Η
ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΟΥΣΑΡΩΝ
Η Ευρωπαϊκή εκδοχή
H λέξη «Ουσάρος» σημαίνει τον στρατιώτη του
τακτικού, ενεδρεύοντος, Ελαφρού Ιππικού και αναφέρεται για πρώτη φορά σε ένα
έγγραφο του 1403 [Szabolcs Mátyás: “The cradle of Geniuses”]. Οι Ουσάροι, όπου
κι αν εμφανίστηκαν, παρά τον χαρακτηρισμό του σχηματισμού τους ως «Ελαφρού»
αντιπροσώπευαν ένα στρατιωτικό σώμα με σοβαρή μαχητική αποστολή στην Ουγγαρία,
Πολωνία, Ρωσία, Γαλλία, Βαυαρία και Πρωσία αλλά και όπου αλλού εντοπίζονται.
Στην κεντρο-Ευρωπαϊκή στρατιωτική Ιστορία
οι Ουσάροι φέρονται να κρατούν πολλές «Σημαίες» και να διαπλέκονται εθνικώς
ώστε η ονομασία τους να υποδηλώνει, τελικώς, μία πανευρωπαϊκή «στρατιωτική
οικογένεια» με κοινό «παρονομαστή» και βέβαιο συμπολεμιστή τον Ίππο.
Χαρακτηριστική μονάδα το Γαλλικό Σύνταγμα Ουσάρων που συγκροτήθηκε το 1720 υπό
τον Ούγγρο László Bercsényi (1689-1778)
ο οποίος προήχθη και σε Στρατάρχη.
Ειδικώς οι Ούγγροι Ουσάροι, πολύ
φημισμένοι μαχητές, υπηρέτησαν ως ανεξάρτητα στρατιωτικά σώματα εν μέσω πολλών στρατών
άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, ακόμη και στο πλευρό των Γαριβαλδινών και από την
ουγγρική ονομασία “Huszár” εξελίχθηκαν και οι ονομασίες των Ουσάρων στις
διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες (“Hussar” στα Αγγλικά, “Husarz” στα Πολωνικά, “Husar”
στα Γερμανικά, “Hussard” ή “Housard” ή “Houssard” στα Γαλλικά, “Hussardo” στα
Πορτογαλλικά, “Husar” στα Σουηδικά και “Ussaro” στα Ιταλικά).
Η εκδοχή του
Ιστορικού Κωνσταντίνου Σάθα
Ο λαμπρός μας Ιστορικός Κωνσταντίνος
Σάθας, στο σύγγραμμά του «Έλληνες Στρατιώται εν τη Δύσει» (κεφ. Ζ’) ευλόγως
επικεντρώνεται στη καταγωγή της ονομασίας εντάσσοντάς την στον χρόνο και στη
σημασία των μαχητικών δεδομένων της εποχής που ο Ούγγρος Szabolcs Mátyás
τοποθετεί την πρωτο-εμφάνισή της (1403, δηλαδή, προ πτώσεως του Βυζαντίου με το
οποίο οι Ούγγροι διατηρούσαν τόσο στενή σχέση ώστε το ήμισυ του εθνικού τους
συμβόλου, η Αγία Κορώνα, να είναι το ίδιο το βυζαντινό στέμμα).
Συγκεκριμένα, ο Κωνσταντίνος Σάθας συνδέει
το όνομα «Ουσάρος» με την «χωσιά», δηλαδή, την «ενέδρα», λέξη προερχόμενη από
το αρχαίο ρήμα «χώννυμι» (=κρύπτω, καλύπτω, σκεπάζω).
Παρά την εσφαλμένη άποψη πολλών γλωσσολόγων
της εποχής του, ο Κωνσταντίνος Σάθας, πολύ σωστά, θεωρεί ότι η λέξη «χωσιά»
κάθε άλλο παρά σλαβικής προελεύσεως είναι και επισημαίνει και την έκφραση
«αρματωλική χωσιά» η οποία σημαίνει την ένοπλη ενέδρα ή «έγκρυμμα» των αρχαίων
αλά και νεωτέρων Ελλήνων, ενώ, εκ της λέξεως «χωσιά» προκύπτει και ο
«χωσιάριος» ένεδρος στρατιώτης των βυζαντινών τακτικών. Το παρακάτω απόσπασμα
εκ του σκεπτικού του Κωνσταντίνου Σάθα είναι ενδεικτικό:
«…Εκ της χωσιάς ταύτης εμορφώθη ο εν ταις βυζαντιναίς τακτικαίς
λεγόμενος χωσιάριος στρατιώτης, δηλ. ο ένεδρος. Εν τη περί ης ο λόγος τακτική η
υπό του ελαφρού ιππικού εκτελουμένη ενέδρα ονομάζεται σάκα, η τσάκα του
ημετέρου λαού = παγίς (αρχ. σάγη)’ εκ της λέξεως ταύτης παράγονται οι Τσάκονες,
ουδέν άλλον όντες ή χωσιάριοι = παγιδευταί, ένεδροι’ περί τούτων πολλά είπον εν
προλεγομένοις του Δ’ τόμου των Μνημείων. Είναι γνωστόν ότι παρά τοις
ευρωπαϊκοίς στρατοίς διατηρείται έτι ο Χουσάρος, Hussard. Επειδή τοιούτους
ελαφρούς ιππείς ανέδειξεν ως επί το πλείστον η Ουγγαρία, οι πατριώται μαγυάροι
έπλασαν τον αστείον μύθον, ότι η λέξις χουσάρος είνε ουγγρική, παραγομένη εκ
της λέξεως hùsz = είκοσι, διότι δήθεν ο βασιλεύς Ματθαίος Κορβίνος (1458)
πρώτος εστρατολόγησε τοιούτους ιππείς, λαβών εκ των χωρικών τον εικοστόν
αριθμόν, husz-àr. Πολλάς όμως εκατονταετηρίδας προ του Κορβίνου αι βυζαντιναί
τακτικαί ονομάζουσι τους χωσαρίους, ορίζουσαι ούτω την αποστολήν των’ ‘έστωσαν
δε και χωσάριοι πλείστοι και επιτήδειοι … και συνεχώς άλλοι αλλαχόθι της χώρας
εισίτωσαν προς το αιχμαλωτίζειν ανθρώπους, ίνα δι αυτών ακριβώς αι των πολεμίων
αναδιδάσκονται βουλαί’.»
Συμπερασματικώς
Λαμβάνοντας υπ΄ όψη την πληροφορία του
Ούγγρου συγγραφέως Szabolcs Mátyás κατά τον οποίο η λέξη «Ουσάρος» πρωτο-εμφανίζεται
σε έγγραφο του 1403 ενώ οι σύγχρονοι Ούγγροι διεκδικούν την πατρότητα των
Ουσάρων από την εποχή του Βασιλέως Ματθαίου Κορβίνου πρωτο-διοργανώσαντος σώμα
Ουσάρων το 1458, γίνεται σαφές ότι οι βυζαντινοί χωσιάριοι και όχι οι Ούγγροι
του Ματθαίου Κορβίνου υπήρξαν οι γεννήτορες των Ουσάρων. Πέραν της
γλωσσολογικής αλλά και ιστορικής τεκμηριώσεως την οποία ευστόχως ποιεί ο
Κωνσταντίνος Σάθας, ο Ούγγρος Szabolcs
Mátyás τον επιβεβαιώνει και χρονολογικώς.
