γε ἀξιοῦνται· προελαύνουσι γοῦν καὶ τῶν ἱππάρχων. Ἀληθῆ λέγεις, ἔφη. ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τοῦ γνωσθῆναί γε· ἐπεὶ καὶ οἱ μαινόμενοί γε ὑπὸ πάντων γιγνώσκονται. Ἀληθές, ἔφη, καὶ τοῦτο λέγεις..." [Ξενοφῶντος, Απομνημονεύματα (Μημνήματα) — βιβλίο Γ]

"…εἰσὶ δ’ οἱ Γέται καὶ οἱ ταύτῃ ὅμοροί τε τοῖς Σκύθαις καὶ ὁμόσκευοι, πάντες ἱπποτοξόται." [Θουκυδίδου, Ἱστορίαι, 2.96.1–2.96.4]

"…τοῖσι γὰρ μήτε ἄστεα μήτε τείχεα ᾖ ἐκτισμένα, ἀλλὰ φερέοικοι ἐόντες πάντες ἔωσι ἱπποτοξόται, ζῶντες μὴ ἀπ᾽ ἀρότου ἀλλ᾽ ἀπὸ κτηνέων, οἰκήματά τε σφι ᾖ ἐπὶ ζευγέων…" [Ἡροδότου, Ἱστορίαι, 4.46–4.47 ]

"…ἐπήλασαν οἱ ἱππόται, ἐσίνοντο πᾶσαν τὴν στρατιὴν τὴν Ἑλληνικὴν ἐσακοντίζοντές τε καὶ ἐστοξεύοντες ὥστε ἱπποτοξόται τε ἐόντες καὶ προσφέρεσθαι ἄποροι· τὴν τε κρήνην τὴν Γαργαφίην …" [Ηροδότου, Ἱστορίαι,  9.49]

"…οὗτοι δὲ αὐτοὶ ἱπποτοξόται ἦσαν." [ Ἀρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 3.8.3–3.8.4]

"…οἱ μὲν δὴ δορατίοις ἀκροβολιζόμενοι Ταραντῖνοι ὀνομάζονται, οἱ δ᾽ ἕτεροι ἱπποτοξόται…"  [ Ἀρριανού, Τέχνη Τακτική, 4.5]

"...τούτων δὲ ὅσοι μὲν ἱπποτοξόται πλησίον τῆς φάλαγγος ἐφεστάντων, ὡς ὑπερτοξεύειν ὑπὲρ αὐτήν· ὅσοι δὲ λογχοφόροι ἢ κοντοφόροι ἢ μαχαιροφόροι …"  [ Ἀρριανού, Ἔκταξις κατά Ἀλανῶν, 21-22]

" ἱπποτοξόται, δορατοφόροι, κοντοφόροι, ὑπασπισταί, σκευοφόροι, ἱππαγωγοί, ἅμιπποι …" [Julius Pollux - Onomasticon 1.9.3–4]

"...πολλοὶ γὰρ ἦσαν ἱππεῖς καὶ λογάδες ἀντιπαρατεταγμένοι, πρό δ' αὐτῶν ἱπποτοξόται Μάρδοι καὶ λογχοφόροι Ἴβηρες …" [Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, Λεύκολλος, 31]

"…διαφέρειν δὲ, ὅτι Ῥωμαῖοι μὲν σχεδόν τι ἅπαντες καὶ οἱ ξύμμαχοι Οὔννοι ἱπποτοξόται εἰσὶν ἀγαθοὶ, Γότθων δὲ τὸ ἔργον τοῦτο οὐδενὶ ἤσκηται, ἀλλ' οἱ μὲν ἱππεῖς αὐτοῖς μόνοις δορατίοις τε καὶ ξίφεσιν εἰώθασι χρῆσθαι, οἱ δὲ τοξόται, πεζοί τε ὄντες καὶ πρὸς τῶν ὁπλιτῶν καλυπτόμενοι, ἐς μάχην καθίστανται."  και "…οἱ δὲ ξύμμαχοι Οὔννοι ἱπποτοξόται εἰσὶν…" και "…διαφόρων ἔθνων τά τε ὁπλιτικὰ καὶ τὰ ἱππικὰ καὶ τὰ ἄλλα· ἐν τοῖς δὲ ἱππικοῖς καὶ ἱπποτοξόται ἐστὶν οἳ ταῖς ἀσκήσεσιν ὑποτάσσονται." [Προκοπίου, Περί των Πολέμων]

κ.ά.

     Κατόπιν τούτων, παρατηρούμε ότι ο όρος "Ιπποτοξότης" ο οποίος, σημειωτέον, ουδέποτε ανελύθη από τους αρχαίους συγγραφείς, αφομοιώνει τα δύο διαφορετικά, ταξιδερμικώς, πλάσματα (Τοξότη και Ίππο) σε μία ενιαία εξαγόμενη "εικόνα", όπου ο τοξεύων Άνθρωπος και ο Ίππος ομογενοποιούνται ασαφώς και αδιακρίτως καταλήγοντας σε μιαν ...ποιητική "σύζευξη" Κενταύρου η οποία μπορεί να έχει ουσιώδη αλληγορική σημασία αλλά, επ΄ ουδενί, προσδιοριστικήν ακριβολογία η οποία αποτελεί και την βάση του ζητουμένου! Και, εν προκειμένω, η επιδιωκόμενη ακριβολογία δεν μπορεί να έχει άλλον "πυρήνα" εκτός του Ανθρώπου διότι περί του Ανθρώπου πρόκειται και ο προσδιορισμός, αφού ο Άνθρωπος (και όχι ο συμμετέχων Ίππος) τοξεύει, όπερ και η ουσία της όλης δράσεως!

     Καθίσταται, λοιπόν, κατ΄ αυτήν την περίπτωση, αναγκαίος ο διαχωρισμός των δύο εμπλεκομένων συμπρακτών ώστε να καθίσταται διακριτός ο ρόλος του πρωταγωνιστή (επικέντρου) Ανθρώπου ο οποίος τοξεύει όχι ως μέρος του Ίππου αλλά ανεξαρτήτως και, κατά την άποψή μας, αναδεικνύεται ως επικρατέστερος ο όρος:

β. ΕΦΙΠΠΟΤΟΞΟΤΗΣ

σύμφωνα με τον οποίον, δύο διαφορετικά πλάσματα σε δύο διαφορετικούς ρόλους συνεργάζονται αλλά δεν ομογενοποιούνται, με τον Άνθρωπο να τοξεύει  ε φ ί π π ω ς. Και ο όρος "Ε φ ι π π ο τ ο ξ ό τ η ς" πρωτοεισήχθη στο Ελληνικό λεξιλόγιο από τον Ιδρυτή των "Ελλήνων Κενταύρων" ως νεολογισμός το 2005, προκειμένου να διορθωθεί η σημασιολογική ατέλεια (βλ. παραπάνω) του αρχαίου, προηγηθέντος, όρου "Ιπποτοξότης".