EUGEN HERRIGEL: "ΖΕΝ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ" 5ο ΜΕΡΟΣ ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

 EUGEN HERRIGEL: "ΖΕΝ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑΣ" 5ο ΜΕΡΟΣ

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ 

    Προς όσους προτίθενται να παρευρεθούν στην ημερίδα της παραστατικής αναλύσεως του 5^ου Μέρους του βιβλίου «Ζεν στην Τέχνη της Τοξοβολίας» του Eugen Herrigel, την Κυριακή 11^η Δεκεμβρίου 2022, στην έδρα της Ομάδος στις 16.00 μ.μ.:

     Επειδή κατά την συγκεκριμένη ημερίδα ο χρόνος που θα είναι αφιερωμένος στο παραστατικό ασκησιολόγιο επί της Γραμμής Βολής θα είναι πολύ περιορισμένος ώστε να μην επιτρέπει και την, παράλληλη, προφορική εισήγηση, όπως συνηθίζουμε μέχρι τώρα, παραθέτουμε εδώ την εισαγωγικήν αναφορά στο περιεχόμενο της ημερίδος ώστε να το μελετήσετε κατ’ ιδίαν, πριν βρεθείτε στην Γραμμή Βολής.

Η ΓΑΛΗΝΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Η ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΤΕΡΙΑΣ 

 ΤΟ  ΖΕΝ ΣΤΗΝ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ

     Θα ξεκινήσουμε αυτή την συνεδρία με μία αποκατάσταση της διατυπώσεως «ά ν ο ι γ μ α  Τόξου» ή «ά ν ο ι γ μ α  χορδής» που ακολουθήσαμε στο προηγούμενο 4^ο Μέρος συντασσόμενοι με τα εσφαλμένα αλλά και διεθνώς «κρατούντα» και θα την διορθώσουμε ακριβολογικώς, πλέον, σε «έ λ ξ η  χορδής» κάτι που θεωρούμε ορθότερο. Το Τόξο δεν είναι «κλειστό» όταν δεν εφαρμόζεται «έ λ ξ η» στην χορδή, ούτε η χορδή «ανοίγει» όταν έ λ κ ε τ α ι! Απλώς, όταν η χορδή παραμένει ευθύγραμμη, χωρίς  έ λ ξ η το Τόξο παραμένει  α ν ε ν ε ρ γ ό,  ήτοι, χωρίς φόρτιση βλητικής ενεργείας, αλλά σε καμία περίπτωση «κλειστό», όπως εσφαλμένα διατυπώνεται, π.χ., στην Αγγλική η οποία δεν είναι και η πλέον ακριβολόγος γλώσσα. Και είναι απαραίτητο, σε ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως μια πολεμική τέχνη, η ακριβολόγος διατύπωση προς αποφυγή παρεξηγήσεων.  Πάντα ταύτα διότι στο 5^ο Μέρος θα ξεκινήσουμε με την επαναφορά στη μνήμη των όσων προανεφέρθησαν περί της σημαντικής συμβολής συμβολής της πνευματικής δυνάμεως στην  έ λ ξ η  της χορδής, μειώνοντας την μυική δύναμη που απαιτείται για τον ίδιο λόγο.

     Με μια πολύ χρήσιμη επισήμανση ξεκινά τούτο το 5^ο Μέρος ο Eugen Herrigel θυμίζοντάς μας πόσο ελάχιστο είναι αυτό που, από τον αρχάριο Τοξότη, μπορεί να θεωρηθεί … «σπουδαίο», δηλαδή, η επίτευξη της έλξεως της χορδής με την συμβολή της πνευματικής δυνάμεως η οποία εξοικονομεί μυική δύναμη! Και από αυτή την λεπτομέρεια, ο Γερμανός συγγραφέας εξηγεί πως κατάλαβε τον ορισμό ως «ήπια τέχνη» όσων αμυντικών  αμυντικών συστημάτων οδηγούν στην νίκη επί του αντιπάλου χωρίς σπατάλη μυικής ενεργείας παραχωρώντας στον αντίπαλο το μειονέκτημα της σπατάλης αυτή. Και τότε, ο Eugen Herrigel, θυμήθηκε τον Λάο Τσε ο οποίος θεωρεί ότι η πραγματική ζωή μοιάζει με το νερό που, χωρίς να υποχωρεί, χωρίς να αφανίζεται,  π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ε τ α ι  στον, εκάστοτε, διατιθέμενο χώρο που του προσφέρεται. Aυτά τα …απλά «σινικά», ας τα έχουμε υπ΄ όψη όλοι εμείς οι «δυτικοί» οι οποίοι παρασυρόμεθα σε άγονες εμμονικές επιλογές, αφιστάμενοι των λύσεων που μας παρέχει η ίδια η φύση.

