ΚΑΡΜΑ
Φιλοσοφική κοσμοθέαση τιθέμενη σε συνεχή διαδικασία λογικής βασάνου
και όχι στατική θρησκεία εγκλωβισμένη στην δογματικότητα, ο Βουδισμός, διατηρεί
και επαυξάνει την διαχρονική «ζωντάνια» του αλλά και εθνοκοινωνική
σημαντικότητά του με τις ιδιοτυπίες των, κατά περιόδους και κατά τόπους,
εκφράσεών του.
Διακρινόμενος σε δύο κυρίους κλάδους,
στον Τεραβάντα (Theravāda, «δρόμος» των πρεσβυτέρων ή πρωιμότερος) και
Μαχαγιάνα (Mahāyāna, μέγα «όχημα» ή υστερότερη μετεξέλιξη) παρατηρούμε δύο διαφορετικά
υποστρώματα αντιλήψεων τα οποία, πάντως, μαζύ κατατείνουν στην κοινή απόληξη της
ανελίξεως της ψυχοπνευματικής υποστάσεως του Ανθρώπου.
«Πρόσημο» βίου στον κύκλο των
μετενσαρκώσεων του όντος, αποτελεί το κάρμα (karma), λέξη σανσκριτική που σημαίνει «δράση»(καρ)
και «αποτέλεσμα» (μα), ή, «αίτιο» και «αιτιατό», δηλαδή, τον πυρήνα του αέναου «κύκλου»
που συνιστά την αναγέννηση μέσα από τις εναλλαγές ζωής και θανάτου με ό,τι αυτές
οι εναλλαγές συμπεριλαμβάνουν καταλήγοντας στην σαμσάρα (saṃsāra), «θεμέλιο» ζωής
της βουδιστικής Κοσμοθεάσεως.
Αναφερόμενοι στο κάρμα, δηλαδή στις πράξεις
σε συνάρτηση με τα αποτελέσματά τους που χαρακτηρίζουν την ζωή του όντος, θα πρέπει
να επισημάνουμε την ειδοποιό διαφορά των συνειδητών πράξεων από τις ασυνείδητες
πράξεις, ή, τις πράξεις κατόπιν συνειδητής βουλήσεως του όντος από τι πράξεις
χωρίς συνειδητή βούληση του όντος, παρέχοντας τρία παραδείγματα:
1. Θέτω σε κίνηση το όχημά μου αγνοώντας
ότι τα φρένα του είναι ελαττωματικά και προκαλώ ατύχημα. Εν προκειμένω, το κάρμα
μου δεν λαμβάνει αρνητικό πρόσημο.
2. Θέτω σε κίνηση το όχημά μου γνωρίζοντας
ότι τα φρένα του είναι ελαττωματικά και προκαλώ ατύχημα. Εν προκειμένω, το κάρμα
μου λαμβάνει αρνητικό πρόσημο.
3. Θέτω σε κίνηση το όχημά μου παραβλέποντας ότι τα φρένα του είναι
ελαττωματικά και θεωρώντας ότι δεν μπορεί να συμβεί σε «εμένα» ατύχημα, τελικώς
δε προκαλώ ατύχημα! Είναι προφανές το λανθασμένο «σκεπτικό» μου και η αδικαιολόγητη
ολιγωρία μου αρκούμενος σε έναν «εξορκισμό» ο οποίος, εξ αρχής, φαίνεται ότι
δεν προστατεύει από ένα ατύχημα. Εν
προκειμένω, το κάρμα μου και πάλι λαμβάνει αρνητικό πρόσημο διότι επέλεξα (με
ελεύθερη βούληση) να αδρανοποιήσω (να εξουδετερώσω) την σκέψη μου ώστε να
συναισθανθώ τον κίνδυνο της κινήσεως ενός οχήματος με ελαττωματικά φρένα.
Ανακαλύπτουμε,
λοιπόν, ότι εκείνο που αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα δεν είναι αυτή καθαυτή η πράξη
αλλά η βούληση (η πρόθεση ή, όπως η νομική επιστήμη ορίζει, ο δόλος) που προηγείται
της πράξεως, ή, αυτό το οποίο ο Βουδισμός ορίζει ως «σετάνα» (cetanā) εν αντιθέσει με πράξεις ασύνειδες (αθέλητες) τις οποίες ο Βουδισμός
ορίζει ως «ασετάνα» (acetana). Και αυτή η κινητήρια, της κάθε
πράξεως, βούληση διακρίνεται σε αποχρώσεις αισθημάτων που συνοψίζονται στην αγάπη
ή στο μίσος με όλα τούτα να αθροίζονται και να αποτιμώνται στον ύστατο «παρονομαστή»
του βίου του όντος ο οποίος καθορίζει και την «ποιότητα» της εκάστοτε μετενσαρκώσεώς
του.
O Βουδισμός εξισώνει το
κάρμα με την βούληση υπαγορεύοντας στoν Άνθρωπο την απόδοση προσοχής στην ποιότητα
της βουλήσεώς του βάσει της οποίας θα υπάρξει και ο ύστατος απολογισμός του κάρμα
του. Και, τούτο πουθενά αλλού δεν θα μπορούσε να βαρύνει περισσότερο όσο στην εξάσκηση
των Πολεμικών Τεχνών, οπωσδήποτε, συμπεριλαμβανομένης της Έφιππης Τοξοβολίας.
Η θετικότητα («εύ») του πράττειν («καρ»)
απολήγει στην ευπραξία, ήτοι, στο θετικό αποτέλεσμα («μα») και αντιστρόφως! Και
ο Εφιπποτοξότης καλείται να απολαύσει μιαν ωφέλιμη μετενσαρκωτικήν εμπειρία (saṃsāra) ως άθροισμα
θετικών συνειδητών επιλογών (cetanā) που τον ανελίσσουν στον χρόνο.
Δική μας η επιλογή, δική μας η ευθύνη, δική
μας και η σαμσαρική πίστωση ή η χρέωση!