     Κι έχοντας αποσαφηνίσει και την φάση της έλξεως της χορδής, σ΄ αυτό το μέρος, θα περάσουμε και θα αναλύσουμε την φάση της  α φ έ σ ε ω ς  της χορδής προς  α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η  του βέλους.

     Επικαλούμενοι δύο διαφορετικούς όρους (άφεση και απελευθέρωση) στην συγκεκριμένη φάση, υπογραμμίζουμε τα αλληλένδετα, μεν, αλλά δύο διαφορετικά συμβάντα, δε, που συνυπάρχουν σ΄ αυτήν. Διότι, χωρίς έλξη χορδής δεν μπορεί να απελευθερωθεί το βέλος ώστε να υλοποιηθεί η τόξευση.    

     Πριν, όμως, ο Eugen Herrigel προχωρήσει πάρα κάτω, εκτός από διδακτικός και βαθύτατα παιδαγωγικός καθώς ήταν ως πανεπιστημιακός Δάσκαλος, ανασύρει την χρησιμότητα της επαναλήψεως ως «μητέρας» της μαθήσεως, για να μας ξαναφέρει στη μνήμη το βασικό σημείο αναφοράς που καθορίζει την ζενικήν ουσία στην Τοξοβολία κατά το στάδιο της αρχαριότητος, σημειώνοντας: «Το να πλήξει κανείς τον στόχο δεν είναι κανένα κατόρθωμα, αφού ο Τοξότης στέκεται σε απόσταση το πολύ δύο μέτρων από αυτόν». Εμείς δε, θα προεκτείναμε αυτή την διατύπωση καθ΄ όλο το άνυσμα της Τοξοβολίας, όπως αυτό είναι πλέον παραδεκτό από όλους τους μύστες αυτής της ευγενούς τέχνης την οποία ο Κομφούκιος ανεγνώρισε ως την μόνη στην οποία μπορούν να ανταγωνίζονται οι ανώτεροι Άνθρωποι (Κομφουκίου: «Ανάλεκτα», κ.3,7).

     Έτσι, θα θυμηθούμε ένα σημαντικό βιβλίο που συνέγραψε ο Αμερικανός πανεπιστημιακός καθηγητής Winston L. King με τίτλο «Zen and the way of the Sword» (Oxford University Press,1993) στο οποίο όχι μόνον συμφωνεί με τον Eugen Herrigel ως προς το σημείο αυτό αλλά και επικαλείται (σ. 244) την διατύπωση ακόμη ενός σημαντικού Αμερικανού ειδήμονος, του Paul Crompton ο οποίος, στο βιβλίο του «The Complete Martial Arts» (McGraw-Hill, 1989, σ.59) υπογραμμίζει ακριβώς ότι στην Τοξοβολία η κατάκτηση του στόχου δεν είναι το πλέον σημαντικό επίτευγμα του Τοξότη, αναγνωρίζοντας ως «επιτυχία» (όρο υπό προϋποθέσεις…) την τόξευση του βέλους μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο διανοητικής καταστάσεως η οποία χαρακτηρίζεται από την πλήρη απουσία επιθυμίας επιτυχίας, με «αδειασμένο» κενό τον νου από κάθε «πρόθεση» και επικεντρωμένο μόνον στο μεγαλείο της «στιγμής». Και αυτό, εν προκειμένω, ορίζει και την «ζενικότητα».  

     Κατόπιν της, ως άνω, χρήσιμης «παρενθέσεως» ξαναβρισκόμαστε με το Τόξο ανά χείρας, το βέλος εγκαθιδρυμένο στην χορδή και έλκοντας την χορδή με τον ασιατικό τρόπο στον οποίο πρωταγωνιστεί ο αντίχειρας, όπως ο Eugen Herrigel περιγράφει. Εν προκειμένω, την έλξη της χορδής προκαλεί ο αντίχειρας ο οποίος, προστατευμένος μέσα σε ένα χειρόκτιο με κατάλληλη προστατευτική διαμόρφωση του «αντίχειρός» του, «περικυκλώνει» την χορδή κάτω από το βέλος ενώ τρία δάχτυλα, ο δείκτης, ο μέσος κι ο παράμεσος, τον συγκρατούν κλειστό στη θέση του μέχρι που θα ανοίξουν, θα τον απελευθερώσουν ώστε να ανοίξει κι αυτός για να αφεθεί η χορδή εκτοξεύοντας και το βέλος. Αλλά, ακριβώς αυτή την στιγμή της αφέσεως της χορδής οι αμέτρητες ταλαντώσεις της προκαλούν κραδασμούς κι εντάσεις που εκτρέπουν την βολή κλονίζοντας τον Τοξότη όταν αυτός είναι ανυποψίαστος… Και για να καταλάβει ο Τοξότης το «αντίδοτο» γι αυτή την εκτροπή δεν αρκεί η άψογη στάση και τεχνική κάτι που, κυρίως, ο αρχάριος επιδιώκει με την βοήθεια εκλογικευμένων διαδικασιών τις οποίες προσεγγίζει με ανάλογη πρόθεση επιτυχίας και ωφελιμιστική σκέψη! Και τούτο διότι, σε μια τέτοια περίπτωση εκλογικευμένης προσεγγίσεως καταντούμε σαν τη σαρανταποδαρούσα η οποία βάζει …τρικλοποδιά στον εαυτό της και παραμένει ακίνητη, μη μπορώντας να ρυθμίσει δια του νου την αλληλουχία κινήσεων καθενός από τα …σαράντα πόδια της μιας και στη περίπτωση της Τοξοβολίας ισχύει ανάλογη αλληλουχία πολλών επιλογών και κινήσεων. Κι όσο ο αρχάριος Τοξότης παγιδεύεται στο να σκέφτεται το τι πρέπει να πράξει για να απελευθερώσει την χορδή τόσο δεν θα καταφέρνει μιαν ιδανική τόξευση αφού αυτή θα επιτευχθεί μόνον όταν ο ίδιος λειτουργεί  χ ω ρ ί ς  να  σ κ έ φ τ ε τ α ι, μόνον όταν η τόξευση επιτελεσθεί τόσον  ε ν σ τ ι κ τ ω δ ώ ς, χωρίς εκλογικεύσεις, ώστε να αιφνιδιάσει και τον ίδιο τον Τοξότη!

     Ο σοφός Σουν Τζου, ή, όποιος τέλος πάντων συνέγραψε την «Τέχνη του Πολέμου», ένα «ευαγγέλιο» της νίκης χωρίς μάχη, που διέπεται από τις αρχές του Ταοϊσμού και χρονολογείται μεταξύ του 5ου και του 3ου π.χ.χ. αιώνος, μας λέει: «Αυτοί που δεν έχουν συνειδητοποιήσει τα μειονεκτήματα της χρήσεως των όπλων δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν και τα πλεονεκτήματα από την χρήση τους»! Και το Τόξο, κατά την διάρκεια της τοξεύσεως έχει το μειονέκτημα σφοδρών αντιδράσεων οι οποίες επιβαρύνουν τον Τοξότη, παρασύροντάς τον, κατά κανόνα, σε άγονα αποτελέσματα! Κι εδώ αναδεικνύεται σπουδαία η διδασκαλία του Kenzo Awa όπως μας την μεταφέρει ο Eugen Herrigel! Και η «συνταγή» είναι η αποποίηση της εκλογικεύσεως σε όλη την διαδικασία της τοξεύσεως, με την αντικατάστασή της από ένα ενστικτώδες και μη έχον χρεία ερμηνείας … «εἰκῇ καί ὡς ἔτυχε», «εἰκῇ πράττειν», χωρίς προσχεδιασμό και εκλογίκευση, με τον ίδιο τρόπο που ένα παιδίπιάνει το ζαχαρωτό για να το φέρει στο στόμα του χωρίς να προσχεδιάσει τις κινήσεις των δαχτύλων του και του χεριού του, χωρίς να προεντοπίσει στη σκέψη του το ακριβές σημείο του στόματός του και το άνοιγμα των χειλιών του, την λειτουργία των σιαγόνων και της γλώσσας, ή και την διαδικασία της καταπόσεως, αυτά, δηλαδή, που ορίζουν τον εαυτό του, αυτά από τα οποία είναι αποδεσμευμένο γευόμενο «έτσι»,  α σ τ ό χ α σ τ α  το ζαχαρωτό! Και τούτο σημαίνει ότι αν δεν αποδεσμευτούμε από τον εαυτό μας, από το «εγώ» μας, η σωστή τόξευση θα παραμένει ανολοκλήρωτη!

     Βαρύτατο "φορτίο" το πεπερασμένο "εγώ", με την αναπόδραστη φθαρτότητά του και όσα επακόλουθα σέρνει πίσω του. Ένα "φορτίο" που λειτουργεί ως τυραννική οπισθέλκουσα στην πορεία της ανελίξεως του Ανθρώπου και μακάριοι όσοι καταφέρνουν να αποδεσμευτούν από αυτό το δυσβάσταχτο άχθος! Και, αν η Τοξοβολία συνιστά μέρος και δη σημαντικό, όπως εμείς το αντιλαμβανόμεθα, της ανελίξεως του ατόμου, τότε, σε αυτή την περίπτωση, το βαρύτατο "φορτίο" του "εγώ" είναι κατά προτεραιότητα απορριπτέο!

     Αυτό ακριβώς μας διδάσκει ο Δάσκαλος Kenzo Awa και αυτή την σοφή "αποστροφή"-παρακαταθήκη του:

     "Η σωστή βολή γίνεται την κατάλληλη στιγμή μόνον όταν αποδεσμευτείτε από τον εαυτό σας."

     Εμβαθύνοντας σε τούτη την λακωνική φράση ερμηνεύουμε και όσες λαθεμένες συμπεριφορές (δικές μας και ξένες...) κατέληξαν στην αποτυχία ένεκεν βιασύνης και εγωιστικής "υπερτροφίας" με την συντριβή του οράματος και την μετατροπή του σε στάχτες παρελθόντος...

     Λέξεις ελάχιστες και σοφά επιλεγμένες για να ορίσουν τον χρόνο (κατάλληλη στιγμή) και τον τρόπο (αποδέσμευση), κανόνας ο οποίος ορίζεται από τις συντεταγμένες της  κ α ρ τ ε ρ ί α ς  που αναμένει τον φέροντα την κατάλληλη στιγμή  χ ρ ό ν ο  και του  τ ρ ό π ο υ, δηλαδή, την  α π ο δ έ σ μ ε υ σ η  από το "εγώ". Πρόκειται, όμως, πραγματικώς περί δύο διαφορετικών συντεταγμένων ή, μήπως και οι δύο ταυτίζονται σε μία και, δη, στην αποδέσμευση από το "εγώ"; Διότι, αυτή η στιγμή που προϋποθέτει το “άδειασμα του νου” και την ταύτισή μας με τον στόχο, όπως είδαμε προηγουμένως, εναποθέτει στο ένστικτο την τελεσφόρηση της τοξευτικής προσπαθείας όχι στέλνοντας το βέλος προς τον στόχο αλλά φέρνοντας τον στόχο στον Τοξότη.

     Όντως, η στιγμή της αποδεσμεύσεως από το "εγώ" ορίζει και τον κατάλληλο  χ ρ ό ν ο  για μια σωστή βολή διότι αυτό το χρονικό όριο σηματοδοτεί στον Τοξότη την απελευθέρωσή του από το υπαρξιακό "φορτίο" του και την δυνατότητά του να απελευθερώσει και την χορδή του χωρίς να εκλογικεύει χειρισμούς και τεχνικές, ελεύθερος άγχους για το όποιο αποτέλεσμα, με την σιγουριά ενός υπνοβάτη ο οποίος εναποθέτει στο ένστικτό του την υλοποίηση μιας ομαλούς κινήσεως, μιας σωστής τοξεύσεως πέραν από την εναγώνια επιθυμία και εκτός συμπερασματικών λαβυρίνθων!

     Και, αυτό ακριβώς, είναι Ζεν, αν, βεβαίως, νομιμοποιείται εκ των πραγμάτων μια τέτοια διατύπωση...

     Κι εμείς θα προσθέταμε ότι η αποδέσμευση από το «εγώ» δεν είναι κάτι δύσκολο! O Βουδισμός Μαχαγιάνα στον οποίον εντάσσεται και το Ζεν, διδάσκει ότι όλοι, εξίσου, αποτελούμε τον «οικητήριο χώρο» του Βούδα η φύση του οποίου και μας χαρακτηρίζει οπότε, όλοι από κοινού, έχουμε και την ίδια πρόσβαση στη φώτιση την οποία μας αποκρύπτει η αχλύς των ψευδαισθήσεών μας, στερώντας μας αυτό που υπάρχει μπροστά μας! Δεν απομένει, λοιπόν, παρά να ανοίξουμε το πνευματικό «τρίτο μάτι» μας προς μία πραγματικότητα η οποία υπάρχει γύρω μας και μας αφορά, κατανοώντας ότι το πραγματικό αποτέλεσμα προκύπτει εκεί που δεν το φανταζόμαστε, ενώ ο χρόνος επιτεύξεώς του εγγράφεται ως υποσύνολο στο μέγα άθροισμα του χρόνου αναμονής για τον οποίον ο Άνθρωπος είναι προετοιμασμένος και εξασκημένος! Κι αν ανοίξουμε αυτό το «τρίτο μάτι» η αποδέσμευση από το «εγώ» μας είναι …οίκοθεν νοούμενη.